Microsoft Word Koshkinbaeva E

Dissertaciyali`q jumi`sti`n` ilimiy jan`ali`g`i`, sonnan ibarat, g`a`rezsizlik 
ji`llari`nda qaraqalpaq klasik a`debiyati`, soni`n` ishinde Berdaq miyrasi` boyi`nsha 
ko`p g`ana izertlew jumi`slari`, monografiyalar, broshyuralar, dissertaciyalar, 
maqalalar payda boldi`. Dissertaciyada usi` jumi`slarg`a da`slepki ma`rtebe ilimiy 
sholi`w islenedi, wolardi`n` izertlew bag`darlari` ani`qlanadi`. Ma`selen, Berdaq 
ha`m a`debiy baylani`slar, Berdaq miyrasi`na jan`asha ko`zqaraslar, Berdaq 
miyrasi`na tekstologiyali`q analizler, Berdaq shi`g`armalari`ni`n` janrli`q 
ko`zqaraslardan izertleniwi, Berdaq miyraslari`ni`n` jan`asha baspalari` haqqi`nda 
miynetlerdi usi` bag`darlar boyi`nsha aji`rati`p tallawlar islendi. Soni`n` menen 
birge dissertaciyada Berdaq haqqi`nda ilimiy ha`m ilimiy-publicistikali`q 
jumi`slarg`a ha`zirgi ilimnin` rawajlani`w da`rejesine qarap ilimiy-teoriyali`q 
bahalar beriledi, ilimiy quni`, a`meliy a`hmiyeti ani`qlanadi`.
Izertlew jumi`si`mi`zdi`n` ilimiy a`hmiyeti haqqi`nda mi`nalardi` ayti`wg`a 
boladi`. Qaraqalpaq a`debiyati`ni`n` klasik shayi`ri` Berdaqti`n` g`a`rezsizlik 
ji`llari` jan`a ko`zqaraslari` izertleniwi haqqi`nda usi` waqi`tqa shekem ko`lemli 
miynetler ju`zege kelgen joq. Bizin` izertlew jumi`si`mi`zdi`n` usi` bosli`qti` 
tolti`ri`wg`a ja`rdem beredi.
Dissertaciya jumi`si`ni`n` na`tiyjeleri a`meliy a`hmiyetke de iye. Jumi`sta 
toplag`an da`reklerdi, materiallardi`, islengen ilimiy jumi`slardi` joqari` woqi`w 
wori`nlari`nda berdaqtani`w pa`ninen qollanbalar lekciyalar du`ziwde, sonday-aq, 
akademiyali`q liceyler, ka`sip-wo`ner kolledjleri ushi`n sabaqli`qlar yamasa 
qollanbalar jazg`anda paydalani`wg`a boladi` dep yesaplaymi`z. 

---

9
Birinshi bap 
 Berdaqtani`w ilimi tariyxi`na qi`sqasha sholi`w
 
Ha`zirgi waqi`tta Berdaqti` izertlew jumi`slari` ko`lemi jag`i`nan da, 
mazmuni` jag`i`nan da bir qansha jolg`a tu`sken. Wol da`slep uli`wma qaraqalpaq 
a`debiyattani`w ilimi qurami`nda payda bolg`an menen son`g`i`laqta wo`z aldi`na 
ilim boli`p qa`liplesti. Berdaqti` izertlew boyi`nsha ha`r qi`yli` bag`darlar, jan`a 
aspektler payda boldi`. Ma`selen, woni` izertlew boyi`nsha qa`liplesken tariyxi`y-
filologiyali`q aspektler qosi`msha janrli`q, ko`rkem-estetikali`q, tekstologiyali`q 
aspektlerde ali`p bari`lg`an jumi`slar payda boldi`. Berdaqti`n` shi`g`armalari`ni`n` 
analizi tiykari`nda woni`n` filosofiyali`q, tariyxi`y, pedagogikali`q, etikali`q, 
estetikali`q ko`z qaraslari`nan u`yrengen miynetler ju`zege keldi. Berdaq 
miyraslari`n izertlewdin` bay na`tiyjeleri, ko`plegen monografiyalardi`n`, 
broshyuralardi`n`, ilimiy maqalalardi`n`, ilimiy konferenciyalar materiallari`ni`n` 
payda boli`wi` ha`m toplani`wi`, Berdaq ha`m woni`n` miyraslari` haqqi`nda jan`a 
ilimiy ko`zqaraslardi`n` qa`liplesiwi Berdaqti` joqari` woqi`w wori`nlari`nda 
uli`wma qaraqalpaq a`debiyattani`w tariyxi`nan bo`lip ali`p wo`z aldi`na pa`n 
retinde u`yreniw da`rejesine ali`p keldi. Na`tiyjede Qaraqalpaq ma`mleketlik 
universitetinde ha`m No`kis ma`mleketlik pedagogikali`q instituti`nda Berdaq 
miyraslari`n arnawli` u`yrenetug`i`n «Berdaqtani`w» pa`ni payda boldi`. Ha`zirgi 
waqi`tta bul pa`nnin` u`yreniw shen`beri ken`eyip, wol jan`a ilimiy jetiskenlikler 
menen bayi`ti`lmaqta ha`m ilimiy metodikali`q jaqtan toli`qti`ri`lmaqta. 
G`a`rezsizlik ji`llari`nda Berdaqtani`w iliminde yerisilgen usi`nday jetiskenliklerdi 
toli`g`i`raq ko`rsetiw ushi`n biz «Berdaqtani`w» ilimi tariyxi`na qi`sqasha sholi`w 
jasaw maqul dep yesaplaymi`z ha`m woni`n` payda boli`w, qa`liplesiw, 
rawajlani`w tariyxi`nan qi`sqasha mag`li`wmatlar, da`rekler, bayanlawlar 
keltiremiz.

---

10