PETR YAKOVLEVICH CHAADAYEV
(1794-1856)
Rus mutafakkiri P.Ya.Chaadaev dvoryan oilasida dunyoga keldi. Bolaligidanoq to‘g‘ri va qat’iy fe’l-atvor egasi bo‘lgan Chaadaevda o‘z qadrini bilish hissi kuchli edi.
P.Chaadaev Moskva universitetini tamomlagan. Universitetda o‘qib yurgan kezlari A.Griboedev, N.Turgenev, I.Yakushin kabi yozuvchilar bilan do‘stlashgan.
Harbiy xizmatga kirgan Chaadaev 1812 yili Borodino jangida ishtirok etib, ko‘rsatgan jasorati uchun IV darajali Anna ordeni hamda Temir krest bilan mukofotlangan.
Tarixchilarning yozishicha, urush tugagach Chaadaevni katta davlat lavozimiga (shoh Aleksandr I ning ad’yutanti vazifasiga) taklif etishgan. Biroq Chaadaev hech bir ikkilanishsiz bu mansabni tark etgan va iste’foga chiqqan.
Chaadaevning bunday ters, kutilmagan qarori tezda hammaning og‘ziga tushgan hamda shoh Aleksandr I tomonidan salbiy baholangan.
Chaadaev dekabristlar bilan yaqin munosabatda bo‘lgan, lekin ularning orasida ruhiy ehtiyojlarini qondirolmagan.
Faylasuf oila qurmay bo‘ydoq yashagan. Buning sababi hamon noma’lum.
Chaadaev ijtimoiy taraqqiyot nazariyotchisi bo‘lgan. U jahondagi siyosiy jarayonlarga ta’sir o‘tkaza oladigan va o‘tkazayotgan yirik davlatlardagi hayotni o‘zgartirish yo‘llari, yo‘nalishlari hamda vositalari haqida fikr yuritgan.
Chaadaevning quyidagi asarlari ma’lum: «Falsafiy maktublar», «Telbaning madhiyasi» (1837 yilda yozilgan, 1862 yilda e’lon qilingan), «Hikmatlar», «Sarlavhasiz maqola» (1843), «Qishloq ruhoniysining yakshanba suhbati» (1848).
Do'stlaringiz bilan baham: |
