Microsoft Word Реферат Уринбаев б гедезия doc

CC1 _ h
A A AS ~ S
i=tg v= ¹ (1) formula menen anıqlanadı, bunda: h-relef kesimi biyikligi,
S-AS sızıq gorizontal qoyılıwı.
Nishablik ⁱ procentte yaki promil (birdiń mıńnan bir bólegi%0 penen belgilenedi) de sáwlelenedi, v nıń shaması bolsa:
h
v0 =57,30 ^S (2) bul jerde 57,30-bir radiandaǵı graduslar sanı.
Mısal: Orındaǵı AS sızıq tikligin anıqlaw ushın onıń gorizontal qoyılıwı as=Sas=46,5m ólshengen hám rejede relef kesimi bálentligi һ=1m bolsa, (2.1) hám (2.2) formulalarǵa qaraǵanda orındaǵı AS sızıqtıń nishabligi hám qıyalıq múyeshi mas ráwishte tómendegishe boladı:
ⁱ =1/46,5=0,022=2,2%=22%0,
v=57,30-0,022=1,2.
Usı tárizde gorizontalları bolǵan kartalarda orınnıń hár qanday sızıǵınıń tikligin (qıyalıq múyeshi yaki nishabligini)esaplaw ańsat. Nishablik ⁱ hám qıyalıq múyeshin (1), (2) formulaları boyınsha esaplaw menen birge topografik karta boyınsha qoyılıwlar masshtabı delinetuǵın maxsus grafikler járdeminde de anıqlaw múmkin .
Qıyalıq múyeshleri ushın qoyılıw masshtabı (1) formuladan kelip shıǵıp jasaladı. Oǵan kóre
S= h •ctg v. (3)

3. 
   formulada qıyalıq múyeshlerine hár túrli qiymatlar berilip, tiyisli relef kesimi h ushın qoyılıwı s esaplanadı, keyin tuwrı sızıqtı teń uzınlıqtaǵı kespelerge bólinedi, payda bolǵan tochkalar aldına qoyılıwlar esaplanatuǵın orın sızıqlarınıń qıyalıq múyeshleri qoyıladı (jazıladı).
   

(27-a súwret)
Bul tochkalarda qoyılıw masshtabı tiykarı bolǵan sızıǵına perpendikulyar tiklenip, olarda karta masshtabında qıyalıq tikligi muǵdarı qoyılǵan tochkalardı tekis qıysıq sızıq penen tutastırıladı. Onnan paydalanıwda rejeden alınǵan hám qoyılıwdsh orındaǵı qıyalıq múyeshi vab=1030', orın páseyetuǵın bolsa, tap usı kespeniń qıyalıǵı shaması aldına minus isharası qoyıladı. Rejedegi ab sızıqtıń orandaǵı qıyalıǵına kóre: ⁱ =0,035.
Qıyalıqlar ushın qoyılıw masshtabı (1) formuladan kelip shıǵatuǵın h s = t

1. 
   (4) túsindirme bar. Onda orın sızıǵı qıyalıqları berilip, (4)
   

formula boyınsha olarǵa tiyisli qoyılıwlar karta masshtabında qoyılıw tiykarına perpendikuliyarda ólshenip qoyıladı.
Hár túrli masshtablı kartalarda relef kesimin tańlaw orın relefin kartada súwretlew sıpatında tásir etetuǵın kerekli faktorlardan boladı. Topografik rejelerde hár twrli relef kesimi biyikliginde releftiń hár túrli súwreti payda boladı, relef kesimi kishi bolsa,ol tolıǵı menen sáwlelenedi, biraq gorizontallar sanı kóbeyip, onı oqıw qıyın boladı hám kerisinshe, relef kesimi biyikligi wlken bolsa, ol tolıǵı menen súwretlenbeydi. Máselen, 26-a súwret tekis qıyalıqtı súwretlew ushın sızıqtıń eki ushı belgileri boyınsha relef kesimiga eseli grizontallardı ótkiziw jeterli, lekin releftiń qalǵan formaların tolıǵı menen súwretlew ushın optimal relef kesimin tańlaw kerek, sebebi tek bir qıyalıqta jatqan tochkalar arasında gorizontallar ótkiziw múmkin, bolmasa olar haqqında tuwrı juwmaq shıǵarıw qıyın. Sonıń ushın normal relef kesimi bálentligi topografik karta, reje masshtablarında 0,2 mm di payda etedi, yaǵnıy
h=2,2 mm-M, (5)
bunda M-kartanıń sanlı masshtabı maxrajı. Eger orın relefi normal relef kesiminde kartada kúshsiz sáwlelense, 0,5h kesimi yarım gorizontallar menen súwretlenedi. Topografik siemkalardı orınlaw ushın kórsetpeler de tekis jerler ushın relef kesimi biyikligi (5) formula arqalı esaplanǵan shamadan 2 márte kishi qılıp tayarlanadı. Suwgarılatuǵın jerler ushın onıń shaması karta masshtabına qarap 0,25 m, 0,5m, 1,0m hám 2,5m boladı. Kartada relefti oqıwdı jeńillestiriw maqsetinde relef kesimi bálentligi 1,2 hám 5 m bolǵanda gorizontallardıń hár besinshisi bálentlikleri 5,10, 25m ge eseli hám relef kesimi 0,25, 0,5 hám 2,5 m ge eseli bolǵan gorizontallar juwanlastırıladı hám olardıń bálentlikleri kóteriliw tárepke qaratıp jazıladı. Gorizontallar kartada ashıq qońır qızılda sızıladı.
5. Topografik karta hám rejeler boyınsha máseleler sheshiw.
Reje gorizontalları boyınsha orın relefin bahalaw hám injenerlik imaratlardı sheshiw múmkin. Bunday máselelerge gorizontallar ústinde hám olar arasında jatqan tochkalardıń biyikliklerin anıqlaw, orın sızıqları nishabliklari hám qıyalıqlardı anıqlaw, berilgen sızıq baǵdarı boyınsha profil dúziw , berilgen nishabliktagi sızıqtı ótkeriw , jer tekislew ushın qıya sırttı joybarlaw, deneler kólemin esaplaw uqsaǵan sheshimlerdi tómendegi mısallarda keltirilgen máseleler kiredi.

1. 
   Gorizontal belgisin berilgen tochkanıń biyikligi hám belgili kesim relef kesimi boyınsha anıqlaw.
   

Bul máseleni sheshiwde gorizontal belgisi relef kesimi bálentligine eseli, berilgen tochka bálentligi hám eń jaqın gorizontal belgisi parqı relef kesimi bálentliginen kem bolıwı kerek. Karta beti bólimde gorizontallar 2,5m den ótkerilgen . Malinovka toǵı bálentligi bolsa, 159,7 m, demek, jaqınıraq eń kishi gorizontaldıń bálentligi 157,5 m (kvadrat 6411).

2. 
   Orın tochkaları belgilerin anıqlaw.
   

Eger tochka gorizontalda jatqan bolsa, onıń belgisi teń. Máselen,(kvadrat 6511), N1=152,5m, ekinshi tochkanıń belgisi bálentligi hár túrli bolǵan grizontallar arasında jaylasqan. Sol sebepli onı kózde interpolyatsiyalaw arqalı tabıw múmkin.
H2=155,0 +1,3 =156,3m. Eger tochka bir atlı gorizontallar arasında jatqan bolsa, onıń bálentligi shama menen tabıladı. 0,5 h gorizontaldan úlken yaki kishi, yaǵnıy N3=155,0-1,2=153,8m.
Gorizontallar arasında jatqan 4 tochkanıń bálentligi H4 ti tabıw ushın bolsa, sızıqlı interpolyatciyalawdsh tómendegi formulasın qollaw múmkin.: