Microsoft Word Saniyazova doc

 
a) Bali’qti’n’ ko’lemine qaray tu’rlerinin’ atamalari’ 
a) Iri ko’lemli, awi’r salmaqli’ bali’q atamalari’. 
1) Jayi’n- ha’dden ti’s, wog’i’ri’ u’lken bali’q, bali’qlardi’n’ yen’ u’lken 
tu’ri.
Misali’: Jayi’n jemekke qayi’m.
…Dedi jayi’n tari’ko’zi ji’lti’rap, 
Tortag’a woq na’zerde bir qarap. 
Wortag’a torta shi’qti’, 
Arza beriwin berse de, 
Jayi’ng’a qarap qorqa, qorqa shi’qti’.
2) I’laqa- ju’da’ u’lken bali’q, go’shi mayli’, tikeneksiz, tu’si qara, awzi’ 
u’lken, jayi’nnan kishilew bali’q. 
Mi’sali’: Yeger qarmaqqa tu’sken bali’q qatti’ tuwlasa , wol waqi’tta 
arqali’qti’ qoldan jiberip qali’w kerek, al yeregisip qatti’ tutsan’iz ji’ri’li’p 
yamasa jipti u’zip ketiwi mumkin, azdan keyin tag’i’ da jag’alap tartasan’ , 

---

23
solay yetip juwasi’ydi’, jaqi’n kelgennen keyin shaqqan ha’reket yetip ,woni’ 
alarda kemedegi arnawli’ islengen qarmaqti’ i’laqani’n’ awzi’na tag’i wo’tkerip 
ali’w kerek. (A.Bekmuratov) 
Tap usi’manda ag’am na’ha’n taynapi’r bir i’laqani’ shanshi’p alg’an 
yedi,- dedi Ayqiz so’zin dawam yetip ,- i’laqada u’lken bola berer yeken , men 
sog’an yele tan’ qalaman. Tap usi jerde , yeki i’laqa qatarlasi’p , ju’rgeninde
jati’p ayaq-qoli’m menen woynag’an yegiz jas bo’bektey biri-birine qarap 
qalashlari’ menen suw su’zip, sag’aqlari’ menen suwdi’ urtlap to’gip woynap 
turg’an waqi’tta , ag’am qasi’ndag’i yeskekshi balag’a , mag’an shani’shqi’ni’ 
bershi!- dep shani’shqi’ni’ qoli’na ali’p ushi’na arqandi’ bayladi’ da, qaysi’si’na 
shani’shayi’n dedi, yeskekshi bala :_-“anaw turg’an qara jaldi’”,- dedi.
(A.Begimov. “Baliqshinin’ qizi”) 
Sol waqi’tta u’lken bir i’laqa tapsi’ri’ladi’, yeki adam ko’tere almay 
turg’anda … (A’. Shamuratov.) 
A’debiy mag’luwmatlarg’a qarag’anda, A’miwda’ryani’n’ to’mengi 
ag’i’mi’nan uzi’nli’g’i’ 5m den, salmag’i’ 300 kg nan arti’q keletug’i’n i’laqa
uslang’an: I’laqa bali’q O’zbekistanni’n’ barli’q tegis jerlerdegi suw 
qorlari’nda ushi’rasadi’. I’laqa jergilikli adamlardi’n’ awi’zeki tilinde 
woni’n’ jayi’n, qarajal, meshel, qara meshel, i’lapi’sh degen atamalari’ da 
ayti’ladi’
2
.
3) I’lapi’sh- i’laqa bali’g’i’ni’n’ su’yegi az tu’ri. J i’rtqi’sh bali’q, tu’rli 
bali’qlar, quslar, suwda jasaytug’i’n su’t yemiziwshiler menen de 
awqatlanadi’. Mis: Kemege u’lken i’laqani’ bagor menen salatug’i’nlig’i’ 
ha’mme bali’qshi’g’a da ma’lim. (A.Bekmuratov)