Microsoft Word Saniyazova doc

 3. 
Qulash-yeki qoldi’ kergendegi arali’g’i’. Uzi’nli’qti’ bildiretug’i’n 
wo’lshem birligi. Bo’zdi qulashlap ta wo’lsheytug’i’n bolg’an. Bir qulash bir 
yari’m metrge ten’ keledi. Sazan, su’wen bali’qlari’n qari’slap wo’lsheydi de 
ha’zirde iri bali’qlardi’, ma’selen, i’laqa, bekire h.t.b. metr menen wo’lshenedi. 
Qabi’l yetiw punktinde bali’qlardi’ irige, maydag’a ayi’rg’anda wo’lshenedi, 
woni’ bali’qshi’lar ”merki” atamasi’ menen ataydi’.
 Merki-wo’lshewshi ag’ash, buni’n’ menen bali’qlardi’n’ iri ha’m mayda 
sortlari’n bo’lip shi’g’arg’anda wo’lsheydi.
Juwmaqlap aytqanda, bali’qlardi’n’ salmag’i’n, uzi’nli’g’i’n wo’lshewde 
qollani’latug’i’n mine usi’nday atamalardi’ ushi’ratti’q.
Arnawli’ bali’qshi’li’q penen shug’i’llanatug’i’n bali’qshi’lar sol buri’nnan 
kiyati’rg’an qari’s, su’yem, qulash penen wo’lshey beredi de, arnawli’ 
bali’qlardi’ izertleytug’i’n mekeme xi’zmetkerleri g’ana sm, mm, metr, 
kilogramm si’yaqli’ wo’lshem birliklerinen paydalansa kerek. Sebebi, bali’q 
awlap adamlar ku’n keshirgen, woni’ wo’lshep woti’rmay, awqat asi’p jegen. 
Sonli’qtan da bul wo’lshemler a’zelden qollani’li’p qolayli’q tuwdi’rg’an degen 
juwmaqqa keldik.
3.3. Ma’wsimge baylani’sli’ bali’qshi’li’q leksikasi’ 
Ma’wsimge baylani’sli’ bali’qshi’lar qollanatug’i’n atamalardi’ ko’plep 
tabi’wg’a boladi’. Sebebi bali’q awlaw bul ma’wsimge payli’ ka’sip. Sonli’qtan, 
ata-babalari’mi’z mapazi’nda ko’plep bali’qlar awlap wolardi’ saqlaw ushi’n 
duzlap, qaqlap ali’p qoyg’an. Usi’ ko’z qarastan kelip shi’g’atug’i’n bolsaq, 
ma’wsimge baylani’sli’ qollani’latug’i’n atamalar da bali’qshi’li’q 
leksikasi’ni’n’ tiykari’n quraydi’. Ma’selen:
Abi’rji’- bul muzdin’ qatar –qatpas boli’p turg’an waqti’. Bul 
bali’qshi’lar ushi’n yen’ jaman waqi’t. Sebebi, bali’qshi’lar ushi’n bul waqi’t 

---

53
sozi’lsa bali’q awlanbay qaladi’. Wolar ushi’n birde qatti’ ji’lli’, birde qatti’ 
suwi’qti’n’ bolg’ani’ jaqsi’.
Ma’selen, …Bali’qshi’ni’ ku’ydiretug’i’n mine usi’ abi’rji’. Sonli’qtan, ku’nnin’ 
suwi’tqani’n tilep, ku’nde juldi’z sanaydi’. (K. Sultanov)