Microsoft Word статистика лотин 14. doc

Mahsulot hajmi, mln. so‘m 
Choraklar 
Jami 
o‘rtacha bir oyligi 
I 
70,0 
23,3 
II 
72,0 
24,0 
III 
84,0 
28,0 
IV 
89,0 
29,7 
Bu ma’lumotlardan yaqqol ko‘rinib turibdiki, korxona chorakdan - 
chorakka mahsulot hajmini ko‘paytirib bormoqda. 
Sirg‘anma usulining mohiyati shundaki, bunda dinamika qator 
darajalari o‘rtachasi hisoblanib, har safar sirg‘anma usulda navbati bilan 
keyincha daraja qoldirib ketiladi. Bu usul qator darajalari ko‘p 
bo‘lganda, 3,5 va hokazo o‘rtalarni hisoblab, har safar o‘ng tomonga 
siljib (sirg‘anib) (oldingi darajani qoldirib) aniqlanadi. 

---

96 
3
;
3
4
3
2
2
3
2
1
1
Д
Д
Д
Д
Д
Д
Д
Д
+
+
=
+
+
=
va hokazo. 
Dinamika 
qatorlar 
o‘zgarish 
tendensiyasini 
aniqlashda 
qo‘llanadigan analitik tekislash usuli boshqa usullarga nisbatan bir 
muncha to‘g‘riroq natija beradigan usuldir. Bu usulning mohiyati 
shundaki, qatorlar o‘zgarishiga qarab, to‘g‘ri matematik tenglamani 
topib, haqiqiy darajalarni, vaqt funksiyasi y
t 
= f (t) darajasida 
hisoblashdir. Bu vazifa qiyinroq bo‘lib, qator darajalarining umumiy 
yo‘nalishiga 
qarab, 
turli 
matematik 
funksiya 
formulalaridan 
foydalaniladi. 
Agarda dinamika qatorlari o‘zgarishsiz yoki arifmetik progressda 
ya’ni mutloq qo‘shimcha o‘sish bir tekis bo‘lsa, unda to‘g‘ri chiziqli 
tenglama: y
t
= a
0
+ a
1
t foydalaniladi. 
Bu yerda y
t 
– tekislangan qator darajasi; 
a
0
, a
1
– parametrlar (kichik kvadratlar usulida aniqlanadi); 
t – davrlar soni. 
Agarda daraja o‘zgarish aniq va doimiy bo‘lsa, u holda ikkinchi 
tartibdagi parabola tenglamasi: y
t
= a
0
+ a
1
t + a
2
t 
2
; qo‘llaniladi. 
Agarda o‘zgarish geometrik progressda bo‘lsa, unda tenglama y
t
=
a
0
+ a
1
t
; 
Agarda qator darajalarida kamayish (pasayish) yo‘nalishi 
aniqlansa, tenglama: 
t
a
a
у
t
1
0
+
=
ya’ni giperboladan (egri chiziqli tenglama) foydalanadi