Microsoft Word статистика лотин 14. doc

Xodimlar soni 
Ish haqi ming so‘m 
1 
310,0 
3 
312,0 
5 
314,0 
2 
315,0 
1 
316,0 
Bu qatordagi miqdorlardan ko‘rinib turibdiki, 314,0 ming 
so‘m mehnat haqi oladigan xodimlar eng ko‘p takrorlanayapti, 
boshqacha aytganda eng katta son 5 dir. Demak korxonada oyiga 314,0 
ming so‘m mehnat haqi olib ishlaydigan xodimlar ko‘pchilikni tashkil 
qiladi. 
Oraliq qatorlarda modani hisoblash uchun quyidagi formuladan 
foydalaniladi: 
)
)
(
3
2
1
2
1
2
0
f
f
f
f
f
f
d
х
М
о
−
+
−
−
+
=
Bu yerda M
0
= moda; 
X0 = moda oralig‘ining boshlang‘ich chegarasi; 
d = moda oraliq miqdori; 
f
1
= moda oralig‘ining quyi chegarasi vazni; 
f
2
= modani o‘z ichiga olgan oraliqning vazni; 
f
3
= Moda oralig‘ining yuqori chegarasining vazni. 

---

46 
Misol, to‘qish korxonasida 100 ta to‘quvchi bir kunlik 
to‘qigan gazmollari miqdori (metr) bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar 
asosida modani aniqlang. Bu yerda eng katta son 36. Unga tegishli 
oraliq miqdori 48-52 m. O‘rtacha moda shu oraliqda joylashgan. 
Bir kunlik mahsuloti, metr 
To‘quvchilar soni. 
40-44 gacha 
12 
44-48 gacha 
28 
48-52 gacha 
36 
52-56 gacha 
16 
56-60 gacha 
8 
Jami: 
100 
.
14
.
49
28
8
4
48
)
16
36
(
)
28
36
(
28
36
4
48
м
М
о
=
⋅
+
=
−
+
−
−
⋅
+
=
Mediana deb to‘plamni teng ikkiga bo‘luvchi belgi, ya’ni eng 
o‘rtasida joylashgan miqdor tushuniladi. Agar qator ranjirlangan 
(ko‘payib yoki kamayib borish bo‘yicha tekis) bo‘lsa, unda mediana 
qatorning o‘rtasida joylashgan bo‘ladi. 
Misol. 5 kishini yoshi bo‘yicha quyidagicha yozamiz. 
28,29,30,31,32 yoshlar. Bu ma’lumotlardan medianani topish juda 
ason - u - 30 yoshga tengdir. 
Toq sonli qatorlarda mediananing o‘rnini topish uchun 
qatorlar soniga bir sonini qo‘shib, natijani teng 2-ga bo‘lish lozim. 
Oraliq qatorlarda medianani hisoblash uchun quyidagi 
formuladan foydalaniladi. 
m
m
å
f
S
f
d
õ
Ì
∑
−
−
+
=
1
0
2
Bu yerda: 
Me – mediana; 
X
0
– mediana oralig‘ining quyi chegarasi; 
d - mediana oralig‘i; 
Σf - variantlar soni yig‘indisi; 
Sm-
1
- mediana oralig‘i oldingi qatorlar vazinlar yig’ndi; 
fm – mediana qatori vazni 
Taqsimot qatorlari teng bo‘lganda moda, mediana ya’ni 
o‘rtacha miqdor bir-biriga teng miqdorlarni, bir xil miqdorni beradi. 

---

47 
Moda va Mediana to‘plam tarkibi to‘g‘risida tasavvur berganligi uchun, 
ko‘pincha ularni tarkibiy o‘rtacha miqdorlar deb ham yuritiladi.