Microsoft Word статистика лотин 14. doc
Download 0.74 Mb. Pdf ko'rish
|
statistika (156)
- Bu sahifa navigatsiya:
- 8.4. Dinamika qatorlarda taraqqiyotning umumiy (asosiy) qonuniyatlarini aniqlashning statistik usullari
Yillar
№ 1996 1997 1998 1999 2000 1. Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi, mln. so‘m (D) 20,0 21,0 18,0 22,0 24,0 2. Mutloq o‘zgarish (o‘sish yoki kamayish) (∆D) A) Zanjirsimon usulda - +1,0 -3,0 +4,0 +2,0 B) Bazis usulda (1996 y.) - +1,0 -2,0 +2,0 +4,0 3. o‘zgarish sur’atlari (o‘sish yoki kamayish) A) Zanjirsimon. O‘sz=D i :D i-1 x100 % - 105,0 85,7 122,2 109,1 B) Bazis O‘sb=D i :D 0 x100 % 100 105,0 90,0 110,0 120,0 4. Qo‘shimcha o‘sish (kamayish) sur’atlari A) Zanjirsimon. 1 1 усз 100 ) ( К − − ⋅ − = i i i Д Д Д yoki O‘sb-100 B) Bazis 0 0 усб 100 ) ( К Д Д Д i ⋅ − = yoki O‘sb-100 - +5,0 -10,0 +10,0 +20,0 5. 1 % qo‘shimcha o‘sishning (kamayishning) mutloq mohiyati, mln. so‘m - -0,20 -0,21 +0,18 +0,22 8.4. Dinamika qatorlarda taraqqiyotning umumiy (asosiy) qonuniyatlarini aniqlashning statistik usullari Ijtimoiy - iqtisodiy xodisa, voqealar doimo o‘zgarishda, rivojlanishda ekanligi ma’lum. Bu xodisa, voqealar miqdorlari dinamika qatorlarida berilganda, ularning darajalari juda ko‘p omillar natijasida shakllanadi. Bu omillarning ayrimlari asosiy bo‘lib, bu ko‘rsatkichga doimiy ravishda ta’sir etadi, hamda ko‘rsatkich o‘zgarishning qonuniyatini belgilaydi. Boshqa ayrim omillar ko‘rsatkichlarga tasadufiy, vaqtinchalik ta’sir ko‘rsatib, darajalarning chetlanishga olib keladi. Statistikaning asosiy vazifalaridan biri xodisalarga ta’sir qiluvchi assoiy, doimiy omillarni aniqlash, ular o‘rtasidagi bog‘liqlikni hisoblab, o‘zgarish tendensiyasini (trendini) belgilashdir. Dinamika qatorlar o‘zgarishining asosiy tendensiyasini aniqlash uchun statistika bir qancha usullardan foydalanadi. Bulardan eng 95 hisoblanishi qulay (oddiy) va to‘g‘ri natija beradiganlari quyidagilardir. a) Davr oralig‘ini (intervalni) kengaytirish (kattalash- tirish) usuli; b) O‘rtacha sirg‘anma usuli; v) Analitik tekislash usullaridir. Ayrim hollarda dinamika qatorlari darajalarini dastlab qaraganda ularning o‘zgarish tendensiyalarini ilg‘ab olish qiyin. Bunday holarda ulardagi davr oralig‘ini (intervalni) kattalashtirish lozim. Agarda dinamika qator ma’lumotlari kunlik bo‘lsa, xaftalik bo‘lsa, dekadalik yoki oylik, oylik ma’lumotlarni choraklik va shu kabi ma’lumotlarga aylantirish lozim. Misol: Korxonaning bir yilda mahsulot ishlab chiqarishi to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar mavjud. Oylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ma hsulot hajmi, mln. so‘m 24,0 26,0 20,0 26,0 19,0 27,0 28,0 30,0 26,0 28,0 31,0 30,0 Bu dinamika qator ma’lumotlari bo‘yicha o‘zgarish tendensiyasi yaqqol sezilmagan, uning sur’ati ham qanchalik ekanligi bilinmaydi. Bu dinamika qator oralig‘i davrini kattalashtirib (kengaytirib) oylarni, yil choraklari bo‘yicha hisoblasak va ularning o‘rtacha har oy ma’lumotlarini aniqlasak, qator darajalarining o‘zgarish tendensiyasi yaqqol ko‘rinadi. Download 0.74 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling