Microsoft Word tog burguti ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
9
Ҳовли чиннидай тоза. Ҳовлидан ўтган ариқдан зилол сув мавжланиб оқмоқда. Мақсад билан 
Рухсат сўрида қўғирчоққа кўйлак тикмоқда. Ички ҳовлида Абдураҳмоннинг кичик хотини 
Қормиз Норбувини эмизиш билан овора. Эрининг оти сойдан ўтганини кўрган Қормиз аста 
ташқи ҳовлига ўтди. 
– Опа, мен хамир қорсам, сиз болалар билан бир далани айланиб келмайсизми, боғ этаги 
шундай чиройли бўлибдики, атроф кўм-кўк, токларнинг барги шапалоқ-шапалоқ. Мен иссиқ 
нон олиб ўтаман. Болалар бир яйрашарди. 
Рўзининг ҳам кўнгли алланечук бўлиб турган эканми, тезда “Кичик хоним”нинг ўғиллари 
Достон, Қорабекларни эргаштириб, ўзи эса Рухсатни кўтариб боғ этагига тушиб кетди. Катта 
боғ этагидаги ёнғоқ остига жой қилишди. Кигиз солиб, устидан кўрпача ташлашди. Атрофда 
ғир-ғир майин шабада эсади. Тан роҳат олади. Қорабек бир этак ялпиз, исмалоқ териб келди. 
Болалар кўк ўтларни тузга ботириб ейишарди. Сариқ читтакнинг майин овози атрофга таралди. 
Орадан кўп ўтмай Қормиз қаймоқ, жиззали патир кўтариб, қолган болалар билан етиб келди. 
Ўғил болалар ўтириб варрак ясаб, осмонга учиришди. Шамол варракни баландга кўтарган сайин 
Достон шодон тарзда “Яшасин, яшасин ўзимнинг варрагим!” деб бақирарди.
Варракбозлик пешингача давом этди. Баҳор ҳавоси қорайтириб юборган болалар кигиз 
устида ётиб, тоза ҳавода уйқуга кетишди. 
Қишлоқ этагидан қўшиқ куйлаётган йигит кишининг майин овози келди: 
Оқ илон, оппоқ илон, 
Ойдинда ётганинг қани. 
Биз ёмондан айрилиб, 
Яхшини топганинг қани. 
Бу Форишда жуда оммалашиб кетган қўшиқлардан бири эди.
Рўзи Қормизни болаларга қоровул қилиб, ўзи кечки овқат тайёрлаш учун ташқи ҳовлидан 
ошхона томон юрди. Бу оилада икки хотин бўлса-да, улар аҳил-иноқ яшашар, бир қозон осилар, 
бир дастурхонда ўтириб овқат ейиларди.
Кечки овқат тайёрлашга ҳали анча бўлса ҳам Рўзи кулчатой тайёрлаш учун қозондаги сувга 
қотган от, мол, қўй гўштидан мўл солди. Негаки, кечки пайт бу хонадонга эрининг уруғ-
аймоқлари, инилари ҳамда ҳамқишлоқлар келишарди. Қишлоқда Абдураҳмон жевачи билан 
маслаҳатсиз бирон жиддий иш қилинмасди. 
Кеч тушишига яқинлашганда жевачи Михиндан ўғиллари билан етиб келди. У кун бўйи 
Қоратошдан келадиган ариқни тозалаб, Каттабоғнинг токларини хомток қилганди. Ҳар бир 
токда ўн-ўн беш бош узум гул кўрсатган, бу ҳосилнинг мўллигидан дарак берарди. Абдураҳмон 
жевачи асли манғит уруғидан бўлиб, уруғ уч бўлакка: оқ манғит, сариқ манғит, қора манғитга 
ажраларди. У қора манғитга мансуб эди. Манғитлар бу ўлкаларга XIV асрларда Туркистон 
томонлардан келган бўлиб, бир қисми Қарши, бир қисми Мўйноқ томонларда яшарди. Жевачи 
лақаби эса хоннинг от етакчиси, йўлбошчиси бўлганлигидан келиб чиққан. 
Дастурхон атрофида ҳамма жамул-жам бўлди. Амакилари Мавлон ва Ҳайдар ҳам кириб 
келишди. Эркаклар суҳбати замон ташвишлари ҳақида бўлди. Кўк чойни майдалаб ичаётган 
Мавлон амакисининг фикрини билиш учун гап бошлади:
– Ўрислар ҳам аста-секин атрофда кўпайиб бормоқда. Гермон билан ўриснинг уруши ҳақида 
турли миш-мишлар эшитаяпмиз. 
– Ҳа, замон ўзгарди. Зуғумли, адолатсиз давлатнинг узоқ яшаши қийин. Ўрислар атрофга 
кўз тикиб қолди. Улар Муринтовни эгаллаш учун йигирма йил олдин Бухорога яширинча 
келишганди. Бизда олтин мўл, еримиз бой, элимиз содда. Бундай элни бўйсундириш осон. 
Замон ўзгараверади, бир кичик хато замонни телба-тескари қилиб ташлайди. Темурдек подшо 

---

Анвар Жавлонов. Тоғ бургути (қисса)