Микроиктисодиёт


Barqaror narxlarni ushlab turish


Download 1 Mb.
bet14/20
Sana30.04.2023
Hajmi1 Mb.
#1417022
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   20
Bog'liq
457-Текст статьи-1255-1-10-20191227

Barqaror narxlarni ushlab turish. Rivojlangan davlatlarda barqaror narx ko`pincha sutga, tamaki va donga qo`llaniladi, bundan maqsad, ushbu tovarlarni ishlab chiqaruvchilarning daromadlarini etarli darajada bo`lishini ta`minlash.
Bunda davlat mahsulotga narxni P* darajada belgilab, uni shu darajada bo`lishini ta`minlash uchun kerakli hajmdagi mahsulotni sotib oladi (19.9-rasm).
P


P* Pe

0 Q1
Q0 Q2 Q
19.9-rasm. Narxni barqaror bo`lishini ta`minlash




Narx
P* darajada o`rnatiladigandan keyin iste`mol talabi Q0
dan Q1

ga pasayadi, taklif esa
Q2 ga qadar oshadi.
P* narxni ushlab turish uchun

va omborlarda tovar zahiralarni to`planishini oldini olish uchun davlat

ortiqcha
Q Q2 Q1
miqdordagi tovarni sotib olishi kerak. Iste`mol

talabi davlat talabi
Q qo`shiladi va ishlab chiqaruvchilar barcha

mahsulotni
P* narxda sotish mumkin bo`ladi.

Tovarni sotib oluvchi iste′molchilar tovarni Pe ga nisbatan

qimmatroq
P* narxda sotib oladilar va ular o`zlarining iste′molchi

ortiqchaligini A to`rtburchak yuziga teng bo`lgan qismini yo`qotadilar (19.9-rasm). Iste′molchilarning boshqa bir qismi tovarni sotib olaolmaydilar va ularning yo`qotishi B uchburchak yuzi bilan ifodalanadi,

natijada iste′molchilarning umumiy yo`qotishi
ист.
quyidagiga teng

bo`ladi:
ist.   A B .

Boshqa tomondan qaraganda, ishlab chiqaruvchilar yutib chiqadi.
Siyosatning maqsadi ham shundan iborat edi. Ishlab chiqaruvchilar Q0 ga

nisbatan ko`proq, ya′ni
Q2 miqdordagi mahsulotni yuqoriroq bo`lgan

P* narxda sotadilar. Ishlab chiqaruvchilarning ortiqchaligi ( и/ч )

quyidagi miqdorga oshadi:

i/ch


A B E .


1
Endi davlatning xarajatlari Q2
Q  P*
ga teng, ya′ni bu davlat

tomonidan sotib olingan tovar summasi. Bu xarajat ham pirovardida iste′molchi yo`qotishiga qo`shiladi, nima uchun deganda u soliqlar

hisobidan to`lanadi. 19.9-rasmda davlatning xarajati
Q0Q2 F2 F1
katta

to`rtburchak bilan ifodalangan. Davlatning ushbu xarajatlari kamayishi mumkin, agar u sotib olgan mahsulotining bir qismini chetga (odatda past narxda) sotsa. Lekin, bu davlat ichidagi ishlab chiqaruvchilarning o`z mahsulotini chetga chiqarib sotish imkoniyatini cheklaydi.
Bunday siyosatning aholi turmush darajasiga ta`sirini baholash uchun biz iste′molchi ortiqchaligidagi va ishlab chiqaruvchi ortiqchaligidagi natijaviy o`zgarishlarni qo`shib, undan davlat xarajatini ayiramiz:
ist.  i.ch.  (Q2 Q1 )  P*  A B A B E  (Q2 Q1 )  P*  E  (Q2 Q1 )  P *

yoki
E SQ Q F F .

1 2 2 1
Demak, bunday siyosatda jamiyat o`z faravonligining bir qismini yo`qotadi. 18.9-rasmda ushbu yo`qotish shtrixlangan soha yuzasi bilan

ifodalanadi. Ko`rinib turibdiki, bunday siyosat juda katta jamiyat yo`qotishlari bilan bog`liq.
Siyosatning asosiy maqsadi fermerlar daromadini oshirish bo`lsa, bundan samaraliroq yo`l bormi, degan savolni qo`yadigan bo`lsak, unga bor, deb javob berish mumkin.
Fermerlaning daromadini A+B+E miqdorga oshirishni jamiyatni kamroq yo`qotshi orqali amalga oshirish yo`li bu ushbu A+B+E pulni to`g`ridan-to`g`ri fermerlarning o`ziga berishdir. Iste′molchilarning narxni barqarorlashtirishdagi yo`qotishi bari bir A+B ga teng bo`lgani uchun, fermerlarga ushbu pul bevosita berilsa, jamiyat 19.9-rasmda shtrixlangan yuzaga teng bo`lgan mablag`ni iqtisod qilishi mumkin.

Download 1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   20




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling