Mikroiqtisodiyot. Makroiqtisodiyot

Kompleks intensivlashtirish
Qimmatbaho, keng ko'lamli yuksalishlardan farqli o'laroq, har tomonlama intensivlashtirish iqtisodiy o'sish traektoriyasini harajatsiz ta'minlaydi. Bu rasmda aniq ko'rsatilgan. (1-rasm) bunda shartli ma'lumotlar keltirilgan.

1-rasm.Resurslarni tejash (kompleks) bilan iqtisodiy ko‘rsatkichlar dinamikasi
Ko'ramizki, eng tez o'sayotgani milliy daromad hajmi (MI) bo'lsa, ishlab chiqarish vositalarining ishlab chiqarilishi (Co) va ishchi kuchi soni (P) birmuncha sekin o'sib bormoqda. Natijada, ishlab chiqarish birligining tannarxi (St) pasayadi, kengaytirilgan takror ishlab chiqarish esa sifat jihatidan yangi xususiyatlarga ega bo'ladi.

1990-yillardagi yangi iqtisodiy o'sish
Ma'lumki, ishlab chiqarishning sanoat va postindustrial bosqichlarida iqtisodiyot inqilobiy o'zgaruvchan texnik asosda rivojlanmoqda. Fan va texnologiya notekis rivojlanayotganligi sababli, bu milliy iqtisodiyotlarning o'sish sur'atlaridagi sezilarli farqga ta'sir qiladi.
XX asrning ikkinchi yarmida. dastlab ilmiy-texnika inqilobi yutuqlarini birinchi boʻlib joriy etgan davlatlar yetakchi boʻlgan (AQSh, Angliya, Fransiya va boshqalar). Keyinchalik, ishlab chiqarishda allaqachon o'zlashtirilgan yangi texnologiyalarni tezda qo'llagan mamlakatlar muddatidan oldin rivojlana boshladi. Bularga, masalan, Yaponiya va birinchi avlodning “yangi sanoatlashgan mamlakatlari” (Koreya Respublikasi, Tayvan, Singapur, Gonkong) kiradi.
1990-yillarda koʻpgina mamlakatlarning iqtisodiy oʻsishida sifat jihatidan yangi bosqich boshlandi. Ushbu bosqich quyidagi o'ziga xos xususiyatlarga ega.
1. Jahon iqtisodiyotining asosiy qismi doimiy iqtisodiy rivojlanish bilan tavsiflanadi. Shu bilan birga, dunyoning barcha mamlakatlarida o'rtacha o'sish sur'atlari yiliga taxminan 1% dan barqaror 3% gacha o'sdi.
Bu o‘sishda asosiy hissa jahon jami mahsulotining 1/2 qismi va jahon savdo aylanmasining 2/3 qismiga to‘g‘ri keladigan rivojlangan davlatlar hissasiga to‘g‘ri keldi. Shu bilan birga, ushbu mamlakatlarning rivojlanish sur'atlari global ko'rsatkichlarga nisbatan nisbatan pastroq (2,5%).
2. Rivojlanayotgan mamlakatlarda ishlab chiqarishning o'sish sur'ati kuchli o'sdi, 1980-yillardagi 2,4% dan 1990-yillarda 5-6% gacha. Aholi jon boshiga yalpi ichki mahsuloti o'sish tendentsiyasiga ega bo'lgan rivojlanayotgan mamlakatlar soni ko'paydi.
“Ikkinchi avlod”ning yangi sanoatlashgan mamlakatlari alohida ajralib turadi: Indoneziya, Filippin, Malayziya va Tailand. Ular rivojlangan mamlakatlar bilan nafaqat an'anaviy to'qimachilik va boshqa nisbatan oddiy iste'mol tovarlari ishlab chiqarish, balki murakkab mahsulotlar, jumladan ishlab chiqarish vositalari bozorida ham raqobatlashadi.
3. Iqtisodiy rivojlanish sur'atlarining qayd etilgan farqlari natijasida G'arb davlatlarining nisbiy iqtisodiy qudratining sekin va barqaror pasayish tendentsiyasi kuzatildi. 1991 yildan 1997 yilgacha Yevropa hamjamiyatining jahon savdo aylanmasidagi ulushi 43-44 foizdan 36-40 foizga qisqargani, Osiyo-Tinch okeani mintaqasi mamlakatlari ulushi esa 38-39 foizdan oshgani bejiz emas. 42-44% gacha. Jahon savdosida Osiyoning (Yaponiyadan tashqari) ulushi Shimoliy Amerika ulushidan oshib ketdi va o'sishda davom etmoqda.