Milliy chegaralanish siyosati maqsad va vazifalari

O`zbekiston SSRning taslikil etilishi. Chegaralanish yakunlari

Turkistonda, Buxoro va Xo-razm respublikalarida amaliyish boshlab yuborildi. Komis-siyalar va kichik komissiyalarbo`lg`usi tuzilmalarning hududlari va chegaralari to`g`-risidagi masalani ishlab chiqdilar. Boshqaruv apparatlarituzib, rejalar, iqtisodiyot, byudjet, yer-suv muammolari-ni, maorif, sog`liqni saqlaslini taslikil qilish muammola-rini va boshqalarni hal qildilar. Siyosiy tushuntirish ish-lari olib borildi. Materiallar matbuotda e`lon qilinar,miting va yig`ilishlar o`tkazilar edi. Milliy-hududiy che-garalanish o`tkazilishini ma`qullab rezolyutsiyalar qabulqUindi. 1924-yil 31-oktabrda O`zbekiston SSR InqilobiyKomiteti (revkom) tuzildi, u O`zbekiston respublikasituzishni boshqarib bordi. Munozaralar tobora qizib bordi. Stalin «Millatlaro`rtasidagi nizolarga xotima berish» uchun chegarala-nishni amalga oshirishga kirishishni taklif etdi. 1924-yil12-iyunda RKP(b) Markaziy Komiteti Siyosiy byurosiO`rta Osiyoda chegaralanish to`g`risidagi masalani yanabir ko`rib chiqdi va uni o`tkazish to`g`risida qaror qabulqildi. Xorazm respublikasi chegaralanishga kiritilmadi,lekin 1924-yil 26-iyulda Xorazm Kompartiyasi respub-likaning chegaralanishga kiritilishiga o`zining roziliginibildirdi.

Buxoroda maxsus qurilgan Xalq uyida 1925-yil 13-fevralda Sovetlarning I umumo`zbek qurultoyi ochildi.Unda «O`zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi tuzilgani to`g`risidagi deklaratsiya» qabul qilindi. O`zbe-kiston hukumatining boshlig`i qilib Fayzulla Xo`jayev saylandi. S`yezd respublika hokimiyatining oliy organla-rini rasmiylaslitirdi. Respublika sovetlari Markaziy Ijroiya Komiteti raisi etib Farg`ona vodiysidan chiqqandehqon, «Qo`shchi» ittifoqining raisi Yo`ldosh Oxunboboyev (1885—1943) saylandi. Jamoat taslikilotlari hamtuzildi. O`zbekiston SSRning dastlabki poytaxti Buxorobo`lgan. Biroq ko`p o`tmay — 1925-yil aprelida poytaxtSamarqandga ko`chirildi. O`zbekiston SSR keyincha-lik- 1925-yil mayda SSSR tarkibiga kirdi. 1929-yilgachaTojikiston ASSR O`zbekiston SSR tarkibida bo`lgan.
Tuzilgan O`zbekiston SSRga TSSRdan Sirdaryo,Farg`ona va Samarqand viloyatlarining katta qismi, sobiqBuxoro Xalq Sovet Respublikasidan uning markaziy vag`arbiy qismlari, ya`ni Zarafshon, Surxondaryo vaQasliqadaryo vodiylari, shuningdek, Xorazm vohasi kirdi.O`zbekiston SSR hududi 312394 kv.km ni ishg`ol qildi.O`zbekiston SSR tarkibida Tojikiston ASSR tuzildi, bumuxtor respublika keyinchalik Tojikiston SSRga aylanti-rildi. O`zbekiston SSRning o`z aholisi, 1926-yildagiro`yxatga olish ma`lumotlariga qaraganda, 4447555 kishi-ni taslikil etdi, ularning 74,2 foizi o`zbeklar edi.Respublikaga 1195 ming desyatina sug`oriladigan yer,ishlab turgan 185 ta sanoat korxonalari kirdi. Bu korxonalar orasida 39 ta paxta tozalasli zavodi bor edi. O`zbe-kiston SSR sanoatida 87 ming ishchi ishlardi.
Milliy-hududiy chegaralasli O`zbekiston xalqlariuchun har tomonlama boshqacha ahamiyatga ega bo`ldi.U xalqning ijtimoiy-siyosiy hayotiga, madaniyatiga,an`analariga katta ta`sir ko`rsatdi. Mintaqa kartasi qay-tadan tuzildi. O`zbekiston SSRning tuzilishi esa O`zbe-kiston xalqi davlat tuzilishi tarixida diqqatga sazovorvoqealarning biri bo`lib qoldi. Lekin bu o`zbek dav-latchiligi tarixiga asos solindi, degan ma`noni anglat-maydi, albatta. Xalqimizning davlatchiligi ko`p asrlik ta-rixga ega. O`zbekiston SSR esa amalda hech qandaymustaqil siyosiy huquqlarga ega emas edi, chunki umustabid sovet tuzumining yangi shaklidagi bir qismiedi, xolos.

XULOSA.
Xulosa qilib aytganda, haqiqatdan ham O`rta Osiyodavlatlaridan har birining ko`p millatli ekanligi, o`z-beklar, turkmanlar, tojiklar, qoraqalpoqlar, qirg`izlar,,qozoqlar va boshqa yerli xalqlarning uchala davlathududlarida tarqalib yasliaslii tarixan an`anaviy bo`lgan.Mana shu davlat tuzilmalari doirasida har bir xalq yoki alohida urug`lar xo`jalik hayoti tizimidagi o`z o`rniniegallab, o`zining ishlab chiqarish va xo`jalik faoliyatibilan davlat va mintaqa ijtimoiy hayotining yaxlit zan-jiridagi uzilmas halqani taslikil etgan. Turkistonmintaqasining xalqlari shu zaminni qadimdan o`zlari-ning asl vatanl deb bilganlar.
Shunday qilib, O`rta Osiyoni chegaralab bo`lish va milliy respublikalar tuzish g`oyasi 1924-yilda amalga oshirila boshlandi

Adabiyot

• 
  Turkestan v nachale XX veka: k istorii istokov natsionalnoy nezavysimosti, T., 2000;
  
• 
  Oʻzbekistonning yangi tarixi, 2-kitob [Oʻzbekiston sovet mustamlakachiligi davrida], T., 2000;
  
• 
  Oʻzbekiston davlatchiligi tarixi ocherklari, T., 2001;
  
• 
  Rajabov Q., Haydarov M., Turkiston tarixi (1917—1924-yil), T, 2002.