Mineral boG’lovchilar asosida tayyorlangan sun’iy tosh materiallar va buyumlar Tayanch iboralar

Engil silikat betonlar olishda g’ovak to’ldirgich sifatida keramzit, agloporit, kamporit, donador shlak, shlak pemzasi va boshqa maydalangan tabiiy va sun’iy g’ovak toshlar ishlatiladi.
Engil silikat betonlar o’rtacha zichligi 1400-1800 kgm3 bo’lgan konstruktiv, o’rtacha zichligi 500-1400 kg/m3 konstruktiv-issiqlik izolyastiyasi va o’rtacha zichligi 500 kg/m3, issiqlik o’tkazuvchanlik koeffistienti 0,5-0,7 W/(m0С) bo’lgan issiqlik izolyastiyasi turlarga bo’linadi.
Engil silikat betonlarning siqilishidagi mustahkamligi 3,5-20 MPa. Ularning suv shimuvchanligi hajm bo’yicha 12-30%, sovuqqa chidamliligi /15, /25, /35 va /50 markalarda bo’ladi.
G’ovak to’ldirgich asosidagi engil silikat betonlardan turar joy binolari tashqi devor panellari, bloklari va boshqa beton va temirbeton konstrukstiyalar tayyorlanadi.
Yacheykali silikat betonlar ko’pik va gazsilikatlarga bo’linadi. Ko’piksilikat barqaror ko’pik, gazsilikat esa alyuminiy kukuni va boshqa gaz hosil qiluvchi komponentlarni ohak-qum plastik aralashmasi tarkibiga kiritib, avtoklavda ishlov berib olinadi.
Yacheykali silikat buyumlarning o’rtacha zichligi 300-1200 kg/m3, mustahkamligi 1-20 MPa, issiqlik o’tkazuvchanlik koeffistiнenti 0,09-0,4 W/(m0C).
Yacheykali silikat betonlar issiqlik izolyastiyasi, konstruktiv-issiqlik izolyastiyasi va konstruktiv buyumlarga bo’linadi.
Issiqlik izolyastiyasi yacheykali silikat betonlar (m300-500 kg/m3) ko’pqatlamli panellar, cherdak ora yopmalari, sovitish xonalari, issiqlik trubalari va boshqa joylarda qobiq va plitalar shaklida ishlatiladi. Konstruktiv-issiqlik izolyastiyasi yacheykali silikat betonlari (m500-800 kg/m3, mustahkamligi 2,5-7,5 MPa) ichki va tashqi devorlar uchun armaturalangan plita va panellar tayyorlashda ishlatiladi.
Konstruktiv ko’piksilikat va gazsilikatlar (m800-1200 kg/m3, mustahkamligi 7,5-20 MPa) sanoat binolarining tom yopma konstrukstiyalari, jamoat va turar joy binolarining qavatlararo va cherdak yopmalari va boshqa armaturalangan konstruksiyalar ishlab chiqarishda ishlatiladi.
Silikat beton asosidagi buyum va konstrukstiyalarni nam va suvli muhitlarda ishlatish (er osti konstruksiyalari) tavsiya etilmaydi. Silikat beton buyumlar namli sharoitda ishlatilsa, ular yuzaki yoki chuqur (10-20 mm) gidroizolyastiya vositalari bilan himoyalanishi zarur.
Nazorat savollari
1. Avtoklav nima va unda ishlov berishda qanday kimyoviy jarayonlar yuz beradi?
2. Silikat buyumlar uchun xom ashyoslar.
3. Ko’pik silikat.
4. Gaz silikat.
5. Silikat buyumlarining xossalari.
6. Silikat buyumlar tayyorlash texnologiyalari.
7. Silikat buyumlarning asosiy turlari.
Qo’shimcha adabiyotlar
 Ribev I.A. Stroitelnoe materialovedenie: Moskva, “Visshaya shkola”, 2002.
Parikova E.V., Fomicheva G.N., Elizarova V.A. Materialovedenie (suxoe stroitelstvo) Izdatelskiy stentr “Akademiya”. Moskva. 2010 – 300 s.