Ómir qáwipsizligi páni haqqinda tu`sinik. (2 saat)

8-tema:Islep shıǵarıwda elektr qáwipsizligi tiykarları.

1. Ulıwma maǵlıwmatlar. Elektr tokınan jaraqatlanıw qáwipi.

2. Elektr tokı tásiriniń qáwipliligine qaray xanalardıń bólistirılıwı.
3. Jerge jalǵaw.
4. Jaraqatlanǵan adamǵa birinshi medicinaliq járdem kórsetiw.


1.Ulıwma maǵlıwmatlar. Elektr tokınan jaraqatlanıw qáwipi.
Miynetti jeńillestırıw menen bir qatarda, adamnıń sawlıǵına hám ómirine judá úlken qáwip keltiriledi. Basqa qáwipli dereklerden elektr tokı ásbapsız uzaqtan anıqlanıp bolmaslıǵı menen ayırılıp turadı. Elektr tokınan jaraqatlanıw hár qıylı jaǵdaylarda sádir bolıwı múmkin; ashıq sımlarǵa hám tok ótkizgishlerge tiyiw, izolyatsiyası buzılǵan bolǵanlarında; ıǵal arqalı elektr tokınıń tásiri nátijesinde; úskenelerdiń metall qısımlarına tiygeninde; múmkin bolmaǵan úlken ólshemli mashinalardıń elektr ótkerıwshı liniyalar astınan ótıwden.
Elektr qáwipsizlik – bul shólkemlestırıw, texnikalıq ilájler hám quralları sistemasınan ibarat, qaysıları adamlardı elektr tokı hám qáwipli tásirinen saqlaydı, elektr zaryadınan, elektr magnit maydanınan hám statikalıq elektr tokınan.
Adam organizmlerinen elektr tokı ótıwı nátiyjesinde ximiyalıq, ıssılıq hám biologiyalıq tásir kórsetedi. ximiyalıq tásiri nátiyjesinde qan hám basqa organikalıq suyıqlıkları bóleklenedi.
Issilıq tásiri nátiyjesinde deneniń ayrım orınlarınıń qúyıwı menen juwmaqlanadı.
Elektr tokınıń biologiyalıq tásiri organizmlerdiń tiri kletkalarına qozǵaltadı hám uyıtadı, qaysısı, bulshıq etlerdi májbúriy ráwishte qısqarıwı menen bolıp ótedi. Elektr tokınan jaraqatlanıwdıń aqıbetine bir qancha sebepler tásir qıladı: tok kúshi, adamnıń denesiniń qarsılıǵı, kúshlenıw muǵdarı, toktıń túri hám chastotası, tok jolı, tásir qılıw múddeti hám organizmlerdiń individual qásiyetleri.
Jarqattıń aqıbeti tiykarınan elektr tokınıń kúshine baylanıslı boladı.


2. Elektr tokı tásiriniń qáwipliligine qaray xanalardıń bólistirılıwı
Elektr tokınan jarqatlanıw qáwip tiykarınan elektr qurılmaların isletıw ortalıǵına baylanıslı boladı. Elektr úskeneleriniń tok ótkizıwshı sımları hám tok ótkerıwshı bólimleri joqarı ıǵallıq tásiri, agressiv parlar hám gazleriniń turaqlı tásiri nátiyjesinde izolyatsiyası áste-sekin jemiriledi. Sırtqı ortalıqtıń joqarı ıǵallıǵı adam organizminiń elektr tokına qarsılıǵın kemeytiredi. Sırtqı ortalıqtıńharakterine qarap xanalardıń elektr qáwipsizligi boyınsha ush toparǵa bólinedi: joqarı qáwipli bolmaǵan, joqarıqáwiplihám óteqáwipli .
Joqarı qáwiplixanalar tómendegi shártleriniń birewı bar bolǵanlıǵı menen belgilenedi: talalardıń tok ótkizıwshiligi (metall, topıraqlı, betonlı), ıǵallıǵı (xanadaǵı salıstırma ıǵallıq 75 % kóp bolsa) yamasa tok ótkerıwshı shań; hawanıń joqarı dárejesi (30 S⁰ tan joqarı) hám basqalar.
Óte qáwiplixanalar tómendegi jaǵdaylardıń birewı bar bolǵanı menen belgilenedi: hawanıń salıstırma ıǵallıǵı 100 % jaqın, ximiyalıq aktiv ortalıq (kislota puwları), bir waqıtta eki yamasa onnan artıq joqarı qáwipli jaǵdaylarda xanalarda bar bolǵanlıǵı.
Joqarı qáwipi bolmaǵan xanalarǵa, sonday xanalar kiredi, qaysılarında joqarı qáwipli yamasa óte qáwipli jaǵdaylarınıń belgileri bolmaǵanları kiredi.
Awıl xojalıǵı islep shıǵarıwındaǵı kópshilik xanalar joqarı qáwiplixanalarǵa hám óte qáwipli xanalarǵa (malxana, shoshqaxana, issilıq xana hám basqalar) kiredi.