Mobil radiorabiTƏ SİstemləRİ

Rouminq 
Rouminq - bu elə bir funksiya və ya əməliyyatdır ki, bu­ 
rada bir operatorun abonentinə, digər operatorun sistemində 
xidmət göstərilməsinə şərait yaradılır. Bu termin ingiliscə “roam” 
- səyahdt etmək, gəzmək mənasını verir. Buradakı abonentə isə 
roam er də deyilir. 
Rouminqi həyata keçirmək üçün, texniki təminat (ən sadə 
halda - hər iki sistemdə eyni standartın istifadə olunması) və 
müvafiq operatorlar arasında saziş (razılıq) olmalıdır. 
Mobil rabitə inkşaf etdikcə, şanvari sistemlərlə mobil peyk 
rabitəsi əsasında da rouminq imkanı yaranmışdır. 
71 
Ən sadə halda rouminqin həyata keçirilməsini aşağıdakı kimi 
izah etmək olar: “Özgə” sistemin ərazisinə düşən şanvari rabitə 
abonenti (rouminqin həyata keçirilməsinə buraxılan) “öz” sistemi 
ərazisində olduğu kimi (adi haldakı kimi), çağırış göndərir. Bu 
abonentin KM-in ev registrində qeydiyyatı olma­ dığına əmin 
olandan sonra, onu roumer kimi qəbul edir və onu qonaq registrinə 
daxil edir. Bununla eyni vaxtda (və ya müəy­ yən qədər ləngimə ilə) 
roumerin “doğma” sistemindəki ev re­ gistrinə sorğu göndərir və 
ona aid məlumatları, xidmətin təşkili məqsədi ilə soruşur (qeydiyyat 
zamanı şərtləndirilmiş xidmət növləri, parollar, şifrlər) və hal-
hazırda roumerin hansı sis­ temdə olduğunu xəbər verir. Sonuncu 
məlumat roumerin “doğ­ ma” sisteminin ev registrində qeyd olunur. 
Bundan sonra rou­ mer evdə olduğu kimi, şanvari rabitədən istifadə 
edir: onun göndərdiyi çağırışlara adi qaydada xidmət olunur, yalnız 
bir fərqlə ki, ona aid olan məlumatlar ev registrində deyil, qonaq 
registrində qeyd olunur; roumerin nömrəsinə daxil olan 
“doğma”sistemi ilə roumerin qonaq olduğu sistemə ünvanlanır. 
Roumer evə qayıtdıqdan sonra doğma sistemin ev registrində, 
roumerin yerləşdiyi sistemin ünvanı silinir, o sistemin qonaq registiı 
ində isə roumer haqqındakı məlumatlar silinir. 
Rouminqin xidmətlərinin ödənişini isə roumer “öz” sis­ temi ilə 
həyata keçirir, “oz” operatoru isə rouminq sazişinə mü­ vafiq olaraq, 
rouminq göstərmiş olan operatora çəkilən xərcləri ödəyir. Bu cür 
işləmə sxemi - avtomatik rouminq üçündür. Bundan başqa, əl ilə və 
ya administrativ rouminq də möv­ cuddur. Bu halda abonent telefon 
zəngi ilə “öz” operatorunu xəbərdar edir ki, o harasa (məsələn, başqa 
şəhərə) gedəcək, di­ gər şəhərə gələndə isə - yerli operatora gəldiyi 
barədə məlumat verir. Lazım olan məlumatlar ev və qonaq 
registrlərinə müvafiq
72 

---

KM-lərin operatorlan ilə - əllə daxil edilir və həmin abonentə 
müvafiq xidmətlər göstərilə bilir. 
GSM standartı ümumavropa standartıdır və orada rou-minq 
məcburi element kimi nəzərdə tutulmuşdur. Bundan baş­ qa, GSM - 
də SİM —kartlarla rouminq imkanı da vardır (və ya plastik 
rouminq), burada SİM - kartı, standartın müxtəlif variantlarının 
aparatlan arasında dəyişmək olur ( GSM 900, GSM 1800 və GSM 
1900) cünki hər üç variantda unifikasiya olunmuş SIM - kartlar 
istifadə olunur. 
GSM-də rouminq əməliyyatı ikirejimli, gələcəkdə isə 
üçrejimli abonent terminallarının ( GSM 900/GSM 1800/GSM 
1900) yaradılması ilə daha əlverişli olacaqdır. 
Rouminqin inkişafındakı texniki və təşkilati çətinliklərə 
aşağıdakılar aid edilə bilər: 
- aqressiv frodun nəzərə alınması ilə abonentlərin autenti-
fikasiyası; 
rouminqin coğrafiyası və miqyasları genişləndikcə daha da 
mürəkkəbləşən rouminq xidmətlərinin işinin təşkili; 
proteksianizm (məsələn, bəzi ölkələrdə xarici istehsal 
aparatlarının tətbiqinə qadağa qoyulması).