Mobil radiorabiTƏ SİstemləRİ

larının olması haqda; onların tarixi, danışığın müddəti, ça- 
103
104 

---

ğınşın növü, həmçinin onların çapa çıxarılması haqda 1800-ə 
qədər yazı və verilənlərin saxlanılması təmin edilir. 
Kontrollerin məlumat bazası 
1100 radioabonentə he­
sablanmışdır. Qidalanması kəsiləndə kontroller sistemin pozul­ 
masına imkan vermir. Hər abonentə, uzunluğu birdən beşə qə­ dər 
olan əlavə şəxsi nömrə və dispetçer rabitəsi üçün qrup nömrəsi də 
verilir. Prioritetin 10 nömrəsi mövcuddur. Sistemdə dispetçer 
mərkəzindən radiostansiyaların distant olaraq açıl­ ması imkanları 
vardır. SMAR Trunk II - nin dörd kanallı siste­ minin struktur 
sxemi şəkil 7.4-də göstərilmişdir. Sistemin əsas elementləri 
retranslyatorlarla (R X /T X
- 
qəbuledici - verici
ilə) 
və C T
- 
852 
trank kontrollerləri
ilə təchiz edilmiş çox- 
kanallı BS təşkil edir.
D ördkanallı Sm ar T ru n k 
II
- nin struktur sxemi 
105 
Radiokanalların hamısı bir - birindən tamamilə asılı olma­ dıqları 
üçün, sistemin avadanlıqlarını uzaq məsafəyə daşımaq mümkündür. 
Hər kanalın kontrollerinin iki ədəd ikinaqilli abo­ nent telefon xəttinə 
çıxışı vardır. Adətən, çıxışların biri şəhər ATS - nə, digəri isə yerli 
ATS - ə və ya peyk rabitə xəttinə qoşulur. Xəttə yığım, impuls 
şəkildə və ya tonaldır (TDMF). ATS abonenti tərəfindən yığım tonal 
və ya impulsludur. Xüsusi konvertordan istifadə etməklə ikinaqilli 
abonent xəttindən üçnaqilli birləşmə xətlərinə keçmək olur, bu da 
tonal rejimdə (TDMF) əlavə yığımsız, hər abonentə tam telefon 
nömrəsinin verilməsinə imkan yaradır. Sistemin baza avadanlığına 
kom -
bayner 
daxildir. Onun köməyilə bir neçə vericilərin siqnal­
larım cəmləyib, ümumi verici antenaya istiqamətləndirmək olur. O, 
mürəkkəb 
ayırıcılar və süzgəclərdən
ibarətdir. Əgər kanal ayrılması 
> 150 kHs - dirsə (VHP diapazonu) və 250 kHs -dən az deyilsə (VHF 
diapazonu), bu halda tezlik zo­ lağında sönməsi 3,5 ... 4 dB - dən çox 
olmayan həcmi - rezo-nator tipli kombaynerlər istifadə edilir. Çağırış 
üçün əlavə nömrə (radioabonentin nömrəsi) və “3” çağırışını yığmaq 
la­ zımdır. İlk vəziyyətdə sistemin retranslyatorları qəbula işlə­ yirlər, 
abonent retranslyatorları isə tezliyə görə skanlama reji­ mində 
olurlar. Çağırış halında abonent radiostansiyası boş retranslyatoru 
“zəbt” edir (tutur) və rəqəmli paket şəklində “sorğu” göndərir. 
Retranslyator mobil abonentdən sorğunu al­ dıqda, uzunluğu 0,3 san 
olan 1200 Hs tezliyində 
pilot - ton
süalandırır. Bu zaman başqa 
rabitə seanslarında iştirak etməyən (tezliyə görə skanlayan) abonent 
stansiyalarının hamısı skanla-manı dayandırır və pilot - ton verilən 
kanalda dayanır. Bütün 
106 

---

abonent stansiyaları kanalda cəmləndikdən sonra, retranslyator 
tərkibində çağırılan stansiyanın ünvanı olan çağırış paketini (peyc) 
verir. Nəticədə çağırılan stansiya kanalda qalır və rabitə seansı 
başlayır, qalan stansiyalar skanlamanı davam edirlər. Trank 
sisteminin mobil abonenti, ÜİTŞ - abonentini ça­ ğırdıqda, telefonun 
lazımi nömrəsini (14 rəqəmə qədər) yığ­ malıdır. Bundan sonra “ 1” 
çağırışı yollanır. Abonent stansiyası azad (boş) kanalın axtarışı üçün 
skanlama edir. Onu tapdıqdan sonra ÜİTŞ - si tərəfindən mobil 
abonentin çağınşı üçün, sis­ temin hər hansı bir telefon nömrəsini 
yığmaq lazımdır. Əgər xətt boşdursa, onda BS - in kontrolleri ilə 
birləşmə baş verir (ÜİTŞ - nin abonenti tonal siqnal alır), bundan 
sonra əlavə nömrəni yığmaq lazımdır. Əgər trank sisteminin 
abonenti məş­ ğul olarsa və ya onun radiostansiyası sönmüş olarsa, 
ya da o sistemin təsir zonasından kənarda olar-sa, ÜİTŞ abonenti 
“məşğuldur” siqnalını alar. Beləliklə, bir neçə xidmət zonaları 
olduqda, mütəhərrik abonenti ÜİTŞ - nin çağıran abonentini axtarır. 
Abonent nömrələrinin bir qismini qrup nömrələri kimi istifadə 
etmək olar. Radiostansiya qrupunu adi telefonla və ya başqa 
radiostansiyadan 
çağırmaq 
olar. 
Yığım 
qaydası, 
radio-
abonentlərdəki kimidir. Öz qrupu daxilində dispetçer rabitəsi 
nömrənin yığılmasını tələb etmir, öz radiostansiyasının “ve­ riliş” 
düyməsini sıxdıqda, qrupun bütün radiostansiyaları eşidir. “9”-
kombinasiyasmı yığmaqla sistemin operatorunu təcili çağırmaq olar. 
Fəlakət və ya həyəcan hallarında “0” kombina­ siyasını yığmaqla, 
avtomatik olaraq, əvvəlcədən proq­ ramlaşdırılmış telefon nömrəsi 
yığılır (məsələn, polisin). Əgər bu kombinasiyaları yığdıqda, 
kanalların hamısı məşğul olarsa, 
onda sistem məcburi olaraq təcili və ya qəza çağırışına keçməsi 
üçün danışıqlardan birini dayandırır. 
Sistemdə CT - 869 interfeys modulu vardır, o stasionar 
abonent stansiyası sisteminə daxilolmam təmin edir (belə stan­ 
siyalar mənzillərdə, bağlarda, danışıq məntəqələrində və s. yer­ lərdə 
olur). Modul adi telefon aparatını radiostansiyaya qoş­ mağa və bu 
aparatın klaviaturası ilə onun işini idarə etməyə im­ kan verir. 
Sistem portativ (səyyar) və avtomobil radiostansiya­ larının 30-dan 
artıq modernləri ilə uyğunlaşa bilir. Radiostan­ siyada qoyulmuş 
məntiq modulu, onun bütün funksiyalarının idarə olunmasını təmin 
edir, o cümlədən, tezliyə görə skanla-manı, verilişə qoşmanı və 
işinin idarə edilməsini də təmin edə bilir.