Moddiy nuqta dinamikasi

9 - rasm. Prujinaga osilgan jismning muvozanat holatidan siljishi
Elastiklik kuchi - moddiy nuqtaning muvozanat holatidan ko‘chishiga proportsional va muvozanat holati tomon yo‘nalgan bo‘ladi (9 - rasm):

bu yerda - jismning muvozanat holatidan siljishini belgilovchi bu yerda - jismning muvozanat holatidan siljishini belgilovchi radius-vektordir, - jismning elastiklik xususiyatiga bog‘liq bo‘lgan proportsionallik koeffitsienti.
Ishqalanish kuchi - jismning boshqa jism sirtida sirpanishiga qarshilik ko‘rsatadigan kuch bo‘lib, jismning sirtiga normal bo‘yicha bergan bosim kuchiga tengdir.

Tinchlikdagi ishqalanish kuchining miqdori tinchlikdagi ishqalanish koeffisentining normal kuchga ko’paytmasiga teng.
F_fr= 

Biz bu tenglamadan normal kuchni topa olamiz, bu kuch esa jismga ta’sir etuvchi ishqalanish kuchini topishga yordam beradi.



k – jism sirtining holatiga bog‘liq bo‘lgan ishqalish koeffitsienti. R_n – jism sirtiga normal bo‘yicha yo‘nalgan bosim kuchi.
Qarshilik kuchi - gaz va suyuqliklarning ilgarilanma harakatlarida hosil bo‘ladigan kuchdir.
Gaz va suyuqliklarda harakatlanuvchi har qanday jism qarshilikka uchraydi va bu ilgarilanma harakatni susaytirishga olib keladi. Bu kuch harakatlanuvchi jismning harakat tezligiga kuchli bog‘lanishda bo‘ladi:

bu yerda k₁ – muhitni xarakterlovchi doimiylik (moy, suv, yopishqoq suyuqliklar). Bu kuch suyuqlik yoki gazning harakat tezligiga proportsional kuch bo‘lib, kichik tezliklar uchun o‘rinli bo‘ladi. Katta tezliklarda esa formula biroz boshqacha ko‘rinishga ega bo‘lib, kuch tezlikning kvadratiga proportsional bo‘ladi.

Arximed kuchi - gaz yoki suyuqliklar ustunlarining har xil balandliklaridagi bosimlarning farqi hisobiga itarish kuchlari hosil bo‘ladi. Idishning shakliga bog‘liq bo‘lmaydigan, suyuqlik yoki gaz ustunining birlik yuzasiga ta’sir etuvchi bosim quyidagicha ifodalanadi:
P = F/S = mg/S = ρgh
bu yerda S – suyuqlik yoki gaz ustunining yuzasi, h – ustun balandligi, ρ – suyuqlik yoki gazning zichligi.

6.