Modellarning tasnifi Kibemetika fani «tirik mavjudodlar va mashinalar aloqasi hamda ularni boshqarish»

Fizik model deb – real ob’ektning xususiyatlari yoki xarakterini o‘zida mujassam etgan fizik qurilma yoki maketga aytiladi.
Matematik modelni real ob’ektning xususiyatlarini ifodalovchi kattaliklar to‘plami ko‘rinishida tasvirlash mumkin.

• 
  A) Ob’ektga ta’sir etuvchi boshqarish kattaliklari:
  

• 
  B) Boshqarish mumkin bo‘lmagan kattaliklari:
  

• 
  V) Ob’ektning xususiy (ichki) parametrlari:
  

• 
  G) Ob’ektning chiqish (xolati) kattaliklari:
  

Modellashtirilayotgan ob’ekt
strukturasini quyidagicha tasvirlash
mumkin:
Ob`ektda bo‘ladigan jarayonlarni
ifodalovchi funksiya vaqt bo‘yicha F operatori orqali quyidagicha ifodalanadi:
_{ } (1)
Chiziqli model – kirish va chiqish o‘zgaruvchilar orasidagi proporsional bog‘lanishga aytiladi. Proporsional bog‘lanishni qisqartirmaydigan modellar nochiziqli deyiladi.

_{ }- boshlang‘ich shart deyiladi.

Ob’ektni modellashtirishda uning matematik ifodasi (1) munosabat t vaqtga bog‘liqligini ifodalasa ya’ni dinamik xususiyatlarini ko‘rsatsa bunday model dinamik model deyiladi:

Agar modelning o‘zgaruvchilari ko'rsatkichga bog'liq bo'lsa, bunday model dinamik model deyiladi. Agar modelning o‘zgaruvchilari faqat bitta ko'rsatkichga bog'liq bo'lsa, bunday model markazlashgan ko'rsatkichli dinamik model deyiladi. Agar modelning o‘zgaruvchilari bittadan ortiq ko'rsatkichga bog'liq bo'lsa, bunday model taqsimlangan ko'rsatkichli dinamik model deyiladi. Markazlashgan ko'rsatkichli dinamik modellar oddiy differentsial tenglamalar tizimi bilan, taqsimlangan ko'rsatkichli dinamik modellar xususiy hosilali differentsial tenglamalar tizimi ko'rinishida ifodalanadi.
Dinamik model o‘zgaruvchilari faqat vaqtga bog‘liq holda o‘zgarsa bunday model bir parametrli deyiladi.
Odatda qo‘yilgan masala bir qancha o‘zgaruvchilarga bog‘liq bo‘ladi. Bunday xollarda matematik model xususiy xosilalardan iborat bo‘ladi. Bunday modellarni ko‘p parametrli deyiladi.

Bunda: y – ob’ekt xolati; t – vaqt; x – xolat koordinatasi (ob’ekt uzunligi); a – o‘zgarmas.
Statik model - ob’ektning vaqtga bog‘liq bo‘lmagan jarayonini ya’ni muvozanatlashgan rejimdagi xolatini tasvirlaydi:

Agar model ob’ekt o‘zaruvchilari orasida qat’iy bog‘liqlikni ifodalasa determinlashgan deyiladi. Bunday modelllar chiqish o‘zaruvchisiga tasodifiy o‘zgaruvchilar ta’sirini inobatga olmaydi. Faqat kirish o‘zgaruvchilariga bog‘liq xolda chiqish kattaliklarini aniqlaydi.