Modle tizimida o’qquv matriallarni joylashtirish Hozirda ta'lim portallarida masofali kurslarni yaratish bo'yicha juda ko'plab dasturiy qobiqlar, dasturlar, kurslarini boshqarish tizimlaridan foydalanib kelinmoqda

Modle tizimida o’qquv matriallarni joylashtirish Hozirda ta'lim portallarida masofali kurslarni yaratish bo'yicha juda ko'plab dasturiy qobiqlar, dasturlar, kurslarini boshqarish tizimlaridan foydalanib kelinmoqda. Quyidagi 1-rasmda xorij ta'lim muassasalarida masofali kurslarni yaratishda foydalanayotgan dastur tahlillari keltirilgan[16]: Ko'rinib turibdiki, masofali kurslarni ishlab chiqishda ko'p foydalanuvchilar Moodle - masofali o'qitishni boshqarish tizimini tanlagan. Biz ham "Hisoblash usullari" kursini yaratishda quyidagi tahlilarga asoslandik (1-jadval): 1-jadval Masofali kurslarni ishlab chiqish dasturlarining tahlili ATuto r Slaroli ne Dokeo s Moodle OL AT OpenAS S Sakai Reytingi 5 4 4 1 6 3 2 Foydalanuvchi lar soni 300 685 1000 45 mln 100 1000 5000 Tillarga tarjima qilinganligi 30 ta tilga 30 ta tilga 35 ta tilga 80 ta tilga 12 ta tilga YO'q lOta tilga Dasturiy ta'minoti Apach e, MySQ L, PHP Apach e, MySQ L, PHP Apach e, MySQ L, PHP Apache MySQ L, PHP Java SDK AOLSer verOrasl e, PostgreS QL MySQL , Orasle Platforma Windo ws, Linux, Unix, MasO S Windo ws, Linux, Unix, MasOS Windo ws, Linux, Unix, MasOS Windo ws, Linux, Unix, MasOS Linu x, Unix Window s, Linux, Unix, MasOS Windo ws, Linux, Unix, MasOS Foydalanuvchi lar soni chegaralanganl igi yo'q 20000 yo'q yo'q yo'q yo'q yo'q Bilimlarni nazorat qilish tizimi Test Test va mashql ar Test Test, topshiri qlar, semina r lar, forum va chatlar ning tashkil etilishi Test va tops hiriq Lar Test Test, topshiri qlar va foruml ar tashkil etish Moodle - kurslarni boshqarish tizimi, bundan tashqari, o'quv jarayonini boshqarish tizimi va virtual o'qitish maydoni nomlari bilan ham mashhur. Ochiq kodli GNU GPL lizentsiyasi asosida tarqatiluvchi on-line ta'lim jarayonini tashkil etuvchi saytlarni yaratish uchun Martin Dougiamas tomonidan yaratilgan maxsus dastur. Dunyo miqyosida 2011 yil dekabr xolatiga ushbu platformadan foydalanuvchi 72 177 ta saytlar ro'yxatdan o'tgan va tekshirilgan. Ulardagi jami kurslar soni 5.8 million va foydalanuvchilar soni 57 milliondan ortiqni (57.112.669) tashkil etadi[23]. Moodle - Modular Objest-Oriented Dynamis Learning Environment so'zlarining qiskartmasidan pay do bo'lgan so'z bo Tib, modullar ob'ektga yo'naltirilgan dinamik o'quv platformasi ma'nosini beradi. Moodle (modulli obyektga yo'naltirilgan dinamik o'quv muhiti) o'zida tizimning bir nechta sinflarini birlashtiradi:  Saytni boshqarish tizimi (CMS);  Ta'limni boshqarish tizimi (LMS);  Ta'limning virtual muhiti (VLE); Moodle ochiq kodli platforma (GNU Public License ga asoslanib) sifatida keng tarqalgan. Moodle tizimi SCORM 1.2 standartigi mos sertifikatga ega. Moodle - bu o'qituvchilar tomonidan onlayn-kurslarni yaratish uchun maxsus ishlab chiqilgan sayt tarkibini boshqarish tizimi (Content Management System - CMS) dir. Uni ko'pincha e-learning tizimlarni o'qitishni boshqarish tizimlari (Learning Management Systems - LMS) yoki virtual o'qitish vositasi (Virtual Learning Environments - VLE) deb ham ataladi. Moodle - bu alohida onlayn-kurslar kabi, ta'lim veb-saytlarini ishlab chiquvchi instrumentlar sohasidir. Loyiha asosida sotsial konstruktivizm nazariyasi va uni o'qitishni ishlatish yotadi. Martin Dougiamas. Universitetni Computer Science va Education mutaxassisligi kursni tugatgandan keyin, u "The use of Open Source software to support a social constructionist epistemology of teaching and learning within Internet-based communities of reflective inquiry" mavzusidagi dissertasiyasini himoya qildi. Axborot texnologiyalarini qo'llash orqali ta'limni qo'llab - quwatlash platformasini yaratish g'oyasi unda 1999 yilda Curtin University (Avstraliya) universitetida WebCT tijorat platformasi bilan ishlash tajribalaridan kelib chiqdi. Moodle keng tarqalgan WebCT va Blackboard tijorat e-learning platformalarining o'rnini bosish uchun emas, balki o'qitish imkoniyatlarini kengaytirish vositasi sifatida yaratilishi kerak edi. Ammo, Moodle arxitekturasi va bu platformaga qo'yilgan prinsiplar shunchalar omadli bo'ldiki, uni jahon hamjamiyati tan oldi [23]. Bu bepul tarqaladigan dasturiy majmua o'zining funksional imkoniyatlari, o'rganishdagi soddaligi va ishlatishdagi qulayligi bilan elektron o'qitish tizimlaridan foydalanuvchilarning ko'pgina talablarini qanoatlantiradi. Moodle masofaviy sohada o'qitish jarayonini to'la qo'llab-quwatlash uchun keng doiradagi imkoniyatlarni beradi - o'quv materiallarini turli usullarda berish, bilimlarni tekshirish va o'zlashtirish nazorati. Moodle da 15 tipli interaktiv o'quv materiallari ko'rib chiqilgan. Bu tiplarning har biri ko'plab imkoniyat va xususiyatlarga ega. SCORM yoki AICC standart paketlari. Bu o'quv materiallarini boshqa dasturlarda yaratishga ruxsat beradi. Wiki (Wiki) - qo'shiladigan, kengaytiriladigan va o'zgartiriladigan hujjat ustida hamkorlikda ishlashga ruxsat beradi. Anketalar - ixtiyoriy ko'rinishda ishlatish mumkin, masalan, kursni yaratishni optimallash uchun. Ma'lumotlar bazasi - formati va strukturasi cheklanmagan. Glossariy - kursning barcha hujjatlari bo'yicha havolalarni avtomatik tashkil qiladigan ta'riflar ro'yxati. Agar ta'rif glossariyga kiritilgan bo'lsa, u holda agar u kurs matnlarida uchrasa, havola glossariyning yordamchi elementiga avtomatik ta'minlanadi. Topshiriq (4 tipli) - o'qituvchi javobni elektron ko'rinishda olish uchun ishlatish mumkin (ixtiyoiy formatda).' Ma'ruza - har bir sahifasi talaba javob berishi lozim bo'lgan savol bilan tugaydigan sahifalar to'plami. Javobning to'g'riligiga bog'liq holda, talaba keyingi sahifaga o'tadi yoki oldingi sahifaga qaytadi. Bu ta'lim yo'nalishini aniqlashni va o'qitiladigan fan tushunarsiz bo'lib qolmasligini ta'minlaydi. So'rovlar - talabalarning ovoz berishi. Sharh - kurs sahifasidagi ixtiyoriy matn va grafika. Ish daftari - berilgan mavzu bo'yicha talaba fikrini bildiradigan joy. Resurs - avtomatik tasvirlanadigan turli fayllarni yuklash va tasvirlash vositasi. Masalan, ma'ruza audioyozuvini yuklashda u mediaproigrivatel sifatida tasvirlanadi. Seminar - qatnashchilar bir-birining ishini baholaydigan topshiriq. Testlar - turli variantli testlar to'plami. Savollar bir nechta variantli javoblardan, to'g'ri/noto'g'ri tanlovdan, qisqa matnli javobdan va boshqalardan iborat bo'lishi mumkin. Forum - forumning 3 ko'rinishi mavjud (savol-javob, hammaning o'z mavzusi, standart muzokara). Chat - real vaqtdagi muzokara. Materiallarning ba'zilari talaba va o'qituvchi hamkorligiga, ba'zilari esa talabalarning hamkorligiga asoslangan. Yana ko'plab qo'shimcha plaginlar va modullar mavjud. Hozirda Moodle tizimini dunyoning ulkan universitetlari o'qitish uchun ishlatishmoqda. Moodle MO'T dunyoning 200 davlatida 70 tildagi 2 mln. ga yaqin ro'yxatdan o'tgan foydalanuvchilar, 46 ming ta'lim portallariga ega va 300 dan ziyod dasturchilarni birlashtiradi[30], Moodle GPL lisenziyasi ostida ochiq joriy kodi bilan dasturiy ta'minot kabi tarqalmoqda[31 ]. Ochiq dasturiy kodli Moodle ga o'zgartirishlar kiritish, yaxshilash, modifikasiyalash uchun http://www.moodle.org manzil bo'yicha kirish mumkin. Moodle ni ishlatish strategiyasi, filosofiyasi bo'yicha qo'shimcha axborotlarni http://thinkingdistance.org/ manzil bo'yicha olish mumkin. "Moodle" so'zi - bu "Modular Object - Oriented Dynamic Learning Environment" so'zining abbreviaturasidir. Rus tilida "Мудл" va "Моодус" (Модулная объектно-ориентированная динамическая управляющая среда) nomlari ham qo'llaniladi [24]. Moodle Unix, Linux, FreeBSD, Windows, Mac OS X, Netware operasion tizimlarida va PHP ishlatilishi mumkin bo'lgan ixtiyoriy boshqa tizimlarda ham modifikasiyalarsiz qo'lanilishi mumkin. Ma'lumotlar MySQL va PostgreSQL ma'lumotlar bazasida saqlanadi, ammo ma'lumotlar bazasini boshqarishning tijorat tizimlari ham ishlatilishi mumkin. Moodle oson vositalar yaratish imkoniyatiga ega. Yangi versiyaga o'tishda qiyinchilik va yangilanishlar kelib chiqmaydi. Moodle MTT ning yangi versiyalarini http://www.moodle.org dan olish mumkin. 2.2. Moodle tizimini o'rnatish Kurs qatnashchilari (o'qituvchilar ham, talabalar ham) saytning ro'yxatga olingan foydalanuvchilari bo'lishi kerak. Moodle tizimi foydalanuvchilarni ro'yxatga olishning bir necha usullarini qo'llashga ruxsat beradi: elektron pochta bo'yicha tasdiqdan o'tkazish bilan o'z - o'zini ro'yxatdan o'tkazish (jimlik qoidasiga ko'ra amalga oshiriladi), administrator orqali ro'yxatdan o'tish, LDAP ni qo'llash[23], Kursni o'rnatish kursni sozlashni to'liq aniqlaydi. O'rnatishga o'tish uchun Boshqarish blokida O'rnatish havolasini bosing: Редактировать ^'j Установки IjJ^ Назначить роли Оценки Группы pfl Резервное копирование Восстановить Импорт Чистка J Отчеты Вопросы • j 1 Файлы [ДП Исключить из КТТ ПЕЛ О пользователе Quyida kursni o'rnatislining barcha maydonlari keltirilgan: To'liq ism - kursingizning nomi. Saytning barcha kurslari ro'yxatida giperhavola ko'rinishida tasvirlanadi. Qisqa ism - Moodle ning ko'pgina joylarida kursingizning bosh sahifasiga tez o'tadigan havolani shakllantirishda ishlatiladi. U bitta qisqa so'zdan tashkil topishi kerak, abbreviaturani ishlatish mumkin. Quyi chiziq beligilari bilan birlashtirilgan so'zlar kombinasiyasini ishlatish mumkin. Bu kirillisa ham, lotin yozuvida ham yozilishi mumkin. Turli xil maxsus belgilarni ishlatishga ruxsat berilmaydi. Kursning individual nomeri - tashqi tizimlarda ishlatilishi kerak bo'lgan kurs nomeri. U hyech qachon Moodle da tasvirlanmaydi. Bu maydonni bo'sh qoldiring. Qisqa tavsif - bu sizning kursingizni e'lon qiladigan qisqacha xulosa. Format - tavsiya etiladigan qiymat - "format-struktura". Kursda o'rganiladigan materiallar hafta bo'yicha aniq belgilangan hollarda Formatkalendarni ishlatish tavsiya etiladi. Haftalar yoki mavzular soni - kurs sahifalarida mavjud bo'lgan hafta yoki mavzular sonini tasvirlaydi (maksimal qiymat - 52, jimlik qoidasiga ko'ra 10 qiymati o'rnatiladi). Kursning boshlanish sanasi - agar "format-kalendar"ni ishlatsangiz, u holda birinchi hafta bloki bu yerda o'rnatilgan sana bilan beriladi. Ro'yxatdan o'tishning tizimli fayllaridan tashqari, boshqa formatlariga maydon o'z ta'sirini ko'rsatmaydi. Yashirin seksiyalarni tasvirlash - bu sozlash kursning yashirin seksiyalarini talabalarga qanday tasvirda ko'rsatishga ruxsat beradi. Jimlik qoidasiga ko'ra, yashirin seksiya qayerda joylashganini ko'rsatish uchun kichik soha ko'rsatiladi (yoyilgan ko'rinishda kulrang bilan). Bunday seksiyaning tarkibi talabalarga ko'rinmaydi. Bu rejimni o'tgan va kelayotgan haftalar soni aniq ko'rinishi uchun Format-kalendarda ishlatish foydali. Agar yashirin seksiyalar "to'liq ko'rinmas" (tavsiya etiladigan qiymat) deb tanlangan bo'lsa, u holda talabalar uning mavjudligini bilmaydilar. Yangiliklar - bu parametr kursning bosh sahifasida yangiliklar forumidan nechta mavzular kelishini o'rnatadi. Agar siz "O yangiliklar" qiymatini qo'ysangiz, u holda yangiliklar bloki ko'rsatilmaydi. Baholarni ko'rsatish - bu sozlash talabalar o'zlarining baholarini ko'rishini yoki ko'rmasligini aniqlaydi. Jimlik qoidasiga ko'ra, "Ha" (tavsiya etilgan qiymat) o'rnatilgan, shuning uchun talaba o'zining bahosini ko'rishi mumkin. Agar "Yo'q" o'rnatilgan bo'lsa, bu holda talabalar o'zining bahosini ko'rmaydi. Bajaradigan ishi haqida hisobotni ko'rsatish - agar "Ha" bo'lsa, u holda har bir qatnashchi o'zi bajaradigan ishi haqida hisobotni ko'rsatishi mumkin va u natijani berilgan kursda tasvirlaydi. Uning bajargan ishi foydalanuvchi ish faoliyatining to'liq ro'yxatidan iborat bo'lishi mumkin. Tavsiya etiladigan qiymat - "Yo'q", bu qiymat ularni yaratish jarayonida serverga yuklanadigan vazifalardan kelib chiqadi . O'qituvchi har doim talabaning shaxsiy axboroti sahifasidan har bir talabaning hisobotiga kirishi mumkin. Yuklanadigan faylning maksimal o'lchami - bu o'rnatish kursda yuklanishi mumkin bo'lgan fayllarning maksimal o'lchamini aniqlaydi. Majburiy mavzular - o'qituvchi saytda ruxsat etilgan kurs mavzusini (rasmiylashtirilgan variant) majburiy berishi mumkin. Tavsiya etiladigan qiymat - "Ixtiyoriy". Agar administrator turli mavzularni ishlatishga ruxsat bermagan bo'lsa, bu parametr bo'lmasligi mumkin. Ro'yxatdan o'tishga ruxsat berilgan - shu kursga talabalarni yozish (ro'yxatdan o'tkazish) ga ruxsat etilganmi yoki yo'q ekanligini aniqlaydi. Uchinchi variant sifatida sananing aniq diapazonida ro'yxatdan o'tish hisoblanadi. Tavsiya etiladigan qiymat - "Ha". Boshlanish sanasi - talabalarni ro'yxatdan o'tkazishni boshlash sanasi. "Man etish" qiymatini o'rnatish tavsiya etiladi. Oxirgi sana - talabalarni ro'yxatdan o'tkazishni tugatish sanasi. "Man etish" qiymatini o'rnatish tavsiya etiladi. Ta'lim davomiyligi - 1 dan 356 kungacha qiymatlarni o'rnatish mumkin. Tavsiya etiladigan qiymat - "chegaralanmagan". Ro'yxatdan o'tish tugaganini bildirish Bildirish - qiymatni jimlik qoidasiga ko'ra qoldirish kerak! Talabalarga bildirish - qiymatni jimlik qoidasiga ko'ra qoldirish kerak! Me'yor - qiymatni jimlik qoidasiga ko'ra qoldirish kerak! Guruhli rejim - siz uchta guruhli rejimlardan birini tanlashingiz mumkin: Guruhlar yo'q - talabalar guruhlarga bo'linmaydi, ular bitta katta jamoa hisoblanadi. Alohida guruhlar - har bir guruh talabasiga o'zining guruhi yagona hisoblanadi, ularga boshqa guruhlar ko'rinmaydi. Ruxsat etilgan guruhlar - har bir guruh talabalari faqat o'zining guruhi chegarasida faoliyat yuritadi, ammo boshqa guruhlar ishini ko'rishi mumkin. Kurs darajasida aniqlangan, guruhli rejim, kursda yaratiladigan barcha elementlar uchun jimlik qoidasiga ko'ra rejim hisoblanadi. Majburiy ravishda - guruhli rejimni o'z ichiga oluvchi kursning har bir elementi uchun o'ziga tegishli guruhli rejimni ko'rsatishi mumkin. Agar kurs uchun "majburiy guruhli rejim" o'rnatilgan bo'lsa, u holda kursning ixtiyoriy elementida guruhli rejimni o'rnatish tashlab yuboriladi. Tushunarlilik - bu sozlash sizga kursni talabalardan to'liq "yashirish"ga imkon beradi. Kurs joriy kurs o'qituvchisi va administratoriga tegishli bo'lgan katalog va ro'yxatlardan tashqari, bironta katalog va ro'yxatda tasvirlanmaydi. Hatto agarda talabalar to'g'ridan - to'g'ri URL-manzil bo'yicha kirishga ruxsat olmoqchi bo'lsa ham, ularning kirishiga ruxsat berilmaydi. Kodli so'z - kodli so'z (parol) kursingizga begona kishilarning kirishiga ruxsat bermaydi. Bo'sh maydon saytning ixtiyoriy foydalanuvchisi kursingizga yozilishi mumkinligini bildiradi. Agar siz shu maydonga so'z yoki jumla kiritsangiz, u holda har bir talaba kursga yozilishi uchun shu so'zni maydonga yozishi kerak bo'ladi. Siz talabalarga kalit so'z haqida e-mail orqali yoki o'zaro suhbatda, masalan, ma'ruzada xabar berishingiz mumkin. Agar ma'qui bo'lmagan talabalar kodli so'zni topib, kursga yozilgan bo'lsa, qatnashchilar ro'yxatidan foydalanib, ularni kursdan o'chirishingiz mumkin. Keyin kodli so'zni o'zgartiring: bu kursga yozilgan talabalarga hyech qanday ta'siri yo'q. Mehmon uchun ruxsatli kirish - tavsiya etiladigan qiymat - "Mehmonga ruxsat yo'q". Siz kursga mehmon kirishiga ruxsat berishingiz mumkin. Bunday holda Internetning ixtiyoriy foydalanuvchisi identifikasiya sahifasidagi "Mehmon bo'lib kirmoq" tugmasini bosib, kursga kirishi mumkin. Mehmon har doim "faqat o'qish uchun" ruxsatiga ega, ya'ni u bironta xabar tashlashi yoki talaba ishiga aralashishi mumkin emas. Mehmon uchun ruxsatli kirish - bu kursni hamkasblaringizga ko'rsatish uchun yaxshi imkoniyat. U yana kursni talabalarning kursga yozilishi uchun kerakliligini tekshirish sifatida ishlatish uchun ham muhim. Narxi - maydonni bo'sh qoldiring! Majburiy til - tavsiya etiladigan qiymat - "majbur qilinmaydigan". Bu holda har talaba o'zi uchun interfeys tilini tanlashi mumkin [25]. 2.3. Kurs formatlari Endi Moodle kursida ishlatiladigan formatlar bilan tanishamiz: Format-kalendar - kurs materiallari bo'limlarning boshlanish va oxirgi sanasi bo'yicha tashkillashtirilgan. Kurs sig'imi bir hafta bo'lgan bo'limlardan (seksiyalardan) iborat. Har bir bo'limga bir hafta ichida o'rganish uchun resurslar, forumlar, nazorat testlari va b. larni qo'shishingiz mumkin. Bo'limlarning maksimal soni - 52. Format-struktura - har bir "haftani" mavzu deb atashdan tashqari, har haftalik formatga o'xshashdir. Mavzu muddat bilan chegaralanmaydi. Siz format- strukturani qo'llab, kursni yaratayotgan vaqtda o'zingizning kursingizda mavzular sonini ko'rsatishingiz kerak. Moodle har bir mavzu uchun bo'lim (seksiya) yaratadi. Bo'limlarning maksimal soni - 52. Format-forum - kurs bosh sahifada tasvirlangan bitta sosial forum ко' rinishida tashkillashtiriladi. Bu bizning nazarimizda o'quv kursi emas. U fakultet yoki kafedraning e'lonlar doskasi ko'rinishida tasvirlanishi mumkin. LAMS formati (Moodle 1.6 va undan yuqorilar uchun). LAMS - O'qitishni Boshqarish Tizimi - ochiq LAMS hisoblanadi. LAMS Moodle kursi sohasida LAMS imkoniyatlaridan o'qituvchilar foydalanishi uchun Moodle bilan birlashtirilgan. LAMS kurs formatini ishlatishda administrator bilan maslahatlashing. Juda kam korxonalar LAMS ni ishlatadi, chunki u Moodle ning ko'pgina fimksional imkoniyatlarini takrorlaydi. SCORM formati (Moodle 1.6 va undan yuqorilar uchun). SCORM o'quv materiallarini yaratishning mustaqil standard hisoblanadi. SCORM paketlari - o'quv kontentlari va Java Script ssenariylarining mustaqil bloklari bo'lib, ular Moodle ga talabaning bahosi va kursning o'tishi haqidagi ma'lumotlarni jo'natishi mumkin. Format-kalendar (CSS/jadvallarsiz) (Moodle 1.6 va undan yuqorilar uchun) - format-kalendar ga xos, ammo kontentni tasvirlash uchun jadvallar ishlatilmaydi. Bu formatning tushunarliligini oshiradi, ammo eski brauzerlarda uni tasvirlashda muammolar mavjud. Format-sahifa (nostandartli) - bu format Moodle kursining "Kitob" elementi formatiga juda ham o'xshash. Kurs formati blok va bo'limlarni 3 ustun bo'yicha joylashtiradigan mavzular va kurs bo'yicha navigasiyani, resurslarni, forumlarni, topshiriqlarni va b.larni tasvirlashni ta'minlaydigan menyu modullaridan iborat [27]. 2.4. Bloklar bilan ishlash Bloklar - bu umumiy belgilar bo'yicha birlashtirilgan, kurs bilan ishlaydigan havola va boshqa vositalarning soha bilan chegaralangan guruhidir. Bloklarni sahifa chetlaridagi ustunlarga joylashtirish, talabalarga ko'rsatish yoki ulardan yashirish yo to'liq o'chirish mumkin. Bloklarning bir qismi kursga jimlik qoidasiga ko'ra o'rnatiladi: Qatnashuvchilar. Havola kursning barcha qatnashchilari ro'yxatiga olib keladi. Qatnashchi familiyasiga bosish orqali u haqida to'liq ma'lumotni olishingiz mumkin. Forum bo'yicha izlash. Kurs forumlari bo'yicha to'liq matnli izlashni amalga oshiradi. Kengaytirilgan izlash funksiyasi mavjud. Boshqaruv. Kursni boshqarish uchun mo'ljallangan. Aniq ishlarga tez o'tishni ta'minlaydi. Mening kurslarim. Blokda foydalanuvchi (o'qituvchi yoki talaba rolida ishtirok etuvchi) kurs qatnashchisi hisoblanadigan saytning barcha kurslari tasvirlanadi. Yangiliklar forumi. Blok orqali kursning yangiliklar forumidagi oxirgi xabarlarga murojaat qilish mumkin. Talaba uning yordamida berilgan xabarni ochishi, o'qituvchi esa yangi mavzuni qo'shishi mumkin. Kelayotgan hodisalar. Blokda kursda yaqin vaqtlarga rejalashtirilgan hodisalar (ularning sanasi va vaqti) tasvirlanadi. Havolalar kursda bajarish uchun bu topshiriqlarni ochishga ruxsat beradi. Tasvirlanadigan havolalar soni Kalendar blokida foydalanuvchi tomonidan quriladi. Oxirgi harakatlar. Blokda foydalanuvchi kursga oxirgi kirishiidan keyin amalga oshiriladigan o'zgarishlarni tasvirlaydi, masalan, yangi resurslar va topshiriqlarni qo'shish yoki topshiriqlarga qo'yilgan mavjud savollarni yangilash kabilar. Havolalar berilgan resurslarga olib keladi. Blok talabalar uchun foydali, ya'ni ular kursdagi barcha o'zgarishlarni darrov ko'rishadi. Kursning elementlari. Kurs elementlarining barcha tiplari ro'yxati chiqariladi. Havolani bosganda, shu tipdagi kursning barcha materiallari chiqariladi, masalan, barcha forumlar, barcha testlar yoki barcha resurslar. Global Search. Sayt bo'yicha global izlash. Kalendar. Kalendarda sayt hodisalari, guruhli hodisalar va foydalanuvchining o'ziga tegishli eslatmalari tasvirlanadi. Foydalanuvchi zarur hollarda o'zini qiziqtirmaydigan hodisalarni yashirishi mumkin. HTML. Ixtiyoriy to'ldirilgan HTML ni blokka qo'yish mumkin. HTML ixtiyoriy formatlashni qo'llab quwatlaydi, xususan tasvirlarni, flash- animasiyalarni qo'yish kabilarni. Blog menyusi. Blok bloglar tizimiga murojaatni o'z ichiga oladi. Xabarlar bilan almashish. Moodle ichki pochtasida javob berilmagan xabarlarga havola qo'yish tasvirlanadi. Havolaga bosish orqali shu foydalanuvchidan olingan xabarlar tarixi ochiladi. Kursni yoritish. Blokda Kursni o'rnatishning Qisqacha tavsifi maydoniga kiritilgan axborot tasvirlanadi. HTML ni to'liq formatlash, shu jumladan tasvirlarni formatlash qo'llaniladi. Vasiylar. Eksperemental blok, ishlatish man etiladi. Qarz hisobi. Qarzlar hajmlari, to'lovlar o'lchami, qarzlar muddati, foizli stavka va qarzlarni uzish chastotasi orasidagi bog'liqliklarni hisoblashga ruxsat beradi. Saytning (kursning) foydalanuvchilari. Blokda oxirgi 5 minutda tashrif buyurgan kurs qatnashchilari ko'rsatilgan. Havolani bosib, siz foydalanuvchiga xat yozishingiz yoki xabar yuborishingiz mumkin. Bo'limlarga havolalar. Blokda kursning bo'limlariga havolalar tasvirlanadi. Agar sizda bo'limlar soni kam bo'lsa, unga ehtiyoj yo'q. Test natijalari. Blok kurs testlaridan birining natijasini tasvirlaydi. Blokni ishlatish uchun tahrirlash rejimida quyidagilarni sozlash kerak:  matnni tanlash;  nechta yaxshi va yomon baholar olinganini ko'rsatish;  talabalar ismini ko'rsatish va b. Glossariyning tasodifiy yozuvi. Blokda kursning tanlangan glossariysidan tasodifiy yozuvi ko'rsatiladi. Blogning kalit so'zlari. Blokda blogning kalit so'zlari keltiriladi. Havolalar berilgan so'zlar kalit so'z sifatida ishlatiladigan blogning yozuvlariga yo'naltiriladi. Agar saytda blog bo'lsa, uni ishlatish lozim hisoblanadi. Uzoqlashtirilgan RSS jo'natmalar. Saytda doimo yangilanib turadigan RSSjo'natmalarni o'z ichiga oluvchi, tashqi manbalardan yangiliklar lentasini joylashtirishga ruxsat beradi. Gipperhavolalar sayt-manbalarga olib keladi. Blok internet-texnologiyali sozlashlarni talab etadi [27]. 2.5. Moodle da mavzuni rasmiylashtirish Moodle tizimi mavzuni rasmiylashtirish kabi saytni rasmiylashtirishning turli variantlari to'plamini qo'llaydi. Rasmiylashtirish mavzulari o'z ichiga saytning ranglar gammasini, piktogrammalar ko'rinishini, qo'llaniladigan shriftlar va b. larni oladi. Sayt uchun mavzularni rasmiylashtirish ro'yxati va mavzularni tanlash administrator tomonidan beriladi. Administrator o'qituvchilarga kurs uchun saytda ruxsat berilgan ro'yxatdan mavzularni ishlatishga ruxsat beradi. O'qituvchi kurs sozlashda o'zining kursi uchun lozim mavzuni berishi mumkin. Kurs mavzulari barcha boshqa mavzularni (sayt va foydalanuvchini) tanlashni aniqlaydi. Administrator foydalanuvchilarga ham shaxsiy sozlashlarda saytda ruxsat berilgan o'zi hohlagan mavzuni tanlashga ruxsat beradi [25]. 2.6. Kurs qatnashchilari Kurs o'qituvchisi o'zining kursining talabalari sifatida saytda ro'yxatdan o'tgan foydalanuvchilarni yozishi mumkin. O'qituvchi faqat qaysi talaba kursga yozilishini bilgan holda, kurs uchun kodli so'zni berib, uning kursiga yozilish imkoniyatiga ega talabalar sonini cheklashi mumkin. Bu Kodli so'z kursida aniqlanadi. O'qituvchi har doim kursdagi qatnashchilarni ko'rishi mumkin. 2.7. Kurs resurslari bilan ishlash Kurs resurslari - bu uning tarkibi (kontenti), ya'ni o'qituvchi kurs bo'limlariga o'rganish uchun joylashtiradigan nazariy materiallar. Ular Moodle ma'lumotlar bazasiga yuklanadigan fay liar ko'rinishida yoki tashqi saytlarga havola ko'rinishida tasvirlanishi mumkin. Moodle tizimi kurs resurslari sifatida elektron hujjatlarning turli xil ko'rinishlarini ishlatishga ruxsat beradi. Resurslar tahrirlash rejimida qo'shiladi. Bu rejimda liar bir bo'limning quyi qismida barcha tipli resurslarga "Resurs qo'shilsin..." suzuvchi ro'yxatli oyna pay do bo'ladi. Добавить ресурс... Добавить ресурс. Пояснение Текстовая страница Веб-страница 3 Ссылка на файл или веб-страницу Ссылка на каталог 1 Добавить пакет содержимого IMS Resursni tanlagandan keyin tizim uni tahrirlash sahifasiga o'tadi, qayerdaki o'qituvchi boshqaruv formasi maydonini resurslar bilan to'ldiradi. Ba'zi maydonlar zaruriy hisoblanadi, tizim ularni tashlab yuborishga ruxsat bermaydi. Ko'pgina resurslar umumiy maydonga ega: Nomi - kurs mavzusida (bo'limida) giperhavola ko'rinishida tasvirlanadigan resurs ismi. Talabalar ushbu o'quv materialida nima haqida gap ketayotganligini bilishi uchun u axborotlarga ega bo'lishi kerak. Qisqacha ta'rif - bu resursning qisqa yoritilishi. U kursning barcha resurslari ro'yxatida tasvirlanadi. I • "xuddi shu oyna" - resurs brauzerning aynan shu oynasida ochiladi; Agar resurs nomi umumiy xarakterga ega bo'lsa, bu maydonni to'ldirishga erinmang. Bu resursda qo'yilgan axborot talabalar uchun kerakli ekanligini hisobga olishga ruxsat beradi.  "yangi oyna" - resurs brauzerning yangi oynasida ochiladi. Talabalar ruxsat etilgan - ikkita qiymatga ega bo'lishi mumkin:  "ko'rsatish" - resurs talabalar uchun ruxsat etilgan bo'ladi;  "bekitish" - resurs talabalardan berkitilgan bo'ladi, ular bu resurslarning mavjudligini bilmaydilar ham. Bu qiymatni talabalar berilgan resurslar bilan tanishishga hali erta deb hisoblagan holda, "yashirilgan" materialni tahrirlashda ishlatish mumkin. Tajribali foydalanuvchilar brauzer oynasini sozlash uchun qo'shimcha imkoniyatlarni ochadigan, kengaytirilgan sozlashlarni ko'rsating tugmasidan foydalanishlari mumkin. Faqat "xuddi shu oyna" ni tanlash uchun: Kursning blokini ko'rsatish - talabalar kurs navigatsiyasini ko'rishi uchun qo'shishga tavsiya etiladi; Faqat "yangi oyna" ni tanlash uchun:  Oyna o'lchamlarini o'zgartirishga ruxsat beradi;  Aylanma chizig'ini ko'rsatadi;  Direktoriyaga havolani ko'rsatadi;  Manzil qatorini ko'rsatadi;  Menyuni ko'rsatadi;  Instrumentlar panelini ko'rsatadi;  Vaziyatlar qatorini o'rsatadi;  Jimlik qoidasiga ko'ra oyna kengligi (piksellarda);  Jimlik qoidasiga ko'ra oyna balandligi (piksellarda); Maydonni to'ldirgandan keyin Saqlash tugmasini bosing [25]. 2.8. Kurs elementlari Moodle da talabalarning mustaqil ishlarini tashkillashtirish uchun kursga alohida aktiv elementlarni qo'shish ко'rib chiqilgan. Aktiv elementlar - bu kunduzgi ta'limda talabalarni ma'ruzadan tashqarida talabalar aktivligi deb atash mumkin. Masofaviy ta'limda u tarmoqli kommunikativlikni ta'minlaydi: awalom bor, bu muloqot shakllaridir - forumlar, chatlar, xabarlarni almashish; elektron darslar, seminarlar; hamkorlikdagi loyiha ishlari, masalan, glossariy yaratish. Va nihoyat, bu bilimlarni tekshirish formasi: testlar, topshiriqlar, so'rovlar. Kursning elementlari bilan ishlash talabaning aktiv faoliyatini talab etadi. Aynan kurs elementlari bilan ishlash tizim va o'qituvchi tomonidan baholanadi va oxirida o'quv kursini o'zlashtirishda yakuniy baholashga imkon beradi. Kursda alohida elementlarni ishlatish uchun ularni kursning kerakli bo'limiga qo'yish mumkin. Elementlar tahrirlash rejimida qo'shiladi (Kursni boshqarish bo'limiga qarang). Bu rejimda har bir bo'limning quyi qismida barcha tipli elementlarning tushuvchi ro'yxati bilan "Kurs elementini qo'shish..." oynasi paydo bo'ladi. Добавить элемент курса... 1 Добавить элемент курса... SCORM/AICC Wiki __ Анкета ; База данных Глоссарий :Задания Ответ - в виде нескольких файлов Ответ - в виде текста Ответ - в виде файла Ответ - вне сайта Лекция Опрос Тест Форум Чат Faqat tizimda o'rnatilgan va administrator tomonidan ishlatishga ruxsat berilgan elementlarga ruxsatli kirish bor (ularni yana - kurs moduli deyishadi). Tanlovdan keyin tizim foydalanuvchi tomonidan forma maydonlarini sizga kerakli qiymatlar bilan to'ldirish uchun tezda tanlangan elementni talirirlash sahifasiga o'tadi. Ba'zi maydonlar (masalan - Nom) zaruriy hisoblanadi, tizim ularni to'ldirmay tashlab ketishga ruxsat bermaydi. Qo'shiladigan element tipiga bog'liq holda formalar turli maydonlarga ega bo'lishi mumkin, ammo ularning ko'pchiligi barcha elementlar uchun umumiy maydonga ega bo'ladi: Nom - kurs mavzusida tasvirlanadigan element ismi. U ixtiyoriy, ammo axborotli bo'lishi kerak. Tavsif - bu maydonda siz talaba bajarishi zarur topshiriqni, variantlar tanlashni, hisobot formasini, bajarish muddatini va sh.o'. larni kiritishingiz kerak. Guruhli rejim: Siz uchta guruhli rejimlardan birini tanlashingiz mumkin:  Guruh yo'q - talabalar guruhlarga bo'linmaydi, har biri alohida katta jamoaning bir qismi hisoblanadi;  Alohida guruhlar - har bir guruh talabalariga o'zining guruhi yagona hisoblanadi, ular uchun boshqa guruh talabalarining ishi ko'rinmaydi;  Ruxsat etilgan guruhlar - har bir guruh talabasi o'zining guruhi sohasida ish olib boradi, ammo boshqa guruhlar ishini kuzatib borishi mumkin. Guruhli rejimda ishlaydigan har bir element uchun o'zining guruhli rejimini ko'rsatish kerak. Agar kurs uchun "majburiy guruhli rejim" o'rnatilgan bo'lsa, kursning ixtiyoriy elementi uchun guruhli rejimni yuklash tashlab yuboriladi. Talabalarga tegishli - ikkita qiymatga ega bo'lishi mumkin: "Ko'rsatish" - kurs elementiga talabalar kirishi mumkin bo'ladi. "Yashirish" - kurs elementi talabalardan yashirin bo'ladi, ular hatto uning mavjudligini bilishmaydi. Siz kurs elementi bilan talabalarni hali tanishtirishga erta deb hisoblaganingizda ishlatiladi. Maydonlarni to'ldirgandan keyin Saqlash tugmasini bosing. Kurs elementlari bilan ishlash funksiyalarini ко'rib chiqamiz: Topshiriq. Topshiriq o'qituvchiga masalalar qo'yishga ruxsat beradi, bundan esa talabadan javoblarni elektron ko'rinishda tayyorlash (ixtiyoriy formatda) va serverga yuklash talab etiladi. Talaba bajargan topshirig'ini asinxron rejimda (qachon hoxlasa) bir yoki bir nechta fayllar ko'rinishida yoki shu jumladan, yopishtirilgan fayllar bilan online rejimida jo'natishi yoki tizimdan tashqarida topshirishi mumkin. Agar topshiriqqa javoblar jo'natilsa, u holda o'qituvchi elektron pochta orqali bajarilgan topshiriqli faylni kelganligi haqida xabardor qilinishi kerak. Topshiriqlarning bir necha tiplari mavjud bo'lib, ular quyida keltirib o'tilgan: 1. Bir nechta fayllar ko'rinishidagi javob. Topshiriqning bu tipi har bir qatnashchidan ixtiyoriy tipli bir yoki bir nechta fayllarni yuklashga ruxsat beradi. Ular MS Word hujjatlari, tasvirlar yoki boshqa fayllar bo'lishi mumkin. Talaba topshiriqqa javob berishda o'rnatilgan fayllarning maksimal sonini yuklashi mumkin, ammo majbur emas. 2. Matn ko'rinishidagi javob. Topshiriqning bu tipi talabaga matnli javobni yuborish imkoniyatini beradi va ish daftarini ishlatishga o'xshaydi. Talaba javob matnini tahrirlashning oddiy vositalarini, shu jumladan HTML- muharrirni ishlatib, tahrirlashi mumkin (forum yoki xabarni yuborish kabi). 3. Fayl ko'rinishidagi javob. Topshiriqning bu tipi talabaga javob sifatida bitta ixtiyoriy faylni yuborish imkoniyatini beradi. Masalan, surat, Word hujjati, arxiv yoki ixtiyoriy boshqa faylni. Saytdan tashqaridagi javob. Bu rejim topshiriq Moodle dan tashqaridagi berilganda foydali hisoblanadi. Masalan, pochta orqali yoki o'qituvchi bilan shaxsan ko'rishganda. Talabalar topshiriqni o'qishi mumkin, ammo unga javobni matn ko'rinishida ham, fayl ko'rinishida ham yuborisholmaydi. O'qituvchi esa boshqa tipli topshiriqlardagidek kabi, o'zining xulosasini yozishi va baholashi mumkin. Ish daftari. Ish daftari talabaning konspekti, yozma nazorat ishining yoki referatning analogi sifatida ko'rib chiqilishi mumkin. O'qituvchi talabalarga aniq mavzu haqida fikr bildirishni yoki aniq savollarga javob berishni taklif etadi. Talaba o'zining javobini beradi va aniq vaqt davomida uni o'zgartirishi va to'ldirishi mumkin. So'rov. So'rov - bu oddiy instrument, u talabalarga savolning javobi sifatida bir nechta variantlardan iborat javoblardan birini tanlashiga ruxsat beradi. Talaba sichqonchani bosish orqali javobni tanlaydi .So'rov maqsadi - ovoz berish yo'li bilan talabalardan aniq savolga javob olish hisoblanadi, masalan, kurs haqida fikri. Ma'lumotlar bazasi. "Ma'lumotlar bazasi" elementini quyidagi hollarda ishlatish mumkin:  Birgalikda aniq mavzuga tegishli maqolalar, kitoblar, giperhavolalar, kutubxona havolalarini yig'ish;  Kursning qatnashchilarini o'zaro tanishtirishda talabalar bir - birining ishini izohlashi va xulosa berishi uchun ular tomonidan yaratilgan suratlar, plakatlar, saytlar, mavzularni qo'yish;  Kurs qatnashchilarining tuzatishlari va ularning bergan ovozlari orqali ish uchun yaxshi deb topilgan variantlarning oxirgi ro'yxatini tuzish;  Talabalarga faylllarni saqlash uchun imkoniyat berish. Maydon - aniq axborotlarni saqlash uchun ma'lumotlar bazasi strukturasining elementidir. Ma'lumotlar bazasidagi har bir yozuv turli tipdagi maydonlarga ega bo'lishi mumkin. Glossariy. Glossariy - bu kursda ishlatiladigan terminlar va tushunchalar lug'atidir. Glossariy funksional ravishda talabalar va o'qituvchilar uchun quyidagi imkoniyatlarni beradi:  Lug'at da terminlar kategoriyalar bo'yicha guruhlanadi;  Talaba lug'at yozuviga izoh qo'shishi mumkin;  Izohlar o'qituvchi tomonidan baholanadi;  Lug'atlar XML orqali oson eksport va import qilinishi mumkin;  Lug'atlar izoh moduliga ega bo'lishi mumkin. Forum. Forumlar - bu kursni o'rganish davomida kurs qatnashchilarining (talabalar va o'qituvchilar) muloqot vositasi. Forum talabalarga savollar berish va boshqa talabalarning savollariga javoblar berish imkoniyatini beradi. Bu kurs o'rganish jarayonida tortishuv olib borishga ruxsat beradi. Siz savol berishingiz mumkin, talabalar esa unga faqat javob berishi mumkin. Agar talabalarga boshqa talabalarning javoblarini ko'rishga ruxsat 39 berilgan bo'lsa, u holda ular boshqa talabalar qo'yilgan masalani qanday yechayotganligini ko'rishlari mumkin bo'ladi. Seminar. Seminar - bu shunday dars ko'rinishiki, unda talabalar nafaqat o'zining ishini bajaradi, balki boshqa talabalarning ishini baholashadi. Yakuniy baho nafaqat mustaqil ishlarning sifatiga, balki talabalarning taqrizchilar sifatidagi ishiga ham qo'yiladi. Chat. "Chat" elementi kurs qatnashchilariga Internet orqali real vaqt davomida birgalikda muloqot olib borishga ruxsat beradi. Chatlarni talabalarni o'qituvchi bilan onlayn muloqotlar o'tkazish uchun ishlatish mumkin. Har bir qatnashchisi o'ziga qulay vaqtda xabarlarni yuborishi va o'qishi mumkin bo'lgan forumlardan farqli ravishda chatning barcha qatnashchilari o'zlarining kompyuterlarining yoniga bir vaqtda yig'iladilar, shuning uchun har bir xabarga javob vaqti soat yoki kun bilan emas, balki sekund bilan o'lchanadi. Wiki (Wiki). Wiki - bu birgalikda yaratiladigan sahifalar to'plami. "Wiki wiki" gavay tilida "juda tez" ma'nosini beradi. Sahifalarni yaratish va yangilash tezligi - Viki texnologiyasining asosiy aspektlaridan biridir. Wiki bir nechta odamlarga birgalikda ko'rsatmalarning oddiy tili yordamida hujjatlarni yozishga ruxsat beradi. Moodle da ko'pincha bir nechta talabalar bitta hujjat ustida ish olib borganda ishlatiladi. Wiki bitta sahifadan boshlanadi, keyin har bir muallif ixtiyoriy sahifalarga, ular mavjud bo'lmagan hollarda ham, havolani qo'shishi mumkin. Hujjat ustida bir vaqtda ish olib borilganda ko'pincha bosh muharrir bo'lmaydi, natija barcha hujjatga o'zgartirishlar kiritadiganlar tomonidan ta'minlanadi. Ko'p hollarda o'zgartirishlar kiritishdan oldin material tekshirilmaydi va shuning uchun ko'pgina Vikilar keng jamoatchilikka yoki Viki serveriga kirishga ruxsat berilganlarga ochiq hisoblanadi. Wiki talabalarga hujjat bilan ish olib borgan holda uning tarkibini qo'shishga, kengaytirishga va o'zgartirishga ruxsat beradi. Mashg'ulot (Lesson). Mashg'ulot - Moodle ning juda moslashuvchan, effektiv va eng murakkab aktiv elementi. Mashg'ulot yordamida dasturlashtirilgan o'qitish jarayonini amalga oshirish mumkin. O'quv materialini qismlar bilan berish mumkin, har qism oxirida savollar berish va javoblarga bog'liq holda o'qitish jarayonini u yoki bu materialni o'qitish tarmog'i bo'yicha yo'naltirish kerak. Savollar sahifasini qo'llagan holda talabalarni testdan o'tkazish jarayonini tashkillashtirish, testlarni u yoki bu yo'lga yo'naltirgan holda ularning darajasini tekshirish mumkin. Muloqotlar. Bu qo'shimcha element (jimlik qoidasiga ko'ra o'rnatilmaydi) juft foydalanuvchilar orasida aloqaning oddiy usulini ta'minlaydi. O'qituvchi talaba bilan, talaba o'qituvchi bilan va (ruxsat berilgan bo'lsa) talaba boshqa talaba bilan muloqot qilishi mumkin. O'qituvchi yoki talaba boshqa ko'plab davom etadigan muloqotlarda ishtirok etishi mumkin. Muloqot, odatda navbatdagi javoblar ko'rinishidagi chegaralanmagan yozuvlar soniga ega bo'lishi mumkin. Kitob. Kitob - bu ko'p sahifali o'quv materiali. Kursning bunday elementi bir nechta hujjatlarni birlashtirishda foydali bo'lishi mumkin, masalan bitta mavzu bo'yicha maqolalar. Tashqi ko'rinishi bir muncha o'zgacha: chapda kitob bo'limlari ko'rinishidagi mundarija ko'rsatiladi. Anketalar. Moodle o'z ichiga kurs bo'yicha axborotlarni yig'ish uchun oldindan ishlab chiqilgan anketalarni oladi. Anketalarning uch tipi mavjud: 1) COLLES - Constructivist On-Line Learning Environment Survey ("konstruktivizm elementlari bilan o'qitish sohasi" anketasi). Bu anketa kurs haqida 24 savoldan iborat, xususan talabalar o'qitishning masofaviy usulida kurs haqida o'zining tasawurini va haqqoniy holatini bildirishi mumkin; 2) ATTLS - Attitudes to Thinking and Learning Survey ("o'ylash va o'qitish stiliga munosabat" anketasi). Anketali so'rov. Statik hisoblanuvchi anketa standart elementidan farqli ravishda (tahrirlanmaydigan va berilgan oldindan aniqlangan savollardan iborat) Anketali so'rov elementi o'qituvchiga anketaga turli tipli savollarga ruxsat beradi:  Ha/Yo'q;  Matnli may don;;  Esse maydoni;  Pereklyuchatel (Radio Buttons);  Bayroqchalar (Check Boxes);  Tushuvchi ro'yxat (Dropdown Box);  Baho (Shkala);  Sana;  Raqamli. Savollar tipining bir qismi o'qituvchi tomonidan berilgan respondent keraklisini tanlashi mumkin bo'lgan, javoblardan iborat bo'ladi. Savollarning boshqa tiplari respondent tomonidan qo'lda kirgiziladi. Testlar. Moodle MTV da testlar talabalar bilimini baholashning asosiy vositasi hisoblanadi, ular o'qituvchiga qisqa vaqt davomida ko'pgina talabalarni baholashga ruxsat beradi. SCORM / AICC paketlari. Moodle MTV da tashqi tizimlarda yaratilgan, SCORM yoki AICC paketlari import qilinadi. SCORM moduli ixtiyoriy SCORM yoki AICC standart paketlarini yuklashga va ularni o'quv kursining bir qismi sifatida ko'rishga ruxsat beradi. Sharable Content Object Reference Model (SCORM) - umumiy tarkibli obyektlarni yuborish modeli - masofaviy ta'lim tizimlari uchun ishlab chiqilgan standart. Standart o'quv materialini va butun masofaviy ta'lim tizimini tashkillashtirishga qaratilgan talablarni o'z ichiga oladi. SCORM komponetalarning bir - biriga to'g'ri kelishini va ularning ko'p martalab ishlatilishi ta'minlaydi. O'quv materiali turli xil o'quv kurslariga qo'shilishi va kim, qayerda va qanday vositalar yordamida yaratilganidan qat'iy nazar, masofaviy ta'lim tizimida ishlatilishi mumkin bo'lgan alohida kichik bloklar sifatida tasvirlangan. SCORM XML standartiga asoslanadi. AICC - o'quv materiallari bilan almashinadigan halqaro standartlardan biri. Aviation Industry CBT (Computer-Based Training) Committee - aviasiya sanoati (kompyuter ta'limi) komiteti tomonidan ishlab chiqilgan. Paket - bu AICC yoki SCORM ni qo'llaydigan kurs fayllaridan iborat zip (yoki pif) kengaytmali alohida fayl. SCORM paketi kurs, mashg'ulot, modul va boshqalardan iborat bo'lishi mumkin. SCORM paketi zip-arxivda SCORM paketi strukturasi, resurslarga havolalar va o'quv blokidan iborat fayllarni aniqlaydigan imsmanifest.xml fayliga ega bo'lishi kerak. Avatlashga - muammolarni birgalikda hal qilish, muhokama qilish, bilim almashish va jamoaviy ishning boshqa turlariga e'tibor qaratib, turli xil o'quv kurslarini yaratish va onlayn tarzda o'tkazishga imkon beradi. Moodle o'quv platformasidan dunyoning 200 dan ortiq mamlakatlaridan, shu jumladan Rossiyadan 50 mingdan ortiq tashkilotlar foydalanadi, bu erda bugungi kunda Moodle eng mashhur ochiq manbali ta'lim echimlaridan biri hisoblanadi (SPO). Rossiya Federatsiyasida 600 dan ortiq inshootlar ro'yxatga olingan, ulardan ba'zilaridagi foydalanuvchilar soni 500 ming kishiga etadi.

Moodle platformasi modulli tuzilishga ega, bu tizimning funksionalligini moslashuvchan ravishda o'zgartirish va to'ldirishga imkon beradi.

2011 yil mart oyida Rossiyaning SPIRIT kompaniyasi Internet-telefoniya uchun dasturiy ta'minot platformasi ishlab chiqaruvchisi va yetkazib beruvchisi, Linux asosida bepul dasturiy ta'minot va tarqatishlarni ishlab chiqish sohasida Rossiyaning ALT Linux kompaniyasi bilan birgalikda VideoMost videokonferentsaloqa tizimini va ommabop mahsulotlarni birlashtirish uchun yangi modulni chiqarganligini e'lon qildi. o'quv platformasi Moodle.

VideoBridge Moodle-ga qo'shimcha modul sifatida o'rnatilishi mumkin. Moodle LMS-ga kiritilgan VideoMost foydalanuvchilarga o'qituvchilar va talabalar tomonidan alohida tashqi aloqa vositalaridan, masalan, Skype yoki Apple iChat-dan foydalanishdan farqli o'laroq, bir qator afzalliklarni taqdim etadi:

• birma-bir video qo'ng'iroqlarni emas, balki ko'p foydalanuvchi konferentsiyalarini qo'llab-quvvatlash;

  
  

• qulaylik va turli xil dasturlarda alohida ro'yxatdan o'tishga hojat yo'q, chunki tizimga kirganingizda barcha funktsiyalar, shu jumladan videokonferentsiyalar bir vaqtning o'zida bitta muhitdan foydalanish imkoniyatiga ega bo'ladi;

  
  

• soddaligi - qo'ng'iroq o'quv kursining tanish interfeysida bitta tugma yordamida amalga oshiriladi;

  
  

• nazorat - yig'ish va statistik hisobotlarni taqdim etish umumiy tizimga kerakli formatda amalga oshiriladi.

  
  

O'qituvchi yoki talabalar tomonidan yaratilgan hujjatlar va materiallarni birgalikda ko'rishning funktsional imkoniyatlari, shuningdek o'rnatilgan matnli chat imkoniyati videokonferentsiyalar bilan birlashtirilgan. VideoMost echimini Moodle platformasiga qo'shish uchun qulaylik yaratish uchun yaxshi ishlab chiqilgan hujjatlar bilan ta'minlangan bir qator maxsus dasturiy interfeyslar va plaginlar yaratildi.

Rossiyaning SPIRIT kompaniyasi, Internet-video telefoniya uchun innovatsion tashuvchi sinf dasturiy ta'minot platformasini ishlab chiqaruvchisi va etkazib beruvchisi, ALT Linux bilan birgalikda Rossiyada bepul dasturiy ta'minot va Linux asosida tarqatish ishlab chiqarishda yetakchi bo'lib, VideoMost yangi videokonferentsaloqa integratsiyasi moduli va mashhur Moodle o'quv platformasi chiqarilishini e'lon qiladi.

Masofaviy o'qitish - bu ta'lim jarayoni ishtirokchilarining aloqa va o'zaro ta'sirining samaradorligi umuman jarayonning muvaffaqiyatiga bevosita ta'sir ko'rsatadigan sohadir, shuning uchun masofaviy ta'lim tizimlarining (LLS) moslashuvchanligi va interaktivligi ularning foydalanuvchilari uchun tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. LMS-da videokonferentsiyalar (VCS) variantining joriy etilishi onlayn ta'lim tizimlarini rivojlantirishning mantiqiy bosqichidir.

VideoMost mahalliy videokonferentsaloqa tizimini va ochiq manbali dasturiy ta'minotga asoslangan mashhur Moodle o'quv platformasini birlashtirish uchun yangi modulning yaratilishi Rossiya dasturiy ta'minotining raqobatbardosh imkoniyatlarini kengaytirib, Milliy dasturiy ta'minot platformasi (AES) kontseptsiyasiga mos keladi.

Videokonferentsaloqa moduli Moodle o'quv kursini yaratish uchun ishlatilishi mumkin. Bunday holda, videokonferentsiya rejalashtirilgan dars davomida (seminar, ma'ruza va boshqalar) yoki o'qituvchi tomonidan belgilangan boshqa vaqtda tashkil etiladi. Konferentsiyaga kirish huquqiga ega bo'lgan ishtirokchilar tarkibi kurs ishtirokchilari tarkibiga to'g'ri keladi. Videokonferentsiya variantlari o'qituvchi tomonidan tahrir qilinishi mumkin, u konferentsiya ishtirokchilarini boshqarish vositalariga, shu jumladan ovoz berish huquqlarini berish va rad etish, videoni namoyish qilish va h.k.

VideoMost dasturiy ta'minoti boshqa dasturiy echimlar bilan birlashtirilishi mumkin, bu ularning funksiyalarini bitta tizim ichida o'rnatilgan videokonferentsaloqa birligi bilan to'ldiradi. Istalgan miqdordagi ishtirokchilar bilan video-sessiyani bir zumda o'tkazish qobiliyati tizim foydalanuvchilari o'rtasidagi o'zaro ta'sir samaradorligini sifat jihatidan yangi darajaga ko'tarish imkonini beradi. Moodle 2.2 2011 yil noyabr oyida GNU GPL litsenziyasi asosida tarqatilgan Moodle 2.2 ochiq manbali masofadan o'qitish tizimining (LMS) yangi versiyasi chiqdi. Moodle yordamida siz onlayn o'rganish uchun veb-saytlar yaratishingiz mumkin. Tizimning etakchisi va mafkurachisi avstraliyalik Martin Dugiamas. Loyiha ochiq, Moodle-ni ruslashtirish Rossiya va Belorussiya ko'ngillilar guruhi tomonidan amalga oshiriladi. Moodle PHP-da SQL DBMS (MySQL, PostgreSQL, Microsoft SQL Server va boshqalar - ADOdb XML ishlatiladi) yordamida yoziladi. Moodle ShHT ob'ektlari bilan ishlay oladi va SCORM standartiga mos keladi. Moodle 2.2 quyidagi yangi xususiyatlarni taqdim etadi: Baholash sarlavhalari - bu ko'p mezonlarni baholash sarlavhalari kontseptsiyasini amalga oshiradigan, Moodle grading quyi tizimini kengaytiradigan plagin. O'qituvchi ishni bir qancha belgilangan mezonlarga muvofiq birdan baholaydi, shundan so'ng boshqa o'quvchilar darajasiga qarab baholar avtomatik ravishda normallashtiriladi. Ishlab chiquvchilar tomonidan o'ylab topilganidek, bu ba'zi o'qituvchilarning baholarni yuqori yoki past baholash tendentsiyasini hamda vazifalarning notekis murakkabligini qoplashi kerak. IMS standartini qo'llab-quvvatlash kengaytirildi, bu endi uchinchi tomon saytlarida joylashgan yoki boshqa dasturlash tillarida yozilgan topshiriqlarni kurslarga ulash imkonini beradi. IMS LTI standarti tufayli tashqi topshiriqlar imtihonni topshirgan (yoki topshirgan) talaba haqida ma'lumot olishlari va olgan baholarini qaytarishlari mumkin. MyMobile mavzusi smartfonlar uchun optimallashtirilgan. Hozirgi kunda mahalliy va xorijiy ta'lim muassasalarida elektron ta'limni joriy qilishning ko'plab tizimlari mavjud. Ham o'qituvchilar, ham ishlab chiquvchilar, ham faol foydalanuvchilar oldida ko'pincha savol tug'iladi: ular o'quv jarayonini yanada samarali tashkil etish uchun qaysi dasturiy ta'minot platformasiga ustunlik berishlari kerak? Elektron ta'limni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun ta'lim muassasasining o'ziga xos talablari, maqsadlari va vazifalariga javob beradigan platformani tanlash kerak. Ta'limni boshqarish tizimini tanlashning asosiy parametrlariga quyidagilar kiradi: funktsional xususiyatlar, xavfsizlik, ishonchlilik, narx va boshqa ko'p narsalar. DOT Markazi hozirgi kunda ommabop masofadan o'qitish tizimlarini (DLS) tahlil qildi. Tahlilning maqsadi universitetda elektron ta'limni tashkil qilish uchun eng mos bo'lgan tizimni aniqlash zarurati edi. Ob'ektiv baholash uchun biz o'z tajribamizni, shuningdek tizimni ishlab chiquvchilari va faol foydalanuvchilar ma'lumotlarini hisobga oldik. Biz kurslarni yaratdik, ma'muriyat imkoniyatlarini o'rganib chiqdik, ko'rib chiqilayotgan tizimlarda kurs elementlari bilan ishladik va ularni zamonaviy elektron ta'lim tamoyillariga muvofiqligini tekshirdik. Masofaviy ta'lim tizimini tanlashning eng muhim mezonlari: Har qanday apparat va dasturiy ta'minot platformasida o'rnatish; Tizim xavfsizligi; Oddiy, intuitiv veb-interfeys; Tashkilot uchun ishlatiladigan funktsiyalar tizimida mavjudligi masofaviy ta'lim texnologiyalaridan foydalangan holda elektron ta'lim - kurslarni ishlab chiqish va tahrirlash, turli xil dars elementlari to'plami mutaxassisliklar; Rus tilini qo'llab-quvvatlash; Kursning modulliligi; Funktsional imkoniyatlarni kengaytirish uchun tashqi modullarni birlashtirish; Ishlatiladigan xalqaro standartlarni (IMS, SCORM) qo'llab-quvvatlash elektron ta'lim; Aloqa shakllarining mavjudligi; Balli-reyting tizimini tashkil qilish imkoniyati; Aralashtirilgan ta'limda tizimdan foydalanish. Masofaviy ta'lim tizimini tahlil qilish: Moodle LMS Moodle - bu Avstraliyada ishlab chiqilgan modulli yo'naltirilgan dinamik ta'lim muhiti. Avstraliyada Moodle Foundation tomonidan boshqariladigan xalqaro rivojlanish guruhi 10 yildan ortiq vaqt davomida ushbu tizim ustida ishlamoqda. Moodle doimo rivojlanib bormoqda, chunki butun dunyo bo'ylab ishlab chiquvchilar va foydalanuvchilar jamoalarining birlashgan tajribasi uni doimiy ravishda yangi vositalar bilan to'ldirishni ta'minlaydi. Tizim ko'plab o'quv elementlari va manbalarni yaratishga imkon beradi, shuning uchun Moodle-dagi kurslar shunchaki ma'ruzalar va topshiriqlar to'plami emas. Tajribali o'qituvchi tomonidan yaratilgan Moodle tizimidagi kurs tashqi qiyofasi va maqsadi bilan farq qiladigan bir-birini to'ldiruvchi elementlarning tuzilishiga o'xshaydi. Ma'ruzalar, topshiriqlar va testlar kabi standart o'quv elementlaridan tashqari, Moodle tizimida o'quv jarayonini diversifikatsiya qilishga yordam beradigan lug'at, vikilar, bloglar, forumlar, seminarlar qo'llaniladi. Yaxshi rivojlangan Moodle aloqa tizimini ta'kidlash kerak. Forumda siz guruhlarda munozaralar o'tkazishingiz, xabarlarni baholashingiz, ularga har qanday formatdagi fayllarni biriktirishingiz mumkin. Shaxsiy xabarlarda va sharhlarda - muayyan muammoni o'qituvchi bilan shaxsan muhokama qiling. Suhbatda munozara real vaqtda amalga oshiriladi. Agar mana shu miqdordagi mablag 'etarli bo'lmasa ham, Moodle ochiq manbada tarqatiladi va bu har bir ta'lim loyihasining xususiyatlari uchun uni "keskinlashtirish" imkonini beradi: boshqa axborot tizimlari bilan integratsiya qilish; yordamchi funktsiyalar yoki hisobotlar bilan yangi xizmatlar bilan to'ldirish; tayyor holda o'rnatish yoki butunlay yangi qo'shimcha modullarni ishlab chiqish (faoliyat). Moodle o'quvchilarning rivojlanishini nazorat qilishning qulay vositasini taqdim etadi. Moodle har bir talabaning portfelini yaratadi va saqlaydi: barcha taqdimotlar, o'qituvchilarning baholari va sharhlari, forumdagi xabarlar. Talabalarning faolligi, ularning tarmoqdagi o'quv ishlari vaqtini "davomat" ni boshqarishga imkon beradi. Natijada o'qituvchi o'z vaqtini samaraliroq o'tkazadi. U talabalar to'g'risidagi statistik ma'lumotlarni to'plashi mumkin: ko'rilgan ma'ruza materiallari, qurib bitkazilgan uy binolari, testlarda ishlash va boshqalar. Shunday qilib, talabalar mavzuni qanday tushunganliklarini tushunish oson va shularni inobatga olgan holda keyingi o'rganish uchun material taklif qiladi. Moodle LMS-ning asosiy afzalliklaridan biri bu uning dunyoda keng ommalashganligidir. Tizim 100 dan ortiq mamlakatlarda 60 mingdan ortiq installyatsiyaga ega va bir necha o'nlab tillarga tarjima qilingan. Moodle foydalanuvchilar hamjamiyatida siz tizimdan foydalanish tajribangiz bilan o'rtoqlashishingiz va boshqa foydalanuvchilarning bu haqda foydali ma'lumotlarini bilib olishingiz mumkin. Moodle.net ma'lumotlariga ko'ra Rossiya Federatsiyasida 1000 dan ortiq o'rnatish ro'yxatdan o'tgan. Moodle platformasining o'ziga xos xususiyati shundaki, uning asosida elektron ta'limning yangi yo'nalishlaridan biri bo'lgan massiv onlayn kurslarni (MOOC) o'tkazishni tashkil etish mumkin. DOT Markazi SDU o'qituvchilari uchun malaka oshirish kurslarini o'tkazadi, u erda o'qituvchilar Moodle-da mustaqil ravishda kurslarni rivojlantirish uchun zarur bilimlarni oladilar. Samara davlat universiteti filologiya fakulteti o'qituvchilari tomonidan o'quv jarayonini tashkil qilish uchun Moodle platformasidan foydalanish Rossiyaning aksariyat universitetlari LMS Moodle-dan elektron ta'lim muhiti sifatida foydalanadilar. Asadullina L.I. "Universitet o'qituvchisining aralash o'qitishda vakolatlari" asarida yozadi: « Milliy Tadqiqot Tomsk Politexnika Universitetida aralash ta'lim yondashuvi faol tatbiq etilmoqda, ya'ni mashhur LMS Moodle ta'limini boshqarish tizimidan foydalangan holda, o'qituvchilar o'zlarining intizomlari bo'yicha mualliflik elektron kurslarini ishlab chiqadilar va talabalar ularni mustaqil o'rganish va sinovdan o'tkazish imkoniyatiga ega bo'lib, ularning bilim darajasi. o'rganilgan material."1 Ta'lim uchun Google Google-ning o'quv xizmatlari zamonaviy ta'lim tizimining tamoyillariga javob beradi. Ammo chuqurroq ko'rib chiqilsa, elektron ta'limda foydalanish nuqtai nazaridan ushbu xizmatlarning bir qator kamchiliklari bor: barcha fayllar "begona" serverda saqlanadi; ta'lim jarayonida ishlatilishi mumkin bo'lgan nisbatan kam sonli elementlar. Google xizmatlariga asoslangan masofaviy ta'limni tashkil qilish va boshqarish oddiy bo'ladi, ammo bunday tizimning sifati Moodle va Efront-dan juda farq qiladi. Google Services veb-saytga birlashtirilgan MS Office to'plamidir. Boshqaruv sifatida taqvim yoki jadvallardan foydalanish taklif etiladi (MS Excelga o'xshash). Moodle va uning elementlari (test, ma'ruza, topshiriq va boshqalar) bilan taqqoslaganda, Google xizmatlari cheklangan ko'rinishga ega, chunki ular taqdimotlar, matnli hujjatlar va kalendarlar asosida mashg'ulotlar olib boradi. Google xizmatlari tashkilotlar uchun yaxshi imkoniyatdir, masalan, o'z serverida bo'lmagan yoki ma'ruzalar va oddiy topshiriqlar ta'lim yuki sifatida etarli bo'lgan maktablar. Albatta, ular elektron o'qitish rivojlangan universitetga mos kelmaydi. Shuni ham ta'kidlash joizki, bir qator hududlarda Google xizmatlaridan davlat xizmatchilari foydalanishi taqiqlangan va xizmatlar Rossiya Internetining "qora ro'yxati" ga kiritilganligi to'g'risida bir necha bor xabarlar bo'lgan. eFront eFront - bu Gretsiyada ishlab chiqarilgan LMS. Google xizmatlaridan farqli o'laroq, eFront serverga o'rnatishni talab qiladi. EFront ishlab chiquvchilari o'z tizimlarining quyidagi asosiy afzalliklariga ishora qilmoqdalar: tizimning intuitiv ravshanligi va ulardan foydalanish qulayligi; sCORM tomonidan tasdiqlangan qo'llab-quvvatlash. Qarasangiz, bu ortiqcha narsalar biroz uzoqroq ko'rinadi. Masalan, tizimning qulayligi, albatta, tizimning o'ziga bog'liq, lekin asosan foydalanuvchiga bog'liq. Boshqa tizim foydalanuvchilari uchun eFront-dan foydalanish g'ayrioddiy va noqulay bo'ladi, chunki eFront ma'muriyat va kursni ishlab chiqishda juda farq qiladi. Ma'lum bo'lishicha, eFront bunday tizimlarda ishlay boshlagan yangi boshlanuvchilar uchun qulay va tushunarli. Keyin savol tug'iladi - tizimdagi qulay ish haqida gapirganda yangi foydalanuvchilar nimalarga asoslanadi? Tizim intuitivligidan qat'i nazar, har qanday foydalanuvchini samarali ishlashga o'rgatish kerak. Ko'rib chiqilayotgan tizimning kamchiliklariga quyidagilar kiradi. O'quv materiallarini yaratish uchun kichik vositalar to'plami Qo'shimcha modullar etarli emas Foydalanuvchilarning kichik hamjamiyati Tizimning qo'shimcha funktsiyalari va imkoniyatlari uning pulli versiyasida taqdim etilgan. Shuni ham ta'kidlash joizki, ushbu platformada rus tilida so'zlashadigan yaxshi tizimlarning bir nechta jonli namunalarini topish imkonsiz bo'lib qoldi. EFront tizimi asosan korxona va tashkilotlar uchun ishlatiladi. Tizimning rasmiy veb-saytida eFront-dan foydalanadigan tashkilotlar ro'yxatini topishingiz mumkin: Fujitsu Australia Limited Kalsec Inc. Janubiy Karolina universiteti Karachaganak Petroleum Operating B.V. Engel Austria GmbH Mobile Money Limited Ushbu tashkilotlar orasida faqat Janubiy Karolina universiteti ta'lim uchun eFront-ni tanladi. Elektron ta'limni tashkil etish uchun tanlangan platformalarning tahlili shuni ko'rsatdiki, LMS Moodle o'zining imkoniyatlari bo'yicha eng funktsionaldir. Ishlab chiquvchilarning qo'llab-quvvatlashi tufayli u doimo rivojlanib boradi va universal hisoblanadi, chunki u kichik o'quv markazlarida ham, katta universitetlarda ham muayyan muammolarni hal qilishda ishlatilishi mumkin. aleksey Dyachenkoning maqolasi Mijoz eLearning yoki masofaviy o'qitish dasturlarini joylashtirishni so'raganda, har kim o'z ma'nosini quyidagi so'zlar bilan ifodalaydi: Sinf-dars tizimiga o'rganib qolgan repetitorlar va o'qituvchilar ko'pincha veb-seminarlarni anglatadi - ular odatlanib qolganlarini faqat Internet orqali qilishni xohlashadi. Oflayn rejimda tark etishni rejalashtirmagan darslik noshirlari va o'qituvchilari odatda o'quvchilarning o'zlarini o'rganish yoki yuzma-yuz darslarida namoyish qilish uchun elektron darsliklarni orzu qiladilar. Kichik universitetlar rahbarlari ba'zan "sehrli qora quti" ni tasavvur qilishadi, u erda siz birinchi kurs talabalarini yuklashingiz va diplom berishda ularni eslab qolishingiz mumkin. "Qutiga" allaqachon barcha o'quv materiallari va ularni qo'llash algoritmlari kiritilganligi ma'qul. Yirik universitetlar ko'pincha plagiatni avtomatik tekshirish bilan yozma ishlarni sinash, yig'ish va ko'rib chiqish uchun markazlashtirilgan tizimga muhtoj. Ba'zida eLearning universitetning barcha muammolarini hal qiladigan "kumush o'q" sifatida taqdim etiladi. "Elektron ta'lim" ni amalga oshirishga arziydi va hamma narsa zudlik bilan shunday bo'ladi: o'quv dasturlari paydo bo'ladi va uchinchi avlod ta'lim standartlariga muvofiq o'z-o'zini sertifikatlaydi, Boloniya tizimi va modulli o'qitish joriy etiladi, hech qaerdan ularga biriktirilgan o'quv dasturlari gullab-yashnaydigan shoxchalar daraxti o'sadi. materiallar va ijodiy topshiriqlar, o'qituvchilar pora olishni to'xtatadilar, ular yoshroq va zamonaviylashadi, talabalar "topshirishni" to'xtatadilar va "o'qishni" boshlaydilar. Chiroyli qutiga to'g'ri "eLearning" ni tanlash, sotib olish va "O'rnatish" tugmachasini bosish kifoya, yoki talabadan uni Internetdan bepul yuklab olishini va laboratoriyada Windows 98 o'rnatilgan eski mashinaga o'rnatilishini so'rash yaxshidir. Afsuski, bu eLearning uchun pul ajratilgan va uni qandaydir tarzda sarflashi kerak bo'lgan mijozlarning juda keng tarqalgan toifasi. Ajablanarlisi shundaki, IT-shnick uchun bu eng muammoli toifalardan biridir, chunki ular ko'pincha maqsadga muvofiq emas, balki ba'zi texnologiyalar va atamalarning mustahkamligi va obro'si haqidagi g'oyalaridan kelib chiqadi. Til maktabi egalari to'lov tizimlari bilan birlashtirilgan hisob-kitob, buxgalteriya va videokonferentsaloqa tizimini xohlashadi. Taksi kompaniyalariga o'xshash narsa, faqat taksi haydovchilari o'rniga videokonferentsiyada o'qituvchilar. Kadrlar uchun xizmatlar kasbiy rivojlanish tarixini saqlash va ish joyida masofadan o'qitish va sertifikatlashni tashkil etish vositasiga muhtoj. Yangi tendentsiya tijorat kompaniyalari yoki mintaqaviy davlat idoralari, odatda ta'lim bo'limlari huzuridagi markazlar tomonidan targ'ib qilingan bir nechta favoritlar ko'rinishidagi barcha maktablarda ixtiyoriy ravishda qo'llaniladigan elektron jurnallar va kundaliklardir. Ularni bitta umumiy xususiyat birlashtiradi: ular soliq hisobotlarining onlayn xizmatlari kabi tashkil etilgan - ular qog'oz jurnallarga parallel ravishda o'qishga ulanmasdan, qo'lda to'ldiriladi. Ya'ni, ba'zan qog'ozli onlayn jurnal, ba'zan erp / crm (resurslarni taqsimlash, "mijoz" bilan aloqa), ammo ta'lim funktsiyasi umuman yo'q, yoki foydalanishga yaroqsiz. Bundan tashqari, ekzotik variantlar juda ko'p, jumladan virtual olamlarda o'qitish, virtual modellar va laboratoriyalar bilan ishlash. Darhaqiqat, yuqorida aytib o'tilganlarning barchasidan kengroq bo'lgan e-Learning tushunchasi, avvalambor, o'quv jarayonining yangi modeli bo'lib, nafaqat tanish tajribalarni skanerlangan qo'llanmalar, shoshilinch ravishda qadoqlangan testlar va Internet-do'kon funktsiyasini qo'shish bilan bir qatorda, onlayn rejimga o'tkazilishi. IT-nuqtai nazardan, eLearning asosan asosiy va qo'shimcha xizmatlarni ko'rsatadigan infratuzilma: foydalanuvchining autentifikatsiyasi va avtorizatsiyasi; foydalanuvchilar reestrini yuritish; vakolatlarni taqsimlash; kirishni boshqarish; moslashuvchan rol konfiguratsiyasi; vakolatlarni tayinlash va bekor qilish, materiallar va tizim funktsiyalariga kirish; tashqi ma'lumotlar bazalari va ta'limni boshqarish tizimlari bilan integratsiya qilish; muayyan tarkib turlarini qo'llab-quvvatlaydigan materiallarni joylashtirish uchun platforma: matnlar, veb-sahifalar, audio, video va o'zboshimchalik bilan fayllar; avtomatik tekshirish bilan sinovlar; aPI orqali platforma bilan o'zaro aloqada bo'lgan interaktiv o'quv materiallari; avtomatik yoritilgan lug'atlar; tashqi ta'lim resurslarini o'zaro ta'sir standartlaridan biriga muvofiq ulanishi; foydalanuvchilar o'rtasidagi aloqa jo'natmalar; to'g'ridan-to'g'ri matnli xabarlar; forumlar; plagiatni yig'ish, hisobga olish, plagiatni tekshirish, talabalar ishini ko'rib chiqish va baholash; anketalar va anketalar; veb-seminarlar va videokonferentsiyalar; virtual olamlarda o'zaro ta'sir; o'quv natijalarini tahlil qilish va saqlash; tizimdagi foydalanuvchi harakatlarini qayd etish; ballarni tejash va jami natijalarni hisoblash; talabalar portfelini yuritish; tashqi tizimlar bilan portfeldan ma'lumotlar almashinuvi; vakolatlarni hisobga olish; ta'lim natijalarini tashqi ta'limni boshqarish tizimlariga o'tkazish; hisobotlarni yaratish, o'z hisobotlarini ulash uchun API taqdim etish; mobil aloqa mijozlari bilan o'zaro aloqalar. Ushbu ro'yxatni to'ldirish mumkin, ammo men o'quv jarayonini boshqarishni qavs ichidan olishimizga rozi bo'lishni taklif qilaman, chunki bu erda turli tashkilotlarning ehtiyojlari yanada farq qiladi. Shunday qilib, eLearning arxitekturasi paydo bo'ladi: boshqaruv bazalari bilan birlashtirilgan asosiy platforma, shuningdek veb-seminarlar, interaktiv laboratoriyalar va boshqalar kabi maxsus xizmatlar va o'quv materiallari. Shunga asoslanib, bazaviy platformani rivojlantirishning ochiqligi, miqyosi, barqarorligi, kengayishi, hujjatlari va barqarorligi talablari mavjud. Moodle - ob'ektiv yo'naltirilgan masofaviy o'qitish muhiti - bu talablarga to'liq javob beradi. Moodle-ni yopiq va ochiq o'xshashlar bilan taqqoslash ushbu maqolaning mavzusi emas. Faqatgina ichki yoki maxsus ishlab chiqish uchun ushbu manbalarni haqiqatan ham aniq vazifalar uchun saqlang, masalan, yaxshi o'quv resurslarini yaratish, simulyatsiya qilish va ta'limni boshqarish tizimini ishlab chiqish yoki sozlash. O'zingizning velosipedingizni ixtiro qilish bilan siz 2002 yildan beri doimiy ishlab chiquvchilar guruhini topa olmaysiz: Moodle bepul dasturiy ta'minot guruhining asosiy qismi Avstraliyadagi Moodle Foundation fondi xodimlari bo'lib, u mintaqaviy sheriklar va grantlar tomonidan moliyalashtiriladi. Moodle aniq birlashma platformasi sifatida juda yaxshi: agar siz eksperimental versiyalarni o'rnatmasangiz (u holda siz 60 mingdan ortiq o'rnatmalar muammolarning ko'pini ularni sezmasdan oldin ochib beradi), miqyosi (1 milliondan ortiq foydalanuvchiga ega bo'lgan qurilmalar mavjud) va modullik va ochiq integratsiya protokollarini qo'llab-quvvatlasangiz boshidanoq ishlab chiquvchining ustuvor vazifasi bo'lib kelgan. Bundan tashqari, u qo'llaniladigan texnologiyalar yordamida amalga oshiriladigan barcha o'quv faoliyatlarini yuqori darajada qo'llab-quvvatlaydi. Afsuski, veb-seminarlar LAMP xostingida ishlamaydigan oqim serverini talab qiladi, ammo ushbu toifadagi ochiq manbali yoki tijorat mahsulotlarining aksariyati allaqachon Moodle-da tayyor integratsiya modullariga ega. O'rnatish jarayoni iloji boricha avtomatlashtirilgan: bosqichma-bosqich sehrgar serverning diagnostikasidan ma'lumotlar bazasi tuzilishini yaratishga qadar ko'p ishlarni bajaradi. Asosiysi, xatoga yo'l qo'ymaslik - bu ishni Internetning qanday ishlashini, Apache qanday ishlashini, Linuxda kirish huquqlarini qanday boshqarishni, Cron nima ekanligini, veb-ilovadan qanday qilib pochta oqimi tushishini va uni olish ehtimolini qanday kamaytirishni tushunadigan tajribali veb-usta uchun qilish yaxshiroqdir. spamga. Siz Moodle-ni o'rnatmasdan o'rnatishingiz mumkin, axir Denver bor, lekin men bunday amalga oshirishning keyingi taqdiri va ishning barqarorligi uchun kafolat bermayman. Agar bunday mutaxassis bo'lmasa, o'zingizning yollashingiz va o'qitishingizdan ko'ra, uchinchi tomonni jalb qilish arzonroq va ishonchli: bitta tizimdan Moodle-ni ta'mirlash bo'yicha to'liq kunlik ish uchun siz etarli bo'lmaysiz va har xil turdagi ishlarning og'irligi sifat va motivatsiyani pasaytiradi. Ushbu oddiy manipulyatsiyalardan so'ng biz toza tizimni qo'lga kiritamiz, so'ngra biznes-jarayonlarni tashkil etish birinchi o'ringa chiqadi, unga loyihaning muvaffaqiyati bog'liqdir: Foydalanuvchilarni ro'yxatdan o'tkazish, yangilash va o'chirish: kim va qachon amalga oshiradi, ma'lumotlarning ishonchliligi va dolzarbligini qanday ta'minlash, bitiruvchilarni va akademiklarni o'chirish yoki o'chirmaslik, ma'lumotlar bir nechta tizimlarga kiritilgan bo'lsa, foydalanuvchi reestrini axlatga solishdan qanday saqlanish kerak - ulardan qaysi biri asosiy bo'ladi va nima bo'ladi integratsiya mexanizmi. Vakolatni tayinlash va bekor qilish, shu jumladan obuna va kurslardan obunani bekor qilish: muammolar ro'yxatdan o'tishda bo'lgani kabi. Xavfsizlik siyosatini yaxshilab o'ylab topish va unga qat'iy rioya qilish muhimdir; agar u yo'q bo'lsa, barcha foydalanuvchilar tomonidan vakolatlarning nazoratsiz to'planishi va kengayishi tendentsiyalari mavjud, oxir-oqibat barcha foydalanuvchilar ma'murlar bo'lib qoladi va siz tizimingizni tanimaysiz. Agar yuqori rahbariyat vakolat talab qilsa, bu bilan kurashish ayniqsa qiyin. Administrator rolini "server qavatini yuvish vositasi" deb o'zgartirishga harakat qiling va administrator rolini tarkibni ko'rish va tahrirlash huquqlari, ehtimol foydalanuvchilar ro'yxati bilan nomlang, ammo tizim va rollarni sozlash huquqisiz. O'quv materiallari bilan to'ldirish sizning eLearning yoki shunchaki rivojlangan aloqa platformangizga ega bo'lishingizni aniqlaydigan juda muhim masala. Ushbu jarayon haqida bilishingiz kerak bo'lgan uchta narsa bor: bu juda qiyin, juda qimmat va juda uzoq. Buni tushunish, iste'foga chiqarish va harakat qilish kerak. Bepul tarkibni to'ldirish mavjud emas. Ko'z yoshlarsiz ko'rishingiz mumkin bo'lgan yaxshi o'quv materiallari ishtiyoq, kutubxona kuni va hokazolarda yozilmagan. O'qituvchilar maksimal darajada boshqalarning kitoblaridan skaner qilingan plagiat qo'llanmalarni va Vikipediyaga havolalarni joylashtiradilar. Siz tarkibni "sifatli pul" ga sotib olishingiz kerak, bu uning yuqori sifatli bo'lishi va mos bo'lishiga emas, balki tez. Yoki uning rivojlanish jarayonini tashkil eting, bu kitob nashrida bo'lgani kabi, mualliflardan tashqari, korrektorlar, uslubiy va ilmiy muharrirlar, rassomlarni jalb qilishni ham o'z ichiga oladi. Multimedia kontentini ishlab chiqish filmni suratga olish yoki video o'yinni rivojlantirish kabi tajribani talab qiladi. Qo'rquv bilan? Shuning uchun hamma veb-seminarlarni juda yaxshi ko'radilar - men professor Dovellning "gaplashadigan boshini" monitorga qo'ydim va endi "eLearning" tayyor. Ishtirokchilar o'rtasidagi aloqa qoidalari: tizim orqali qanday ish topshirilishi kerak, o'qituvchi ularni qachon tekshirishi kerak, sharh yozishi kerak va u nimani o'z ichiga olishi kerak. O'qituvchilar tizimdagi o'quvchilarga qaysi shaklda, qancha vaqt ichida va qancha javob berishlari kerakligi to'g'risida maslahat berishadi. Bu o'quv materiallarini ishlab chiqish yoki sotib olish uchun mablag 'bo'lmasa, deyarli darhol o'quv jarayonida tizimdan foydalanishni boshlashga imkon beradigan najotdir. Uzoq muddatli qurilish xavfli, chunki menejmentning ishtiyoqi tezda yo'q bo'lib ketadi, shuning uchun tizimni iloji boricha tezroq ba'zi jihatlardan foydalanish uchun majburiy bo'lishiga intilish kerak. Ishni baholash siyosati: tarozilar, mezonlar, jami natijalarni hisoblash qoidalari, tashqi tizimlarga baholarni yuklash, ularning holati va ishlatilishi (o'zini o'zi boshqarish uchun, o'qituvchining ma'lumotlari uchun, yakuniy baho). Tizim bilan ishlash uchun o'quv dasturlarini ishlab chiquvchilar va o'qituvchilar. Talabalar uchun kirish brifingini o'tkazish kerak, agar kontingent hech bo'lmaganda "VKontakte" dan qanday foydalanishni bilmasa, lekin da'volardan qochish uchun hech bo'lmaganda skridanast yoki shunchaki skrinshotli ko'rsatmalar yaxshiroq bajarilgan bo'lsa. Foydalanuvchilarning texnik yordami. Ularning ko'pligi bilan birinchi qatorga bo'lish yaxshiroqdir - odatdagi savollarga javoblarni har qanday laboratoriya yordamchisiga ishonib topshirish mumkin, va ikkinchi qatorda, ko'pincha Moodle ishining nozikliklari va yuzaga kelishi mumkin bo'lgan xatolar bilan bog'liq savollarni o'zingiz yoki tashqi Moodle mutaxassisi yo'naltirishi mumkin. Men tizimni parvarishlash haqida to'xtamayman, mezon va protseduralar hamma joyda bir xil - monitoring, zaxira nusxalari, o'z vaqtida versiyani yangilash. Agar siz o'zingizning takomillashtirishni rejalashtirmoqchi bo'lsangiz, boshidanoq qat'iy shartni belgilashingiz kerak - yadroda hech qanday tahrir yo'q, yamalar va xakerlar yo'q, faqat ishlab chiquvchilar tomonidan taqdim etilgan API orqali ishlaydigan modullar. Shunday qilib, siz o'zingizni juda ko'p muammolardan xalos qilasiz, eng yomoni, yangilanishning osonligi va asosiy versiyaga mosligi yo'qolishi va natijada bir nechta kichik plaginlarni emas, balki o'z-o'zidan qo'llab-quvvatlash uchun barcha Moodle kodlarini majburiy qabul qilishdir. Boshqa kuni men o'zimni virtual ta'lim muhitini o'rnatdim Moodle, aynan shu erda. Yaxshiyamki, o'rnatish muvaffaqiyatli bo'ldi, hamma narsa kerakli darajada ishlaydi va tez orada platformada avval ingliz tilida, so'ngra axborot texnologiyalarini ta'limga tatbiq etishning turli jihatlari bo'yicha turli xil pullik va bepul xizmatlar paydo bo'ladi. Shuningdek, Moodle-ning turli xil xususiyatlari va donoligi haqida juda ko'p narsalarni yozaman. Ushbu maqolada men ikkita masalani ko'rib chiqmoqchiman. Oldin platformani o'rnatish, Buni qanday qilib yaxshiroq qilishni tushunishga urinib, turli forumlar va bloglarga chiqdim. Quyida o'qilgan har bir narsadan qisqacha xulosalar keltirilgan. 1. Birinchidan, Denwer yordamida Moodle-ni uy kompyuterimga o'rnatishni xohladim. (Bu saytni ishlab chiqish uchun ishlatiladigan mahalliy kompyuterda server ishini taqlid qiluvchi dastur). Biroz tajriba qiling. Ammo keyin men bunga loyiq emas deb qaror qildim. Agar biror narsa to'g'ri ishlamasa, uning Denver bo'lishi ehtimoli katta. Ikkinchidan, Moodle-ni haqiqiy serverga ko'chirish muammoli bo'lishi mumkin. Uchinchidan, platformaning so'nggi versiyasi (ushbu maqola yozilayotganda menda 2.8.1) juda yuqori server talablariga ega, chunki u Denverda o'rnatilmasligi mumkin deb o'ylardim. 2. Ingliz tilidagi manbalar bo'yicha munozaralarda men Moodle-ni GoDaddy, BlueHost, HostGator kabi odatiy xostinglarga o'rnatishga arzimasligini bir necha bor o'qidim, chunki WordPress, Joomla yoki Drupal uchun xosting oyiga taxminan 5 dollarga yetsa, u holda Moodle allaqachon qimmatroq echimlarga muhtoj, masalan, maxsus hosting, oyiga $ 60 dan. Mening tajribam buni tasdiqlamaydi. Menda Reg.ru-da xosting bor, bag'ishlangan emas, eng oddiy baham ko'rilgan. Hammasi ishlaydi, oyiga atigi $ 5 turadi (PHP versiyalari hozirda mavjud - 5.1-5.5, beta-versiyasi 5,6). Ha, bilamanki, agar serverda og'ir yuk bo'lsa (masalan, bir vaqtning o'zida 50 talaba viktorina o'tkazsa), unda siz qimmatroq rejaga o'tishingiz kerak bo'ladi. Ammo, yana hamma narsa ishlayotganda va qachondir mening yuzlab talabalarim bo'lsa, menimcha, maxsus serverda buzilib ketish mumkin bo'ladi. Boshqa xosting xizmatlari haqida aniq bir narsa deya olmayman, ularni sinab ko'rmadim. Ammo, agar xosting asosiy veb-skriptlarni (Joomla, Drupal, WordPress va boshqalarni) qo'llab-quvvatlasa va kerakli PHP versiyasi bo'lsa, unda hamma narsa ishlashi kerak deb o'ylayman. Garchi, albatta, bu masalani texnik qo'llab-quvvatlashda aniqlashtirish kerak. 3. Moodle-ni o'zim o'rnatsam bo'ladimi? Ha, minimal texnik bilimga ega bo'lishingiz mumkin. Aytaylik, agar siz WordPress yoki Joomla-da veb-sayt yarata olsangiz, unda Moodle-ni o'rnatish siz uchun qiyin bo'lmaydi. Moodle-ni yangilash ko'pincha o'rnatishdan ko'ra ko'proq muammoli. Rasmiy veb-saytda quyidagi ko'rsatmalar mavjud: ISSdLB83um0 Ushbu video cPanel-ga o'rnatishni ko'rsatadi. Menda ISPManager bor, bu menga osonroq edi, chunki menga FTP mijozi kerak emas edi. Agar o'rnatish jarayoni siz uchun juda murakkab bo'lib tuyulgan bo'lsa va siz texnik nozikliklarni o'rganishni xohlamasangiz, lekin Moodle-ni o'rnatishingiz kerak bo'lsa, shunchaki freelancerlarga murojaat qiling, masalan, http://freelance.ru/. Agar siz faqat platformani sinab ko'rishni xohlasangiz nima bo'ladi? Yoki sizda texnik ko'mak xarajatlarini o'z ichiga olmaydigan kichik loyihangiz bormi? Yoki siz shunchaki tajriba o'tkazmoqchimisiz va tadqiqot uchun material sifatida platforma kerakmi? Bularning barchasini amalga oshirishning arzon va tezkor usullari bormi? 1. Moodle-ni sinab ko'rishni istagan to'liq boshlanuvchilar, o'qituvchilar va o'quv dasturlarini ishlab chiquvchilar uchun. Buni bepul qilish mumkin, ma'muriyatning ba'zi funktsiyalarida cheklovlar mavjud. Yangilash. Shuningdek, platformaning turli xil xususiyatlari bilan tanishishni istaganlar uchun https://moodle.org/demo/ saytida mavjud bo'lgan demo saytlarini eslatib o'tish joiz. Yangilash 2. Ushbu maqola yozilganidan bir muncha vaqt o'tgach, Moodle saytlari uchun bepul xosting paydo bo'ldi -. Barcha asosiy funktsiyalar bu erda mavjud, shu bilan birga platformani o'zingiz o'rnatishingiz va yangilashingiz shart emas. Ko'proq o'qing Mijoz eLearning yoki masofaviy o'qitish dasturlarini joylashtirishni so'raganda, har kim o'z ma'nosini quyidagi so'zlar bilan ifodalaydi: Sinf-dars tizimiga o'rganib qolgan repetitorlar va o'qituvchilar ko'pincha veb-seminarlarni anglatadi - ular odatlanib qolganlarini faqat Internet orqali qilishni xohlashadi. Oflayn rejimda tark etishni rejalashtirmagan darslik noshirlari va o'qituvchilari odatda o'quvchilarning o'zlarini o'rganish yoki yuzma-yuz darslarida namoyish qilish uchun elektron darsliklarni orzu qiladilar. Kichik universitetlar rahbarlari ba'zan "sehrli qora quti" ni tasavvur qilishadi, u erda siz birinchi kurs talabalarini yuklashingiz va diplom berishda ularni eslab qolishingiz mumkin. "Qutiga" allaqachon barcha o'quv materiallari va ularni qo'llash algoritmlari kiritilganligi ma'qul. Yirik universitetlar ko'pincha plagiatni avtomatik tekshirish bilan yozma ishlarni sinash, yig'ish va ko'rib chiqish uchun markazlashtirilgan tizimga muhtoj. Ba'zida eLearning universitetning barcha muammolarini hal qiladigan "kumush o'q" sifatida taqdim etiladi. "Elektron ta'lim" ni amalga oshirishga arziydi va hamma narsa zudlik bilan shunday bo'ladi: o'quv dasturlari paydo bo'ladi va uchinchi avlod ta'lim standartlariga muvofiq o'z-o'zini sertifikatlaydi, Boloniya tizimi va modulli o'qitish joriy etiladi, hech qaerdan ularga biriktirilgan o'quv dasturlari gullab-yashnaydigan shoxchalar daraxti o'sadi. materiallar va ijodiy topshiriqlar, o'qituvchilar pora olishni to'xtatadilar, ular yoshroq va zamonaviylashadi, talabalar "topshirishni" to'xtatadilar va "o'qishni" boshlaydilar. Chiroyli qutiga to'g'ri "eLearning" ni tanlash, sotib olish va "O'rnatish" tugmachasini bosish kifoya, yoki talabadan uni Internetdan bepul yuklab olishini va laboratoriyada Windows 98 o'rnatilgan eski mashinaga o'rnatilishini so'rash yaxshidir. Afsuski, bu eLearning uchun pul ajratilgan va uni qandaydir tarzda sarflashi kerak bo'lgan mijozlarning juda keng tarqalgan toifasi. Ajablanarlisi shundaki, IT-shnick uchun bu eng muammoli toifalardan biridir, chunki ular ko'pincha maqsadga muvofiq emas, balki ba'zi texnologiyalar va atamalarning mustahkamligi va obro'si haqidagi g'oyalaridan kelib chiqadi. Til maktabi egalari to'lov tizimlari bilan birlashtirilgan hisob-kitob, buxgalteriya va videokonferentsaloqa tizimini xohlashadi. Taksi kompaniyalariga o'xshash narsa, faqat taksi haydovchilari o'rniga videokonferentsiyada o'qituvchilar. Kadrlar uchun xizmatlar kasbiy rivojlanish tarixini saqlash va ish joyida masofadan o'qitish va sertifikatlashni tashkil etish vositasiga muhtoj. Yangi tendentsiya tijorat kompaniyalari yoki mintaqaviy davlat idoralari, odatda ta'lim bo'limlari huzuridagi markazlar tomonidan targ'ib qilingan bir nechta favoritlar ko'rinishidagi barcha maktablarda ixtiyoriy ravishda qo'llaniladigan elektron jurnallar va kundaliklardir. Ularni bitta umumiy xususiyat birlashtiradi: ular soliq hisobotlarining onlayn xizmatlari kabi tashkil etilgan - ular qog'oz jurnallarga parallel ravishda o'qishga ulanmasdan, qo'lda to'ldiriladi. Ya'ni, ba'zan qog'ozli onlayn jurnal, ba'zan erp / crm (resurslarni taqsimlash, "mijoz" bilan aloqa), ammo ta'lim funktsiyasi umuman yo'q, yoki foydalanishga yaroqsiz. Bundan tashqari, ekzotik variantlar juda ko'p, jumladan virtual olamlarda o'qitish, virtual modellar va laboratoriyalar bilan ishlash. Darhaqiqat, yuqorida aytib o'tilganlarning barchasidan kengroq bo'lgan eLearning tushunchasi, avvalambor, o'quv jarayonining yangi modeli bo'lib, nafaqat tanish tajribalarni skanerlashtirilgan qo'llanmalar, shoshilinch ravishda qadoqlangan testlar va Internet-do'kon funktsiyasini qo'shish bilan bir qatorda, onlayn rejimga ko'chirishdir. IT-nuqtai nazardan, eLearning asosan asosiy va qo'shimcha xizmatlarni ko'rsatadigan infratuzilma: foydalanuvchining autentifikatsiyasi va avtorizatsiyasi; foydalanuvchilar reestrini yuritish; vakolatlarni taqsimlash; kirishni boshqarish; moslashuvchan rol konfiguratsiyasi; vakolatlarni tayinlash va bekor qilish, materiallar va tizim funktsiyalariga kirish; tashqi ma'lumotlar bazalari va ta'limni boshqarish tizimlari bilan integratsiya qilish; muayyan tarkib turlarini qo'llab-quvvatlaydigan materiallarni joylashtirish uchun platforma: matnlar, veb-sahifalar, audio, video va o'zboshimchalik bilan fayllar; avtomatik tekshirish bilan sinovlar; aPI orqali platforma bilan o'zaro aloqada bo'lgan interaktiv o'quv materiallari; avtomatik yoritilgan lug'atlar; tashqi ta'lim resurslarini o'zaro ta'sir standartlaridan biriga muvofiq ulanishi; foydalanuvchilar o'rtasidagi aloqa jo'natmalar; to'g'ridan-to'g'ri matnli xabarlar; forumlar; plagiatni yig'ish, hisobga olish, plagiatni tekshirish, talabalar ishini ko'rib chiqish va baholash; anketalar va anketalar; veb-seminarlar va videokonferentsiyalar; virtual olamlarda o'zaro ta'sir; o'quv natijalarini tahlil qilish va saqlash; tizimdagi foydalanuvchi harakatlarini qayd etish; ballarni tejash va jami natijalarni hisoblash; talabalar portfelini yuritish; tashqi tizimlar bilan portfeldan ma'lumotlar almashinuvi; vakolatlarni hisobga olish; ta'lim natijalarini tashqi ta'limni boshqarish tizimlariga o'tkazish; hisobotlarni yaratish, o'z hisobotlarini ulash uchun API taqdim etish; mobil aloqa mijozlari bilan o'zaro aloqalar. Ushbu ro'yxatni to'ldirish mumkin, ammo men o'quv jarayonini boshqarishni qavs ichidan olishimizga rozi bo'lishni taklif qilaman, chunki bu erda turli tashkilotlarning ehtiyojlari yanada farq qiladi. Shunday qilib, eLearning arxitekturasi paydo bo'ladi: boshqaruv bazalari bilan birlashtirilgan asosiy platforma, shuningdek veb-seminarlar, interaktiv laboratoriyalar va boshqalar kabi maxsus xizmatlar va o'quv materiallari. Shunga asoslanib, bazaviy platformani rivojlantirishning ochiqligi, miqyosi, barqarorligi, kengayishi, hujjatlari va barqarorligi talablari mavjud. Moodle - ob'ektiv yo'naltirilgan masofaviy o'qitish muhiti - bu talablarga to'liq javob beradi. Moodle-ni yopiq va ochiq o'xshashlar bilan taqqoslash ushbu maqolaning mavzusi emas. Faqatgina ichki yoki maxsus ishlab chiqish uchun ushbu manbalarni haqiqatan ham aniq vazifalar uchun saqlang, masalan, yaxshi o'quv resurslarini yaratish, simulyatsiya qilish va ta'limni boshqarish tizimini ishlab chiqish yoki sozlash. O'zingizning velosipedingizni ixtiro qilish bilan siz 2002 yildan beri doimiy ishlab chiquvchilar guruhini topa olmaysiz: Moodle bepul dasturiy ta'minot guruhining asosiy qismi Avstraliyadagi Moodle Foundation fondi xodimlari bo'lib, u mintaqaviy sheriklar va grantlar tomonidan moliyalashtiriladi. Moodle aniq birlashma platformasi sifatida juda yaxshi: agar siz eksperimental versiyalarni o'rnatmasangiz (u holda siz 60 mingdan ortiq o'rnatmalar muammolarning ko'pini ularni sezmasdan oldin ochib beradi), miqyosi (1 milliondan ortiq foydalanuvchiga ega bo'lgan qurilmalar mavjud) va modullik va ochiq integratsiya protokollarini qo'llab-quvvatlasangiz boshidanoq ishlab chiquvchining ustuvor vazifasi bo'lib kelgan. Bundan tashqari, u qo'llaniladigan texnologiyalar yordamida amalga oshiriladigan barcha o'quv faoliyatlarini yuqori darajada qo'llab-quvvatlaydi. Afsuski, veb-seminarlar LAMP xostingida ishlamaydigan oqim serverini talab qiladi, ammo ushbu toifadagi ochiq manbali yoki tijorat mahsulotlarining aksariyati allaqachon Moodle-da tayyor integratsiya modullariga ega. O'rnatish jarayoni iloji boricha avtomatlashtirilgan: bosqichma-bosqich sehrgar serverning diagnostikasidan ma'lumotlar bazasi tuzilishini yaratishga qadar ko'p ishlarni bajaradi. Asosiysi, xatoga yo'l qo'ymaslik - bu ishni Internetning qanday ishlashini, Apache qanday ishlashini, Linuxda kirish huquqlarini qanday boshqarishni, Cron nima ekanligini, veb-ilovadan qanday qilib pochta oqimi tushishini va uni olish ehtimolini qanday kamaytirishni tushunadigan tajribali veb-usta uchun qilish yaxshiroqdir. spamga. Siz Moodle-ni o'rnatmasdan o'rnatishingiz mumkin, axir Denver bor, lekin men bunday amalga oshirishning keyingi taqdiri va ishning barqarorligi uchun kafolat bermayman. Agar bunday mutaxassis bo'lmasa, o'zingizning yollashingiz va o'qitishingizdan ko'ra, uchinchi tomonni jalb qilish arzonroq va ishonchli: bitta tizimdan Moodle-ni ta'mirlash bo'yicha to'liq kunlik ish uchun siz etarli bo'lmaysiz va har xil turdagi ishlarning og'irligi sifat va motivatsiyani pasaytiradi. Ushbu oddiy manipulyatsiyalardan so'ng biz toza tizimni qo'lga kiritamiz, so'ngra biznes-jarayonlarni tashkil etish birinchi o'ringa chiqadi, unga loyihaning muvaffaqiyati bog'liqdir: Foydalanuvchilarni ro'yxatdan o'tkazish, yangilash va o'chirish: kim va qachon amalga oshiradi, ma'lumotlarning ishonchliligi va dolzarbligini qanday ta'minlash, bitiruvchilarni va akademiklarni o'chirish yoki o'chirmaslik, ma'lumotlar bir nechta tizimlarga kiritilgan bo'lsa, foydalanuvchi reestrini axlatga solishdan qanday saqlanish kerak - ulardan qaysi biri asosiy bo'ladi va nima bo'ladi integratsiya mexanizmi. Vakolatni tayinlash va bekor qilish, shu jumladan obuna va kurslardan obunani bekor qilish: muammolar ro'yxatdan o'tishda bo'lgani kabi. Xavfsizlik siyosatini yaxshilab o'ylab topish va unga qat'iy rioya qilish muhimdir; agar u yo'q bo'lsa, barcha foydalanuvchilar tomonidan vakolatlarning nazoratsiz to'planishi va kengayishi tendentsiyalari mavjud, oxir-oqibat barcha foydalanuvchilar ma'murlar bo'lib qoladi va siz tizimingizni tanimaysiz. Agar yuqori rahbariyat vakolat talab qilsa, bu bilan kurashish ayniqsa qiyin. Administrator rolini "server qavatini yuvish vositasi" deb o'zgartirishga harakat qiling va administrator rolini tarkibni ko'rish va tahrirlash huquqlari, ehtimol foydalanuvchilar ro'yxati bilan nomlang, ammo tizim va rollarni sozlash huquqisiz. O'quv materiallari bilan to'ldirish sizning eLearning yoki shunchaki rivojlangan aloqa platformangizga ega bo'lishingizni aniqlaydigan juda muhim masala. Ushbu jarayon haqida bilishingiz kerak bo'lgan uchta narsa bor: bu juda qiyin, juda qimmat va juda uzoq. Buni tushunish, iste'foga chiqarish va harakat qilish kerak. Bepul tarkibni to'ldirish mavjud emas. Ko'z yoshlarsiz ko'rishingiz mumkin bo'lgan yaxshi o'quv materiallari ishtiyoq, kutubxona kuni va hokazolarda yozilmagan. O'qituvchilar maksimal darajada boshqalarning kitoblaridan skaner qilingan plagiat qo'llanmalarni va Vikipediyaga havolalarni joylashtiradilar. Siz tarkibni "sifatli pul" ga sotib olishingiz kerak, bu uning yuqori sifatli bo'lishi va mos bo'lishiga emas, balki tez. Yoki uning rivojlanish jarayonini tashkil eting, bu kitob nashrida bo'lgani kabi, mualliflardan tashqari, korrektorlar, uslubiy va ilmiy muharrirlar, rassomlarni jalb qilishni ham o'z ichiga oladi. Multimedia kontentini ishlab chiqish filmni suratga olish yoki video o'yinni rivojlantirish kabi tajribani talab qiladi. Qo'rquv bilan? Shuning uchun hamma veb-seminarlarni juda yaxshi ko'radilar - men professor Dovellning "gaplashadigan boshini" monitorga qo'ydim va endi "eLearning" tayyor. Ishtirokchilar o'rtasidagi aloqa qoidalari: tizim orqali qanday ish topshirilishi kerak, o'qituvchi ularni qachon tekshirishi kerak, sharh yozishi kerak va u nimani o'z ichiga olishi kerak. O'qituvchilar tizimdagi o'quvchilarga qaysi shaklda, qancha vaqt ichida va qancha javob berishlari kerakligi to'g'risida maslahat berishadi. Bu o'quv materiallarini ishlab chiqish yoki sotib olish uchun mablag 'bo'lmasa, deyarli darhol o'quv jarayonida tizimdan foydalanishni boshlashga imkon beradigan najotdir. Uzoq muddatli qurilish xavfli, chunki menejmentning ishtiyoqi tezda yo'q bo'lib ketadi, shuning uchun tizimni iloji boricha tezroq ba'zi jihatlardan foydalanish uchun majburiy bo'lishiga intilish kerak. Ishni baholash siyosati: tarozilar, mezonlar, jami natijalarni hisoblash qoidalari, tashqi tizimlarga baholarni yuklash, ularning holati va ishlatilishi (o'zini o'zi boshqarish uchun, o'qituvchining ma'lumotlari uchun, yakuniy baho). Tizim bilan ishlash uchun o'quv dasturlarini ishlab chiquvchilar va o'qituvchilar. Talabalar uchun kirish brifingini o'tkazish kerak, agar kontingent hech bo'lmaganda "VKontakte" dan qanday foydalanishni bilmasa, lekin da'volardan qochish uchun hech bo'lmaganda skridanast yoki shunchaki skrinshotli ko'rsatmalar yaxshiroq bajarilgan bo'lsa. Foydalanuvchilarning texnik yordami. Ularning ko'pligi bilan birinchi qatorga bo'lish yaxshiroqdir - odatdagi savollarga javoblarni har qanday laboratoriya yordamchisiga ishonib topshirish mumkin, va ikkinchi qatorda, ko'pincha Moodle ishining nozikliklari va yuzaga kelishi mumkin bo'lgan xatolar bilan bog'liq savollarni o'zingiz yoki tashqi Moodle mutaxassisi yo'naltirishi mumkin. Men tizimni parvarishlash haqida to'xtamayman, mezon va protseduralar hamma joyda bir xil - monitoring, zaxira nusxalari, o'z vaqtida versiyani yangilash. Agar siz o'zingizning takomillashtirishni rejalashtirmoqchi bo'lsangiz, boshidanoq qat'iy shartni belgilashingiz kerak - yadroda hech qanday tahrir yo'q, yamalar va xakerlar yo'q, faqat ishlab chiquvchilar tomonidan taqdim etilgan API orqali ishlaydigan modullar. Shunday qilib, siz o'zingizni juda ko'p muammolardan xalos qilasiz, eng yomoni, yangilanishning osonligi va asosiy versiyaga mosligi yo'qolishi va natijada bir nechta kichik plaginlarni emas, balki qo'llab-quvvatlash uchun barcha Moodle kodlarini majburan qabul qilish.