Модулидан ўҚув услубий мажмуа

Фуқароларнинг пулини йўқотишлари. Баъзи қонун нормалари ҳуқуқ нормаларига бўйсуниши билан боғлиқ бўлган шахсга зарар этказса коррупсияга сабаб бўлиши мумкин. Бунда ҳатто жарима миқдори ва жиноят учун пора номинал даражада тенг бўлган тақдирда ҳам, жаримани тўлашда банкда тўловни амалга ошириш ва жаримани расмийлаштирган идорага тўловни тасдиқловчи ҳужжатларни (квитансиялар) тақдим этиш учун пул бўлмаган вақт сарфлари билан бирга олиб борилишини таъкидлаш жоиз. Қонун устуворлиги оқибатида етказилган зарарли зарарлар ҳар хил ва фуқаролар учун ҳар хил даражада ёқимсиз ҳисобланади. Шуни ҳам эътиборга олиш керакки, ҳали барча фуқаролар ўз ҳуқуқларини судда ҳимоя қилишга тайёр эмаслар. Бу эса ўз навбатида коррупсиянинг яшовчанлигини таъминлашга хизмат қилади.
Коррупциянинг зарарли оқибатлари. Томас Хоббэс ёзганидэк, коррупсия " ҳар доим ва ҳар қандай васвасаларда барча қонунларга нисбатан нафратланиш келиб чиқадиган илдиздир". Юқори даражада коррупсияга учраган мутасаддиларда аксарият давлат ресурслари қасддан уларни талон-тарож қилиш энг осон бўлган ёки пора энг осон йўл билан йиғиладиган каналларга йўналтирилади. Сиёсат эса коррупсия устидан назорат қилиш механизмларини: матбуот эркинлиги, адлия тизимининг мустақиллиги, рақобатдош сиёсатчилар (мухолифатчилар) ва фуқароларнинг шахсий ҳуқуқларини янада бостиришга қаратилган бўлади. Қисқаси,сиёсат коррупсия учун хизмат қила бошлайди.
Шунингдэк, коррупсияга нисбатан бағрикенглик билан муносабатда бўлиш мумкин дэган нуқтаи назар мавжуд. Тарихий далилларга кўра, кўплаб мамлакатларнинг ривожланиш тарихида (Индонезия, Таиланд, Корея) иқтисодий ўсиш коррупсиянинг кўпайиши билан бирга бўлган даврларга тўғри келади. Бу даврда ҳатто коррупсиянинг кўпайиши ҳам иқтисодий ўсишга тўсқинлик қилмаган. Бошқа бир далилга кўра, пора бэриш фақат давлат ва маҳаллий тузилмалар фаолиятида бозор тамойилларини амалга ошириш ҳисобланади. Шундай қилиб, коррупсияга нисбатан бағрикенглик муносабати иқтисодий ўсишда ёки умуман бозор самарадорлигига таъсир қилмаса қабул қилинади. Ушбу нуқтаи назарни танқид қилувчиларнинг таъкидлашича, юқоридаги сабабларга кўра, коррупсия даражаси юқори бўлган мамлакатлар, ўсиш давридан кейин барқарорликни йўқотиши ва пасайиш спиралига тушиб қолиш хавфи бор.