Molekulasida atomlarning o‘ziga xos bogianishli siklik gruppasi — benzol yadrosi bor birikmalar aromatik birikmalar

Aromatik uglevodorodlar (arenlar)
Molekulasida atomlarning o‘ziga xos bogianishli siklik gruppasi — benzol yadrosi bor birikmalar aromatik birikmalar deyiladi. Aromatik uglevodorodlarning xalqaro nomi — arenlar.
Arenlarning eng oddiy vakili benzol C6H6. Benzol molekulasining tuzilishini aks ettiruvchi formulani dastlab nemis kimyogari Kekule taklif etgan (1865) edi:
HC N CH I II H C \ ^ CH CH
Benzolning elektron tuziiishi. Benzol molekulasida uglerodning har qaysi atomi s/?3-gibridlanish holatida bo'ladi. U ikkita qo'shni uglerod atomlari va vodorod atomi bilan uchta a - bog'lanish orqali bog'langan. Natijada yassi oltiburchaklik hosil boiadi: uglerodning oltita atomining hammasi va barcha abog'lanishlar С—С va С—H bitta tekislikda yotadi.
Stirol. Benzol molekulasida bitta vodorod atomi vinil radikaliga almashinsa vinilbenzol, boshqacha aytganda stirol C6H5 - CH = CH2 hosil bo‘ladi.
Stirol — xushbo‘y rangsiz suyuqlik, suvdan yengil, 145°C da qaynaydi. To‘yinmagan uglevodorodlarning xossalarini saqlab qolgan: bromli suvni va kaliy permanganat eritmasini rangsizlantiradi (vinil radikalidagi qo‘shbog‘ hisobiga).
Stirol juda oson polimerlanib, polistirol hosil qiladi. Uning butadiyen bilan birga polimerlanish xususiyati ayniqsa qimmatlidir, buning natijasida butadiyen-stirol kauchuklarning turli navlari (issiqbardosh va sovuqbardosh, yedirilishga chidamli, juda elastik, moylar ta’siriga chidamli) olinadi. Ulardan shinalar, transportyor, eskalatorlarning lentalari, yengil mikrog‘ovak tagcharm va boshqalar tayyorlanadi.
Davlatov Sherzod