Moliya tizimi reja: Davlatning fiskal siyosati, uning maqsadi va iqtisodiy dastaklari

Byudjetdan
tashqari
moliya fondlari
- pensiya fondi
- bandlik xizmati fondlari
- tabiatni muhofaza qilish fondi
- tarixiy yodgorliklarni saqlash fondi
- tadbirkorlarga ko’maklashish fondlari
va boshqalar
Davlat byudjeti – bu pul mablag’larining asosiy markazlashgan fondi bo’lib, davlat xarajatlari va ularni moliyaviy qoplash manbalarining yillik rejasi sifatida chiqadi .
Davlat byudjeti tuzilishi
Daromadlar
Byudjet mablag’larining
shakllanish manbalarini
aks ettiradi
Xarajatlar
Byudjet mablag’larining
taqsimlanish
yo’nalishlarini ko’rsatadi

Fiskal siyosat ko’rsatkichlari

Yillar	Davlat byudjeti daromadlari, mlrd. so’m	Davlat byudjeti xarajatlari, mlrd. so’m	Davlat byudjeti kamomadi, YaIM ga nisbatan %
2001	1266,9	1313,8	-1,0
2003	2342,1	2376,9	-0,4
2005	3433,3	3420,0	+0,1
2006	4485,5	4388,4	+0,4
2010	13596.7	13386,9	+0,3
2012	21297,3	20910,7	+0,4
2013	26261,5	25907,0	+0,3
2014	31729,5	31419,6	+0,2
2015	36492,7	36289,8	+0,1

Byudjet taqchilligi – bu davlat byudjeti xarajatlarining uning daromadlaridan ortiqchaligidir
davlatning jamiyat hayotidagi rolining o’sib borishi, uning iqtisodiy va ijtimoiy vazifalari kengayishi
milliy va jahon bozori kon’yukturalaridagi davriy tebranishlar
iqtisodiy inqirozlar
davlatning iqtisodiy siyosatidagi o’zgarishlar
Byudjet taqchilligi sabablari
Byudjet taqchilligining aniqlanishi

• 
  taqchillikning mutloq miqdorida
  
• 
  taqchillikning YaIM miqdoriga nisbiy o’lchamida
  

Byudjet taqchilligini qoplash (moliyalashtirish) manbaalari
Davlat
krediti
Qo’shimcha
pul emissiyasi
Tashqi
qarz
Bunda davlat qarz oluvchi (kreditor) sifatida chiqadi, ya’ni davlat zayom obligatsiyalarini chiqarish orqali iqtisodiyot sub’ektlarining moliyaviy resurslarini jalb qiladi.
Bunda Markaziy bank muomalaga tovar hajmining ko’payishi bilan qoplanmagan qo’shimcha pul massasini chiqaradi. Pul massasining o’sishi jamiyat real boyligining ko’payishi bilan birga bormasligi tufayli inflyatsion jarayon kuchayadi
Xalqaro kredit rivojlangan sharoitda davlat o’ziga zarur moliyaviy resurslarni milliy chegaradan tashqaridagi manbaalardan jalb qilishga harakat qiladi. Tashqi qarzlar milliy daromadning foiz to’lovlari shaklida chetga chiqib ketishiga sabab bo’ladi.