4.Mulkka egalik huquqi (mulk)ni boshqaruvdan ajratishning moliyaviy sabablari
Yakka mulk hisoblangan korxonalarda va hatto ko‘pgina shirkatlarda ham korxona
egasi bir vaqtning o‘zida menejer
1
vazifasini ham bajaradi. Ammo, boshqa firmalarda,
ayniqsa yirik firmalarda mulk egalari biznesni o‘zlari boshqarmaydilar. Ular bu vazifa
(majburiyat)ni professionallarga (maxsus kasb egalariga) topshiradilar. Ko‘p hollarda bu
professionallar (maxsus kasb egalari) mazkur kompaniyaning aksiyadori ham
bo‘lmaydilar. Nimaga mulk egalari kompaniyani boshqarishni menejment bo‘yicha muta-
xassislarga topshirishlariga, hech bo‘lmaganda, beshta sabab bor (3.2-rasm).
Birinchidan, o‘z kasbini puxta egalla (biladi)gan professional mene-jerlarni
topish unchalik murakkab ish emas. Shu bilan birga, ular firmani boshqarish uchun
korxona egalariga qaraganda yaxshi tayyorgarlik ko‘rgan (ko‘pincha shunday bo‘ladi
ham), ko‘proq tajribaga ega bo‘lishi va, shunchaki, yaxshi insoniy fazilatlar sohibi
bo‘lishlari ham mumkin. Kompaniyani o‘zi boshqaradigan mulk egasi nafaqat biznesni
yuritish uchun zarur bo‘lgan moliyaviy resurslarga, balki boshqaruvchi iqtidoriga ham
ega bo‘lishi kerak. Kompaniya mulkiga egalik huquqini uni boshqarishdan ayirganda
esa tabiatda kam uchraydigan bunaqangi mushtaraklik talab etilmaydi.
Ko‘ngilochar biznes misolida shunday vaziyatni o‘rganib chiqamiz. Masalan,
kinostudiya yoki televideniye tarmog‘ini boshqarish borasida yuqori malakaga ega
kishilar bu sohada o‘z biznesini tashkil etish uchun moliyaviy resurslarga va aksincha,
buning uchun yetarlicha mablag‘ga ega badavlat kishi esa bu kabi tashkilotni
boshqarish uchun zarur qobiliyatga ega bo‘lmasliklari mumkin. Shunday qilib, bunday
vaziyatda eng maqbul yo‘l shuki, malakali mutaxassislar filmlar yaratib, ularga
prodyuserlik qiladilar va sota-dilar, badavlat kishilar esa bu biznesni zarur miqdorda
kapital bilan ta’minlaydilar.
Do'stlaringiz bilan baham: