Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi tatu qarshi filiali “KT” va “TT” fakulteti 2-bosqich ax-12-19-guruh talabasi Murodov Asilbekning Elektronika va sxemalar fanidanidan tayorlagan 3-mustaqil ishi Mavzu

U = , I = ga teng b o ‘ladi, bu yerda: U_m va I_m — ularning amplitudalari. Agar kaskad kuchlanish bilan boshqarilsa va potensial chiqishga ega bo‘lsa, kuchaytirgich kuchlanish kuchaytirgich deb ataladi va u kuchlanish bo‘yicha kuchaytirish koeffitsienti K v bilan ifodalanadi. Agar kaskad tok bilan boshqarilsa va tokli chiqishga ega bo'lsa, kuchaytirgich tok kuchaytirgich deb ataladi va u tok kuchaytirish koeffitsienti Kt bilan ifodalanadi. Kaskadlarni raqamlash kirishdan boshlanadi. Birinchi kaskad kirish kaskadi b o ‘lib, u kuchaytirgichni kirish signali m anbayi bilan muvofiqlashtiradi. Kirish signalini minimal so‘ndirish uchun u katta kirish qarshilikka ega bo‘lmog‘i lozim. Oraliq kaskad kirish kaskadiga yuklama bo‘lib, kirish kaskadini chiqish kaskadi bilan muvofiqlashtirish uchun xizm at qiladi. Chiqish kaskadi aksariyat hollarda quvvat kuchaytirgichni tashkil etadi.

Kuchaytirgichda signallar buzilishi.

K uchaytirgichda signal kuchaytirilishi bilan shakli o ‘zgarm asligi kerak. Chiqish signali shaklining kirish signali shaklidan farqlanishi signal buzilishi deb ataladi. Buzilishlar ikki xil bo‘ladi: chiziqli va nochiziqli. Chiziqli buzilishlar tranzistor va kuchaytirgich qurilma boshqa elem entlari param etrlarining chastotaga bog‘liqligi sababli yuzaga keladi. Elektr signallar turli chastotaga ega bo‘lishi mumkinligi sababli, kuchaytirish koeffitsientlari chastota o‘zgarishi bilan qanday o ‘zgarishini bilish muhim. Kuchaytirgichning amplituda — chastota xarakteristikasi (AChX) deb K_U, ning kuchlanish bo‘yicha kuchaytirilayotgan signal chastotasiga bog‘liqligiga ataladi. AChX yordam ida (8.4-rasm ), kuchaytirgich ishlaydigan chastotalar diapazonining past va yuqori www.ziyouz.com kutubxonasi chastotalarida chastota buzilish koeffitsientlari M_P va M_Yu ni aniqlash mumkin:

K_U (f_P) = K_U0 / M_p ; K_u(f_Yu) = K_U0 / M_Yu ,

bu yerda: K_{U0 -} nominal kuchaytirish koeffitsienti, ya’ni K_U o ‘zgarmas bo'lgan chastotalar oralig'idagi kuchaytirish koeffitsienti.

Nochiziqli buzilishlar kuchaytirgichlarda ishlatilgan tranzistorlar VAXlarining nochiziqliligi hisobiga yuzaga keladi. Shuning uchun kuchaytirgich kirishiga sinusoidal signal berilganda, chiqish signali yangi garmonikalarga ega bo'lib, toza sinusoidani takrorlamaydi. N ochiziqli buzilishlarni baholash uchun kuchaytirgichning amplituda xarakteristikasidan — chiqishdagi kuchlanish (tok) birinchi garmonikasi amplitudasining kirish kuchlanishi (tok) amplitudasiga bog‘liqligidan foydalanish m um kin (8.5-rasm ). UKIR ning katta bo ‘lmagan qiym atlarida am plituda xarakteristika am alda chiziqli bo'ladi. U ning og‘ish burchagi kuchaytirish koeffitsienti bilan aniqlanadi. UKlR qiym ati ortib borgan sari to ‘g ‘ri proporsionallik buziladi, ya’ni kuchaytirish koeffitsienti kuchaytiriladigan signal qiymatiga bog‘liq bo ‘la boshlaydi. Kuchaytirgich mining dreyfi deb ataluvchi param etr bilan ham ifodalanadi. Nolning dreyfi yuz berganda kuchaytirgich chiqishidagi kuchlanish yoki tok o ‘z -o ‘zidan siljiydi. N olning siljishi chiqish signalining o ‘zgarishi kabi bo‘lganidan, uni signaldan ajratib bo‘lmaydi. Natijada dreyf qiymati, o ‘zgarmas tok kuchaytirgichlar sezgirligini cheklaydi.

Kuchaytirgich kaskadlarning kuchaytirish sinflari.
Kuchaytiriladigan signal sinusoida yoki impuls ko‘rinishida bo‘lishi mumkin. Impuls deb kuchlanish yoki tokning biror o‘rnatilgan U0 yoki /„qiymatidan qisqa vaqtli chetlashishlariga aytiladi. Chiqish signali shakli kirish signali shakli bilan bir xil (signal buzilmagan) yoki farqlanuvchi (signal buzilgan) bo‘lishi mumkin. Signal buzilishlari uning amplitudasiga hamda kuchaytirgich sokinlik nuqtasi (rejimi)ning tanlanishiga bog‘liq. Kuchaytirgichning sokinlik rejimi deb kirish kuchlanishi UKIR va kuchlanish manbayi qiymati Ea o ‘zgarmas bo‘lgan holatga aytiladi. Ko‘rinib turibdiki, sokinlik rejimida tranzistor toklari qiymatlari ham o ‘zgarmas bo‘ladi. Kirish signalining berilgan shaklida sokinlik rejim i qanday tanlanishiga bog'liq holda signal buzilishlari qiym atidan tashqari kuchaytirgichning foydali ish koeffitsienti (FIK) ham o ‘zgaradi. Gap shundaki, kirish signali bor yoki yo‘qligidan qat’i nazar tranzistorlarda kuchlanish manbayi energiyasi sarf bo'ladi va shunga mos quvvat sochiladi. Chiqish signali quw atini kuchlanish manbayidan olinayotgan quwatga nisbati FIK ni aniqlaydi:

=

Kuchaytirgich kaskadlar nochiziqli buzilishlari FIK ularning statik uzatish xarakteristikalari asosida baholanishi mumkin. Ishchi nuqtaning joylashgan o ‘rniga bog‘liq holda kuchaytirish sinflari A, B, AB va boshqa sinflarga ajratiladi. Ushbu sinflar FIK larining maksimal qiymatlari va nochiziqli buzilishlar qiymatlari bilan bir-biridan farq qiladi.