Muhammad al-xozazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XOZAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSTETI

Dasturiy injenering fakulteti 310-20 guruh talabasi

Zaripov Ulug’bekning Fizika ma’ruza fanidan

bajargan 3-mustaqil ishi.

Bajardi DIF 310-20 guruh talabasi : Zaripov Ulug’bek

Tekshirdi : Abduqodirov Muhiddin

Paramagnitiklar

Reja:

1.Paramagnetizm haqida tushuncha

2.Qo’llanilishi

3.Xulosa

Paramagnetizm (para... va magnetizm) — tashqi magnit maydoniga kiritilgan jismlarning shu maydon yoʻnalishiga moye yoʻnalishda magnitlanish xossasi. Magnit qutbi yaqiniga joylashtirilgan har qanday paramagnit jism shu qutbga tortiladi. Tashqi magnit maydoni boʻlmagan (N=0) da paramagnetiklar magnitlanmaydi.

"P." terminini fanga M. Faradey kiritgan (1845). U ferromagnitdan boshka barcha moddalarni magnit xossalari boʻyicha diamagnit va paramag-nit modsalarga ajratgan. P. zarralari (atom, molekula, ion, atom yadrosi) xususiy magnit momentiga ega boʻlgan jismlar uchungina xos boʻlib, bu momentlar tashqi maydon boʻlmaganda tartibsiz, yaʼni j=0 boʻladi. Tashqi maydon boʻlganda maydon yoʻnalishida moslanadi.

Metallda xususiy magnit (spin) momentiga va elektr oʻtkazuvchanlik xossasiga ega boʻlgan elektronlarning mavjudligi shu metallning paramag-nit xossasini ifodalaydi. Tashqi magnit maydoni taʼsirida bu elektronlar magnit momentining yoʻnalishi maydon yoʻnalishi bilan bir xil boʻladi.

Atom yadrosi ham xususiy magnit momentiga ega. Yadro magnit momenti elektron magnit momentidan taxminan 1000 marta kichik. Atom yadrosining paramag-nit qabulchanligi elektron qabulchanligidan taxminan 106 marta kichik. Paramagnit modda kucheiz tashqi magnit maydoni taʼsirida juda kucheiz, lekin juda past (mutlaq nol gradusga yaqin) temperaturalarda, shuningdek, oʻta yuqori tashqi magnit maydoni (>105 E) taʼsirida kuchli magnitlanadi. Kucheiz maydonga paramagnit moddaning mag-nitlanganligi j maydon kuchlanganligi oʻsishi bilan quyidagi qonun boʻyicha oʻsadi: j=%ff, bunda paramagnit qabulchanligi x~ Yu~5 dan 10~3 gacha qiymatlarni oladi. Agar maydon kuchli boʻlsa, paramagnit zarrachalari magnit mo-mentlarining yoʻnalishi tashqi magnit maydoni yoʻnalishidek boʻladi (magnit toʻyinishi roʻy beradi). Oʻzgarmas kuchlanishli maydonda temperatura T ortishi bilan magnit qabulchanlik Kyuri qonuni boʻyicha kamayadi.

Turli moddalarning P.ini oʻrganish atom, ion, molekula, yadrolarning magnit momentini, murakkab molekulalarning tuzilishini oʻrganishda, materiallarning strukturasini taxlil qilishda juda muhim.

Paramagnetizm - bu magnetizmning bir shakli bo'lib, uning yordamida ba'zi materiallar tashqi tomondan qo'llaniladigan magnit maydon tomonidan zaif tortilib, qo'llaniladigan magnit maydon yo'nalishi bo'yicha ichki, induktsiya qilingan magnit maydonlarni hosil qiladi. Ushbu xatti-harakatdan farqli o'laroq, diamagnitik materiallar magnit maydonlari bilan itarilib, qo'llaniladigan magnit maydoniga qarama-qarshi yo'nalishda induktsiya qilingan magnit maydonlarni hosil qiladi. [1] Paramagnit materiallarga ko'pgina kimyoviy elementlar va ba'zi birikmalar kiradi; [2] ularning nisbiy magnit o'tkazuvchanligi 1 dan bir oz kattaroqdir (ya'ni, kichik ijobiy magnit sezuvchanlik) va shu sababli magnit maydonlarga jalb qilinadi. Amaldagi maydon tomonidan indüklenen magnit moment maydon kuchida chiziqli va juda zaifdir. Odatda paramagnitik materiallarga ta'sirini aniqlash uchun sezgir analitik muvozanatni talab qiladi va ko'pincha SQUID magnetometri bilan o'lchanadi.

Paramagnetizm materialda juft bo'lmagan elektronlar mavjudligidan kelib chiqadi, shuning uchun mis orkali istisnolar mavjud bo'lsa-da, to'liq to'ldirilmagan atom orbitallari bo'lgan atomlarning aksariyati paramagnetikdir. Spin tufayli juft bo'lmagan elektronlar magnit dipol momentiga ega va kichik magnitlar kabi harakat qiladi. Tashqi magnit maydon elektronlarning spinlarini maydonga parallel ravishda tekislashiga va aniq tortishishlarga olib keladi. Paramagnit materiallarga alyuminiy, kislorod, titanium va temir oksidi (FeO) kiradi. Shuning uchun zarrachaning (atom, ion yoki molekula) paramagnitik yoki diamagnitik ekanligini aniqlash uchun kimyoda oddiy bosh qoida qo'llaniladi: [3] agar zarrachadagi barcha elektronlar juftlashgan bo'lsa, unda bu zarrachadan hosil bo'lgan modda diamagnitikdir. ; agar u juft bo'lmagan elektronlarga ega bo'lsa, unda modda paramagnitikdir.
Paromagnetlar ferromagnetlardan farqli o'laroq, tashqi qo'llaniladigan magnit maydon bo'lmaganda hech qanday magnitlanishni saqlamaydilar, chunki issiqlik harakati spin yo'nalishlarini tasodifiy qiladi. (Ba'zi bir paramagnitik materiallar spin buzilishini mutlaq nolda ham saqlaydi, ya'ni ular asosiy holatida, ya'ni issiqlik harakati bo'lmagan taqdirda paramagnetikdir.) Shunday qilib qo'llaniladigan maydon chiqarilganda umumiy magnitlanish nolga tushadi. Hatto maydon mavjud bo'lganda ham faqat kichik induktsiya qilingan magnitlanish mavjud, chunki spinning faqat kichik bir qismi maydonga yo'naltirilgan bo'ladi. Ushbu fraktsiya maydon kuchiga mutanosib va ​​bu chiziqli bog'liqlikni tushuntiradi. Ferromagnit materiallar ta'siridagi tortishish chiziqli emas va juda kuchliroqdir, shuning uchun u, masalan, muzlatgich magnitti va muzlatgichning o'zi dazmolining tortishishida osonlikcha kuzatiladi.

Paramagnit materiallarning tarkibiy atomlari yoki molekulalari, qo'llaniladigan maydon bo'lmaganda ham doimiy magnit momentlarga (dipollarga) ega. Doimiy moment odatda atom yoki molekulyar elektron orbitallaridagi juft bo'lmagan elektronlarning aylanishiga bog'liq (qarang Magnit moment). Sof paramagnetizmda dipollar bir-biri bilan o'zaro ta'sir qilmaydi va termal qo'zg'alish tufayli tashqi maydon bo'lmaganda tasodifiy yo'naltiriladi, natijada aniq magnit moment nolga teng bo'ladi. Magnit maydon qo'llanilganda, dipollar qo'llaniladigan maydonga to'g'ri keladi, natijada qo'llaniladigan maydon yo'nalishi bo'yicha aniq magnit moment hosil bo'ladi. Klassik tavsifda ushbu hizalanish magnit momentlarda qo'llaniladigan maydon tomonidan berilgan moment tufayli sodir bo'lishi mumkin, bu esa qo'llaniladigan maydonga parallel ravishda dipollarni tekislashga harakat qiladi. Biroq, tekislashning haqiqiy kelib chiqishini faqat spin va burchak momentumining kvant-mexanik xususiyatlari orqali tushunish mumkin.

Agar qo'shni dipollar o'rtasida etarli energiya almashinuvi mavjud bo'lsa, ular o'zaro ta'sir qiladi va o'z-o'zidan hizalanishi yoki tekislashi va magnit domenlarni hosil qilishi mumkin, natijada navbati bilan ferromagnetizm (doimiy magnitlar) yoki antiferromagnetizm paydo bo'ladi. Paramagnitik xatti-harakatni Kuryer haroratidan yuqori bo'lgan ferromagnit materiallarda va Nel haroratidan yuqori bo'lgan antiferromagnitlarda ham kuzatish mumkin. Ushbu haroratlarda mavjud bo'lgan issiqlik energiyasi shunchaki spinlar orasidagi o'zaro ta'sir energiyasini engib chiqadi.
Umuman olganda, paramagnitik ta'sir juda kichik: magnit sezgirligi ko'p paramagnetlarda 10^3 dan 10^5 gacha, lekin ferrofluidlar kabi sintetik paramagnetlarda 10^1 gacha bo'lishi mumkin.

Xulosa : Xulosa o’rnida men shuni aytmoqchimanki:men bu mustaqil ishni o’rganib chiqish davomida bir qancha yangi malumotlarga ega bo’ldim.O’zimda bor ma’lumotlarni,tushunchalarni qaytadan ko’rib chiqib mustahkamlab oldim,bilmaganlarimni esa tushunib o’rganib oldim.Hamda bir qancha yangi faktlarga ega bo’ldim.Masalan paramagnetizm haqida yanada chuqurroq bilimlarga ega bo’ldim.

Foydalanilgan adabiyotlar :

1.Fizika-1 ishchi o’quv dasturi

2.Aim.uz

3.Wikipedia.uz

4.www.britannica.com