Muhit. Ekologik omillar. Muhitga organizimlarining moslashishi. Reja

5. Atmosfera Havosining tabiiy tozalanishi. Insoniyatni, shu jumladan, butun jonivorlarni 
o'z bag'riga olgan tabiatni har qanday zararli modda haddan ziyod kyib ketmasa, tabiiy 
jarayonlar ta'sirida zararli omillar o'z-o'zidan zararsizlanishi mumkin. Masalan, tuproqqa 
solinadigan go'ng 3-6 oy mobaynida bakteriyalar, tabiiy ta'sirlar yordamida noorganik 
moddalarga aylanadi,infeksiyalar qiriladi, natijada odam organizmigazarar etkazmaydigan 
holatga keladi. Shuning dek atmosfera havosiga chiqarib tashlanadigan gazsimon, 
bug'simon moddalar yoki changlar oz miqdorda o'tishi bilan o'z-o'zidan zaharlanishi 
mumkin. O'z-o'zicha zaharlanish atmosfera havosida kechadigan doimiy tabiiy, kimyoviy 
jarayonlar 
ta'sirida 
yuz 
beradi. 

---

Umuman atmosfera havosining o'z-o'zicha tozalanish xususiyati juda sekin kechadi, unga 
tushadigan 
zararli 
iflosliklar 
salmog'i 
esa 
ortib 
boradi. 
Atmosfera havosini tozalanishida yog'inlar asosiy rol o'ynaydi. Havo tarkibidagi zararli 
omillar 
qor 
va 
yomg'ir 
yuvib 
ketadi. 
Yog'ingarchilik qancha ko'p bo'lsa, havo tarkibi shuncha ko'p tozalanadi. Havoni tozalashda 
dov-daraxtlar, qolaversa butun o'simliklar olamining ahamiyati kattadir. Masalan daraxt 
barglari chang zarralarini ko'p miqdorda ushlab qoladi, zararli gazlarni o'ziga singdirib 
oladi. 
Daraxt barglari havodan CO
2
gazini fotosintez reaksiyalari vositasida olib, havoga toza 
oksigenni 
chiqarishda 
katta 
rol 
o'ynaydi. 
Havoning iflosliklardan tozalanishida suv havzalarining roli ham bor. Okean va dengiz 
suvlari ayniqsa ekvador mintaqalarida zararli moddalar xuddi nasosdek tortib havoni 
tozalashda yordam beradi.ilmiy tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, katta daryolar - Volga, 
Angara, YEnisey vaboshqa daryolar havodan sulfit angidridridni, azot oksidini o'ziga 
singdirib, 
havoni 
tozalashda 
yordam 
beradi. 
Shuni aytish kerakki, atmosfera havosi tarkibidagi zararli chiqindilar hamda gazlar 
kamayishida faol qatnashgan yog'in suvlar suv havzalarini ma'lum darajada ifloslantiradi.