Muhokama va nazorat savollari

Muhokama va nazorat javoblari  

1.  Iqtisodiyotning  bozor  munosabatlariga  o’tishi  bilan  korxonalarda  ishlab 

chiqiluvchi  oldingi  texnika-sanoat-moliya  rejalari,  qurilish-moliya  rejalari, 

transport-moliya  rejalari  tarmoq  xususiyatlaridan  kelib  chiqib  o’z  o’rnini  biznes-

rejalarga  bo’shatib  berdi.  Biznes-rejada  biznes  falsafasi,  korxonaning  joriy  va 

istiqboldagi  strategiyasi  aks  ettiriladi.  Ko’pchilik,  ayniqsa,  amaliyotchilar  ushbu 

hujjatni  tayyorlashning  nafaqat  muhim,  balki  juda  murakkab  ekanligidan  ham 

xabardorlar.  «Bir  lahzada  tayyorlanuvchi  biznes-reja»  kitobi  mualliflari  Gustav 

Berl  va  Pol  Kirshnerning  «biznes-rejaga  ega  bo’lib,  siz  professionalga  aylanasiz, 

o’z biznesingizni rivojlantirishingiz mumkin bo’ladi»1 deb aytganligi bejiz emas, 

albatta.  Haqiqatdan  ham,  biznes-reja  bu  biznes  ummonidagi  mayoq,  biznesning 

hozirgi va kelajakdagi holatining suratidir. U yangi paydo bo’layotgan biznesning 

yuragidir.  Ko’ngildagidek  ishlab  chiqilgan  biznes-reja  ishlab  chiqarishni  faol 

rivojlantirish va shu bilan bir paytda uning dinamikasini nazorat qilish, investorlar, 

hamkorlar va kredit resurslarini jalb qilishni amalga oshiradi. Eng asosiysi u yoki 

bu ishlab chiqarishga pul kiritish joizmi, barcha xarajatlarni qoplaydigan miqdorda 

daromad  olinadimi  degan  savollarga  javob  beradi.  To’g’ri,  biznes-reja  faqat  shu 

---

bilan  cheklanib  qolmaydi,  chunki  u  funktsional  vazifalariga  ko’ra  ishlab 

chiqarishni  tashkil  qilish,  texnika  va  texnologiyalar,  korxonaning  moliyaviy 

rejalari bilan bog’liq muhim masalalarni hal qilishga qaratiladi. 

 

2.  Tashkilotning  vazifasi  har  qanday  kompaniyaning  strategik  rivojlanish 

rejasining  muhim  qismidir.  Missiya  -  bu  korxonaning  mavjudligining  sababi. 

Missiya  strategik  rejalashtirish  jarayonida  aniqlanadi,  bu  korxonaning  asosiy 

strategiyasi bo'lib, unga muvofiq boshqa barcha tadbirlar quriladi. Uni qabul qilish 

ushbu  korxona  faoliyatining  maqsadini  aniq  belgilashga  imkon  beradi  va 

menejerlarga  shaxsiy  manfaatlarga  e'tibor  berish  imkoniyatini  bermaydi.  Missiya 

kompaniyaning  asosiy  maqsadini  belgilaydi.  Kompaniya,  qoida  tariqasida,  o'z 

faoliyatini  yuqori  rahbariyat  tomonidan  aniq  aniqlangan  missiyani  aniqlashdan 

boshlaydi.  Biroq,  vaqt  o'tishi  bilan  kompaniya  asta-sekin  yo'q  qilinadi,  chunki 

kompaniya  yangi  mahsulotlarni  ishlab  chiqadi  va  yangi  bozorlarni  egallab  oladi. 

Vazifani  tanlash  uchun  korxona  o'zining  mijozlari  kim  bo'lishini  va  mijozning 

ehtiyojlarini  qanoatlantirishini  aniq  belgilashi  kerak.  Missiya  asosida  faoliyatning 

maqsadlari  aniqlanadi.  Missiyaning  o'ziga  xos  xususiyati  shundaki,  u  muayyan 

vaqtdan keyin bajarilishi kerak. 

 

3.  Har  qanday  tashkilot  ba'zi  bir  vazifalarni  bajarish  uchun  tuziladi.  Agar  tijorat 

tuzilishi  haqida  gapiradigan  bo'lsak, unda  uning  asosiy  maqsadi  foyda  olish,  agar 

xayriya  tashkiloti  haqida  bo'lsa,  u  himoya  va  g'amxo'rlikni  talab  qiladiganlarga 

yordam  berish  uchun  yaratilgan.  Biroq,  xodimlar  va  menejment  nima  qilishlarini 

va  nima  uchun  qilayotganlarini  aniqroq  tushunishlari  uchun, missiya  zarur  va  biz 

sizga bu nima ekanligini va qanday qilib vazifa va maqsadlarni to'g'ri shakllantirish 

kerakligini aytib beramiz. 

Tashkilotning  vazifasi  va  maqsadlari  uning  barcha  faoliyatiga  asoslangan 

dasturiy  qoidalardir.  Missiya  -  bu  kompaniya  nima  uchun  yaratilganligi,  qanday 

vazifani  hal  qilish  uchun  mo'ljallanganligi  haqida  eng  umumiy  tavsif.  Shuni 

ta'kidlash  kerakki,  foyda  olish  kompaniyaning  vazifasi  bo'lishi  mumkin  emas  -  u 

yanada  kengroq  bo'lishi  va  kompaniyaning  jamiyat  uchun  qanday  foydali  bo'lishi 

mumkinligini ko'rsatishi kerak. Bunda hech qanday qarama-qarshilik yo'q, chunki, 

axir,  faqat  biron  bir  tarzda  foydali  va  talabga  ega  bo'lgan  holda,  kompaniya  o'z 

mahsulotlarini sotib olishini va shuning uchun foyda olishni kutishi mumkin. 

Kompaniyaning vazifasi - bu uning jamiyat oldidagi bayonotidir, shunga ko'ra 

u  tashqi  auditoriyaga  -  iste'molchilarga,  raqobatchilarga,  regulyatorlarga  qarash 

---

bilan yaratilishi kerak. Missiya kompaniyaning foydali ekanligini ko'rsatishi shart, 

bundan  tashqari  u  jamiyat  uchun  zarurdir.  Kompaniyaning  maqsadlari,  aksincha, 

ichkariga  -  ishchilar  tomon  yo'naltirilgan  bo'lib,  ularga  qisqa  va  uzoq  muddatda 

ularning yordami bilan kompaniya nimalarga erishishi kerakligini belgilab beradi. 

Shuning  uchun,  agar  topshiriq  biroz  noaniq  bo'lishi  mumkin  bo'lsa,  unda 

maqsadlar  iloji  boricha  aniq  va  tushunarli  bo'lishi  kerak  -  bu  bilan  ular  xodimlar 

tomonidan  osonroq  qabul  qilinadi,  ya'ni  ular  tezroq  va  samaraliroq  amalga 

oshiriladi. 

 

4.  Biznes-reja  –  bu  hujjat  tuzuvchi  va  investorlar  uchun  tushunarli  yoʻriqnoma 

boʻlib, u biznes-tizim mexanizmlari yordamida asosiy keltirilgan gʻoyani moddiy 

dunyoda amalga oshiradi.