Mulkchilik munosabatlarining mohiyati va iqtisodiy mazmuni. Mulk obyektlari va subyektlari

Oʼzbekistonda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish maqsadi, yoʼllari va usullari
Davlat tasarrufidan chiqarish

• – davlat korxonalarini va tashkilotlarini jamoa, ijara korxonalariga, aktsiyali jamiyatlarga, masʼuliyati cheklangan jamiyatlarga, davlatga qarashli mulk boʼlmay-digan boshqa korxonalar va tashkilotlarga aylan-tirishdir.

Xususiylashtirish

• – fuqarolarning va davlatga taalluqli boʼlmagan yuridik shaxslarning davlat mulki obʼektlarini yoki davlat aktsiyali jamiyat-larining aktsiyalarini davlatdan sotib olishidir.

Xususiylashtirish - davlat mulkiga egalik huquqining davlatdan xususiy shaxslarga oʼtishidir.
Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish bir qator yoʼllar bilan amalga oshiriladi:
davlat korxonalarini aktsiyadorlik jamiyatiga aylantirish,
davlat korxonasini sotib, uni jamoa mulkiga aylantirish;
mulkni qiymatga qarab chiqarilgan cheklar (vaucher) boʼyicha fuqarolarga bepul berish;
mulkni ayrim tadbirkor va ish boshqaruvchilarga sotish;
ayrim davlat korxonalarini chet el firma va fuqarolariga sotish yoki qarz hisobiga berish;
davlat mol-mulkini auktsionlarda kim oshdi savdosi orqali sotish va h.k.
Xususiylashtirishning usullari ham turli-tuman boʼlib, ularni 3 guruhga ajratish mumkin:
1

• davlat mulkini bepul bo‘lib berish orqali xususiylashtirish;

2

• davlat mulkini sotish orqali xususiylashtirish;

3

• davlat mulkini bepul bo‘lib berish hamda sotishni uyg‘unlashtirish orqali xususiylashtirish

Davlat mulkini xususiylashtirish
usullari
Аholining ayrim ijtimoiy qatlamlariga bepul berish
Barcha jamiyat aʼzolariga sotish
Barcha jamiyat aʼzolariga bepul boʼlib berish
Mehnat jamoalariga sotish
Mehnat jamoalariga bepul topshirish
Kim oshdi savdosida fuqarolarga yoki yuridik shaxslarga sotish
Har bir jamiyat aʼzosining davlat mulkini hosil qilishdagi ishtiroki, yaʼni qoʼshgan hissasiga qarab boʼlib berish
Foyda keltirmayotgan korxonani mehnat jamoasiga boʼlib berish
Korxonalarni keyinchalik mehnat jamoalari tomonidan sotib olinishi sharti bilan ijaraga berish
Chet el firmalari va fuqarolariga tashqi qarzni uzish evaziga berish yoki sotish
Mulkni bepul boʼlib berish orqali xususiylashtirish
Mulkni sotish orqali xususiylashtirish
Mulkni bepul boʼlib berish hamda sotish usullarini uygʼunlashtirish orqali xususiylashtirish