Mundarija 1-bob. Misr arab respublikasining zamonaviy tashqi siyosati rivojlanish tendensiyalari

Kurs ishining tuzilishi. Kurs ishi kirish, ikki bob, besh paragraf, xulosa hamda foydalanilgan adabiyotlar roʻyxatidan iborat.
I BOB. MISR ARAB RESPUBLIKASINING ZAMONAVIY TASHQI SIYOSATI RIVOJLANISH TENDENSIYALARI.

1. 
   Abdul Fattox As-Sissi davrida Tashqi siyosatning rivojlanishi
   

Misr Arab Respublikasi Mustaqilligini qoʻlga kiritgan davrdan boshlab koʻplab davr mobaynida bir tomonlama yoki koʻp vektorli faol tashqi siyosat olib bordi. Endigina mustaqil boʻlgan bu yosh davlat boshqa arab va musulmon davlatlari singari turli qiynchiliklar, urushlarni boshidan oʻtkazdi. Aynan oʻtgan asrning 50-60- yillarida Gʻazo sektorida Isroil davlatinng Falastin orqali butun arab dunyosiga tazyiqi ortib borardi. O`zaro boʻlib oʻtgan urushlar esa faqatgina yahudiy davlatining foydasiga hal boʻlar, arab mamlakatlari qanchalik kelishmasinlar, harbiy salohiyat hamda iqtisodiy taraqqiyot jihatdan Isroildan ancha orqada edilar. AQSh ning ta’siri bu Jazira mintaqasiga ta’sirini kamaytirishni reja qilgan SSSR Arab davlatlariga yordam qoʻlini choʻzdi. Uning bu koʻmaklariga birinchilardan boʻlib intilgan hamda SSSR ning chaqiriqlariga “labbay” deb javob bergan davlatlardan biri Misr edi.
Misr Arab Respublikasi o`zining ko`p vektorli tashqi siyosatida Arab Jazirasi, Arab Ko`rfazi mintaqasi hamda Afrikadagi Arab va musulmon davlatlari bilan ham faol tashqi siyosatga ega. Ko`plab Arab va qit’adoshlari bilan bo`ladigan nizoli yoki boshqa vaziyatlarda Misr tashqi siyosiy konsepsiyasidan kelib chiqib, turli xil siyosat yuritadi. Masalan, Falastin masalasida Quddus shahrining Isroil poytaxti ekanligini tan olmadi, bu shahar Falastinning doimiy poytaxti sifatidagi o`rnini belgiladi.
O`zining janubidagi davlat Sudanda bo`lgan notinchliklar ortidan o`z chegaralarini mustahkamladi. 2017-yilda Qatar blokadasida ham ishtirok etib, uning terroristik guruhlarni qo`llab-quvvatlashda ayblab, u bilan diplomatik aloqalarini uzdi lekin keyinchalik 2021-yilda yana munosabatlar qayta tiklandi. Liviya hamda Suriyada bo`layotgan notinchliklardan xavotirda ekanligini bildirib, rasmiy Qohira u yerdagi barcha tinchlikparvar kuchlar harakatini qo`llab-quvvatlaydi.
Ko`rfaz davlatlaridan eng ishonchli hamkori bu Saudiya Arabistonidir. Saudlar bilan Misr hukumati ko`plab sohalardagi kelishuvlarga hamda ittifoqqa egadir. Savdo-iqtisodiy va investitsion sohada tomonlar o’rtasidagi aloqalar rivojlanib bormoqda. Joriy yilning iyun oyida o’tkazilgan Saudiya Arabistoni – Misr tijoriy hamkorlik komissiyasi yig’ilishida so’zga chiqqan Saudiya Arabistoni savdo vaziri Majid bin Abdulloh Al-Qosobiyning ma’lum qilishicha, ikki mamlakat o’rtasidagi savdo aylanmasi hajmi 8 milliard AQSh dollariga teng. Shuningdek, vazirning so’zlariga ko’ra, Saudiya Arabistoni kelayotgan besh yil ichida Misrning birinchi raqamli savdo sherigiga aylanadi. Ma’lum bo’lishicha, Misrda taqriban 30 milliard dollarga teng investitsiyaga ega 6285 ta Saudiya korxona va shirkatlari faoliyat yuritmoqda. Saudiya Arabistoni bozorlarida esa, 574 ta Misr korxonalari bor. Misr savdo palatalari bosh birlashmasi raisi Ibrohim Al-Arabiyning mazkur yig’ilishda bergan ma’lumotlariga ko’ra, Saudiya Arabistoni Misrga eng ko’p investitsiya kirituvchi yetakchi mamlakat hisoblanadi. Shuningdek, Misrga tashrif buyuruvchi arab sayyohlarining 20% ini saudiyaliklar tashkil etadi. Ma’lumot uchun, Saudiya Arabistonida 1.8 million misrlik, Misrda esa 500 ming atrofida saudiyalik istiqomat qiladi.
Harbiy sohada Saudiya Arabistoni va Misr 2015-yilda harbiy hamkorlikni rivojlantirish va arab qurolli kuchlarini tashkil etish ishlarini yanada jadallashtirish bo’yicha kelishuv imzolagan. 2018-yilda Misr mezbonlik qilgan “Porloq yulduz -2018” harbiy mashg’ulotlarida Saudiya Arabistoni ham qatnashgan. Mashg’ulotlar Misr-AQSh harbiy mashg’ulotlari doirasida bo’lgan. Yaxshigina harbiy qudratga ega Qohira bilan harbiy hamkorlik, Ar-Riyod uchun muhim yo’nalish hisoblanadi. Ar-Riyod Misr qurolli kuchlarining Yaman va Suriyadagi harbiy harakatlarda ishtirok etishini, shuningdek, Tehronga nisbatan sunniy koalitsiya shakllantirishni istaydi.
Hozirgi kunda boshqa davlatlar bilan bo`lgani kabi Misrning bu davlat bilan ham ma’lum sohalar bo`yicha muammolari talaygina. Bu kelishmovchiliklardan eng asosiysi, Arab dunyosidagi yetakchilikka bo`lgan intilish deya baholanadi.
Ikkinchi sabab, 2016-yilda Tiran va Sanafir orollarini Saudiya Arabistoniga berish bo’yicha kelishuv o’sha paytda Misrda ichki noroziliklarga sabab bo’lgan. Ma’lum vaqtda, bu Saudiya Arabistoni bilan munosabatlarga ham ta’sir qilgan. Shunday ekan, bu masala muxolifat tomonidan kerakli vaqtda amaldagi hukumatni tanqid qilish hamda xalq orasida norozilik kayfiyatini uyg’otish uchun asosiy dastak bo’lib xizmat qilishi va natijada Ar-Riyod bilan aloqalarga salbiy ta’sir etishi mumkin. Ma’lumot uchun Misrda navbatdagi prezidentlik saylovlari 2024-yilda o’tkaziladi. 2019-yilda o’tkazilgan konsitutsion reforma yakunlariga ko’ra, savylovda As-Sisi yana bir marotaba ishtirok etish huquqiga ega bo`ldi.
Ikki davlat o`rtasida bir-biridan ehtiyotkorlikni saqlagan holda muoamalada bo`lish kabi masalalar yotadi. Lekin Misr Saudiyadek qudratli davlatga u bilan bo`ladigan iqtisodiy yordamlarga muhtojligi ham bor albatta. O`z o`rnida esa Saudiya ham Misrning harbiy kuch-qudrati jihatidan ancha keng salohiyatlariga ishonadi.¹¹
Misrning Qatar bilan munosabatlari juda muxtalif hamda xilma-xilligi bilan ajralib turadi. Gap shundaki, 2017-yilda bo`lib o`tgan Qatar qamalida Misr faol ishtirok etib Qatarning Ko`rfazdagi nufuzini tushiruvchi bayonotlar bilan chiqib, oxir-oqibat bu nizolar Misrning ham Qatar bilan aloqalarini uzishiga olib kelgan edi.
Lekin to`rt yillik tajribalar shuni ko`rsatdiki, bu qardosh davlatlar har sohada bir-birlarining ko`maklariga, rag`batlariga muhtojdirlar. 2021-yilning 15-iyun kuni Dohada Qatar tashqi ishlar vaziri Shayx Muhammad Abdurrahmon as Sani Misr tashqi ishlar vaziri Samih Shukriy bilan uchrashdi. Uchrashuv davomida ikki qardosh mamlakatlar o'rtasidagi ikki tomonlama hamkorlik aloqalari, xususan, investitsiya va xalqaro doiralarda o'zaro qo'llab-quvvatlash masalalari ko'rib chiqildi. Shuningdek, mintaqadagi vaziyat, xususan Falastin mumamosi va Liviyadagi hozirgi holat muhokama qilindi.

Uchrashuvda ikki mamlakat vazirlari ham mamlakatlar o'rtasidagi aloqalarning yangi davri boshlangani va aloqalarning rivojlanishi ikki qardosh xalq manfaatlariga xizmat qilishi ta'kidladilar. Shuningdek, Qatar va Misr tashqi siyosiy idorasi rahbarlari Falastin muammosini hal etishda ikki davlat kasb etgan rolni alohida e'tirof etib, o'zaro minnatdorchilik bildirdilar.

Samih Shukriy muzokaralardan so'ng "Al-Jazeera"ga bergan intervuysida - "Ushbu tashrif o'tgan sahifalarni unutish va o'zaro hamkorlikni rivojlantirish yo'lida ikki davlatda ham siyosiy iroda mavjudligining na'munasidir" deb aytdi. Shuningdek, bu aloqalar o'zaro xurmat, ichki ishlarga aralashmaslik, mintaqada tinchlik va barqarorlikni amalga oshirish prinsiplari ustiga qurilganini ma'lum qildi.
Abdulfattoh as Sisi boshliq yangi hukumat ham Misrning yaqin hamkori sifatida va uning tashqi iqtisodiy va siyosiy faoliyatidagi ittifoqchisi sifatida ko`rdi. Shu paytgacha Putin hamda Sisi bir necha marotaba Oliy darajadagi uchrashuvlarni amalga oshirishga ulgurishdi. 2015-yil 9-may kuni Ikkinchi Jahon Urushida qozonilgan G`alabaning 70 yillik yirik tantanasida ham taklif etilgan mehmon o`laroq Misr rahbari ham ishtirok etib, Prezident Putinni hamda Rossiya xalqini bu ulug` bayram bilan tabrikladi. O`z navbatida bunday iliq tilaklarga javob berar ekan Putin bundan keyin ham Misr Rossiyaning Yaqin Sharq hamda Shimoliy Afrikadagi yaqin strategik sherigi bo`lib qolishiga ishonch bildirdi.
Keyingi uchrashuvlar shu yilning ya’ni 2015-yilning 26-avgustiga to`g`ri keladi. Davlat tashrifi bilan Sisi Moskvaga keldi. O`zaro yopiq eshiklar ortida o`tgan muzokaralar natijasida harbiy iqtisodiy hamkorlik sohalari kengaytirildi. Harbiy sohalarning rivojlanganligiga dalil sifatida “Do`stlik-2016” va “Do`stlik-2017” harbiy qo`shma yig`inlarini misol qilib keltirish mumkin. Misr va Rossiya desantchilarining bu qo`shma mashg`ulotida o`zaro tajriba va malakalar almashinilib, yaxshi harbiy salohiyatlar o`zlashtirilgan edi. Bu bilan Rossiya o`z harbiy potensialini jahon hamjamiyatiga namoyish qilgan bo`lsa, Misr tomoni ham Rossiyadek ittifoqchiga ega ekanligini ko`z-ko`z qilgan edi.
Qo'shma Shtatlar bilan munosabatlardan keskin farqli o'laroq, Misr va Rossiya o'rtasidagi rishtalar 2013 yildan boshlab tobora iliqlasha boshladi. El-Sisi va Putin o'rtasidagi bu yaqin munosabatlar Arab bahori voqealari va Mursiy rejimining tartibsizliklaridan kelib chiqqan. Muborak Moskvaning yaqin do‘sti sifatida ko‘rilmaganiga qaramay, Rossiya davlati 25 yanvardagi qo‘zg‘olonga Amerika ma’muriyatidan boshqacha munosabatda bo‘ldi. Moskva Muborakning qulashidan mamnun emas edi va har qanday xalq harakatidan qattiq shubha bilan qaradi. Rossiya rahbarlari Misrdagi 25-yanvar qo'zg'olonini 1989 yilda Sharqiy Yevropa mamlakatlarini qamrab olgan va Sovet davlatining yo'q qilinishini tezlashtirgan inqiloblarning davomi sifatida tasvirlashdi.
2012-yilda Mursiyning saylanishi va Misrda “Musulmon birodarlar”ning hokimiyat tepasiga kelishi Moskvada ancha ehtiyotkorlik va vahima bilan kutib olindi. Rossiya rejalashtiruvchilari Misr Eron emasligini bilishsa-da, sunniy islomchilar hukmronlik qiladigan Misr Moskvada Mursiy rejimi Chechenistondagi islomiy terrorchilarga hamdard bo'lishi mumkin, agar ochiq qo'llab-quvvatlamasa, degan xavotirni kuchaytirdi. 2014-yil fevralida Mursiy hokimiyatdan ag‘darilganidan so‘ng, as-Sisining Rossiyaga birinchi tashrifida qanday ishtiyoq bilan qabul qilinganini shu asosda tushunish mumkin — vaholanki, o‘sha paytda As-Sisi hali ham mudofaa vaziri edi. O'sha tashrifda Moskva As-Sisini odatda tashrif buyurgan hukumat vaziriga beriladiganidan ancha yaxshi kutib oldi. O'sha paytda ruslar bir qarorga kelib, El-Sisini qo'llab-quvvatlashga qaror qilgani aniq edi.
Prezident Abdel Fattoh al-Sisi va uning tashqi ishlar vaziri Sameh Shoukrining bayonotlari ko'pincha Yaqin Sharq va Shimoliy Afrikaga nisbatan pessimistik qarashni aks ettiradi. Ular uchun mintaqa betartiblik, beqarorlik, qonli mojarolar va uzoq davom etgan inqirozlarga boy va uning mamlakatlari ekzistensial tahdidlarga duch kelmoqda. Saudiyaning Okaz gazetasiga bergan intervyusida 2014-yil oktabr oyida As-Sisi mintaqadagi bunday vaziyatni o‘zi atagan “ijodiy tartibsizlik” deb atagan “ayrim tomonlar”ning mintaqani parchalash va qayta tartibga solishga urinishlari va o‘z harakatlari oqibatlarining og‘irligini bilmagani tufayli aybladi. 
As-Sisining fikricha, bu partiyalar yangi mintaqaviy tizimning oʻrnatilishi ularga mintaqada yetakchi rol oʻynash imkoniyatini beradi deb yanglishgan. Natijada fuqarolar urushlari, mazhablararo to'qnashuvlar, yo'qolgan potentsial bo'lib, mintaqadagi odamlarning narxini to'lashdi. Bugun bizda mintaqaviy tizim yo'q.
Mintaqadagi yaqqol betartiblik va uning cho‘zilgan mojarolarini inobatga olgan holda, Misr mintaqaviy inqirozlarga ehtiyotkorlik bilan yondashdi va mamlakatni mojaroga olib kelishi mumkin bo‘lgan har qanday harbiy aralashuvdan qochgan holda siyosiy yechimlarni targ‘ib qildi. Misol uchun, 2015-yilda Misr “Hal qiluvchi bo‘ron” operatsiyasida ishtirok etdi – sunniy musulmon davlatlari, jumladan Fors ko‘rfazi hamkorlik kengashi (GCC) davlatlari, Marokash, Sudan, Iordaniya va Pokistonning Yamandagi hutiy guruhlariga qarshi harbiy aralashuvi. Biroq, Misr operatsiyadagi ishtiroki faqat havo va dengiz kuchlari bilan chegaralanganligini e'lon qildi - quruqlikdagi kuchlar yo'qligini ta'kidlab, asosiy maqsad Qizil dengiz va Bob Al-Mandab bo'g'ozi orqali erkin navigatsiyani ta'minlash. 
Misr Liviyadagi terrorchi guruhlarga qarshi cheklangan va jarrohlik amaliyotlarida ham havo kuchlaridan foydalangan. Misol uchun, 2017-yil may oyida Misr qiruvchi samolyotlari Liviyaning Derna shahridagi lagerlarga zarbalar berdi, bu yerda Qohiraning aniqlashicha, Misr janubidagi monastirga sayohat qilgan o‘nlab qibtiy nasroniylarni o‘ldirgan jangarilar o‘qitildi.
Misr rasmiylariga ko'ra, qulab tushgan va zaif davlatlar mintaqadagi tartibsizlikka hissa qo'shgan. Shunday ekan, Yaqin Sharqdagi inqirozlardan chiqishning yagona yo‘li davlat va uning institutlarini tiklashdir. El-Sisi bir qancha mintaqaviy mojarolar, xususan, etnik yoki mazhabga oid sabablarga koʻra boʻlinish va boʻlinishga urinishlar, deb taʼriflagan holda, bu davlatga asoslangan yechimni taʼkidladi. Masalan, Suriyadagi inqirozni hal qilish, avvalambor, Suriya davlatining birligini va uning institutlarini saqlab qolishni maqsad qilgan bo'lishi kerak.
Xuddi shunday, Liviyada ham davlat institutlarini tiklaydigan, davlatni parchalash va mamlakatni qabilaviy mojarolar o‘chog‘iga aylantirishga urinishlarga qarshi turuvchi siyosiy kelishuv doirasidan boshqa hech qanday yechim yo‘q. Misr, shuningdek, Yamanda birlikka erishish, uning hududiy yaxlitligini himoya qilish va qonuniy hukumatini tiklashga qaratilgan sa'y-harakatlarni qo'llab-quvvatlashini e'lon qildi. "Har qanday islohot, - dedi Misr prezidenti, - muqarrar ravishda milliy davlat orqali o'tishi kerak va uning halokati ustiga qurib bo'lmaydi". ¹²
Misr, shuningdek, 2017-yil 25-sentabrda boʻlib oʻtgan mustaqillik boʻyicha referendumdan soʻng Shimoliy Iroqning kurdlar qoʻl ostidagi qismlarining ajralib chiqishi ehtimolidan chuqur xavotir bildirdi. vaziyatni murakkablashtirishi, Iroqni beqarorlashtirishi va mintaqada tartibsizlik va keskinlik muhitini rag'batlantirishi mumkin bo'lgan bir tomonlama choralar ko'radi.
Qolaversa, Misr nazarida milliy armiyalar davlatni saqlab qolishda asosiy o'yinchilardir. Asharq al-Avsat nashriga bergan intervyusida2017 yil noyabr oyida gazetada El-Sisi o'z pozitsiyasini sarhisob qilib, parchalangan xalqlarni cheksiz urushlarga olib keladigan qurolli militsiyalarni rad etishini ta'kidladi. Boshqa tomondan, u Portugaliyaning RTP kanaliga bergan intervyusida ham Suriya, ham Liviya milliy armiyalarini qo'llab-quvvatlashini yana bir bor ta'kidladi. Misr tinchlikparvar kuchlarini tinchlik kelishuvi asosida Suriyaga jo'natadimi, degan savolga u milliy armiya mas'uliyatni o'z zimmasiga olgani ma'qul va uning ustuvor vazifasi Suriya milliy armiyasini qo'llab-quvvatlash ekanini aytdi. Binobarin, Misr mintaqaviy mojarolarni hal qilishda militsiya yoki terrorchi guruhlar kabi nodavlat ishtirokchilarga o'rin ko'rmaydi. El-Sisi bu guruhlarni davlatga integratsiya qilishdan ko'ra ularni yo'q qilishga chaqirdi.
Mintaqaviy yetakchilik haqidagi oʻn yillik ritorikasidan jiddiy farq bilan chiqqan Shoukri 2016-yil 5-may kuni Misr parlamentining Tashqi aloqalar qoʻmitasi yigʻilishi oldidan “Misr yetakchilikka intilmayapti (riadah) , va biz hech kimning yetakchisi bo‘lishni xohlamaymiz….Biz umumiy manfaatlarni saqlagan holda sherik bo‘lishni xohlaymiz”.¹³
Misr Fors ko'rfazi arab davlatlari, xususan Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari bilan hamkorlikni yo'lga qo'yishga ustuvor ahamiyat berdi.
As-Sisi Arab ko‘rfazining xavfsizligi Misr xavfsizligining ajralmas qismi ekanligini va Fors ko‘rfazi xavfsizligiga tahdidlar Misr uchun qizil chiziq bo‘lishini ta’kidladi. Shuningdek, u Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari bilan munosabatlarni "chuqur va strategik" deb ta'rifladi va bu uch mamlakat manfaatlariga va butun arab milliy xavfsizligiga xizmat qiladi.
Ushbu uch tomonlama hamkorlik Liviya, Yaman va Falastin yarashuvi kabi bir qancha mintaqaviy masalalarda faol bo'ldi. Misr Saudiya Arabistoni, Birlashgan Arab Amirliklari va Bahrayn bilan ham Qatarni boykot qilgan. To‘rt davlat Qatar hukumatini terrorizmni qo‘llab-quvvatlash va moliyalash, ekstremistlarga boshpana berish, nafratni tarqatish va boshqa mamlakatlarning ichki ishlariga aralashishda aybladi.
Shu nuqtai nazardan, Misr va Saudiya Arabistoni 2013-yil iyulida sobiq prezident Muhammad Mursiy hokimiyatdan ag‘darilganidan keyin yaqinroq aloqalarni o‘rnatdi. Al-Sisi bir necha bor Saudiya Arabistoni va Misr Arab milliy xavfsizligining ikki qanoti ekanligini ta’kidladi.
Ikki davlat oʻrtasidagi harbiy va strategik hamkorlik qirol Salmon Al-Saud va As-Sisiy davrida misli koʻrilmagan darajaga yetdi. Saudiya monarxining 2016-yilda Misrga tashrifi chog‘ida ikki davlat o‘rtasida Tiran va Sanafir orollari bo‘yicha dengiz chegarasi mojarosini hal qilish, Qizil dengiz orqali ikki davlatni bog‘laydigan ko‘prik qurish kabi bir qancha kelishuvlar imzolangan edi. 2018 yilning mart oyida Saudiya Arabistoni va Misr ikki davlat chegarasini qamrab oladigan biznes zonasini rivojlantirishga kelishib, iqtisodiy hamkorlikni kengaytirdi. Hududni rivojlantirish uchun 10 milliard dollarlik sarmoya fondi tashkil etiladi, Misr Sinay mintaqasining janubidagi loyihaning bir qismi quriladigan yerni uzoq muddatli ijaraga beradi.
Terrorizmga qarshi kurash mintaqaviy ustuvor vazifa sifatida
terrorizmga qarshi kurash Misr uchun tashqi siyosatning ustuvor yo‘nalishiga aylandi. As-Sisi terrorizm bilan aniq va keng qamrovli qarama-qarshiliksiz mintaqaviy tartibning kelajagini tasavvur qilib bo'lmaydi, deb aytdi. 
U terrorchilik tashkilotlarining kuchayishini arab mintaqasidagi davlat institutlarining parchalanishi va beqarorligi hamda mintaqani “buzg‘unchi bo‘shliq”ga tortishga qaratilgan tizimli urinishlar bilan bog‘ladi. U, shuningdek, Falastin muammosini ikki davlat asosiga asoslangan adolatli, keng qamrovli va yakuniy kelishuv orqali hal qilish muhimligini ta'kidladi. As-Sisining fikricha, Falastin masalasini hal qilish terrorchilar o‘z jinoyatlarini oqlash uchun qo‘llagan asosiy bahonani yo‘q qiladi.
Ar-Riyodda boʻlib oʻtgan Islomiy Amerika sammiti oldidan soʻzlagan nutqida As-Sisi terrorizmga qarshi kurashda siyosiy, mafkuraviy va rivojlanish jihatlarini qamrab oluvchi yaxlit yondashuvga chaqirdi. U Yaqin Sharq va Shimoliy Afrikada terrorchilik faoliyatini to‘xtatish uchun to‘rt elementni taklif qildi. 
Birinchidan, davlatlar va harbiylar barcha terroristik tashkilotlarga qarama-qarshilikni bir yoki ikkita tashkilot bilan cheklash o‘rniga, hech qanday kamsitmasdan qarshi turishlari kerak, chunki barcha terroristik tashkilotlar mafkura va moliyalashtirish, shuningdek, harbiy, xavfsizlik va axborot almashish orqali o‘zaro bog‘langan. 
Ikkinchidan, terrorizmga qarshi keng qamrovli qarama-qarshilik ushbu hodisaning barcha jihatlarini, jumladan, moliyalashtirish, qurollantirish, shuningdek, siyosiy va mafkuraviy qo'llab-quvvatlashni qamrab olishi kerak. Terrorga qarshi kurashning uchinchi elementi terror tashkilotlarining mafkuraviy va intellektual darajada yangi jangchilarni jalb qilish imkoniyatlarini to'xtatish, bunda diniy nutqni yangilashga alohida e'tibor qaratishdir. Nihoyat, davlatlar terrorizm o'sib borayotgan bo'shliqni to'ldirishlari kerak. Bu arab mintaqasida davlat institutlarining birligi, mustaqilligi va samaradorligini tiklash va mustahkamlash uchun barcha sa'y-harakatlarni amalga oshirishni talab qiladi.
Shu nuqtai nazardan, Misr mintaqaviy kuchlarni terrorchilik tashkilotlarini qo‘llab-quvvatlash va moliyalashda ayblab, terrorizmga qarshi kurashish uchun qo‘shma arab harbiy kuchlarini yaratishga chaqirdi va 2015 va 2017-yillarda nishonlarga havo hujumlari bilan qo‘shni Liviyaga terrorizmga qarshi urush olib bordi.
As-Sisi harbiy kuch terrorizmga qarshi kurashda muhim vosita ekanligiga ishonishda davom etmoqda. 2017-yil noyabr oyida Shimoliy Sinaydagi Al-Ravda masjidida 305 nafar tinch aholining hayotiga zomin bo‘lgan teraktdan so‘ng u Misr harbiylariga terrorchilarga qarshi “qo‘pol kuch” ishlatishni buyurgan. Shuningdek, u terrorizmga qarshi urush mintaqaviy harbiy jihatga ega boʻlishi kerak, deb hisoblaydi, mintaqa terrorizm tahdidi bilan yuzma-yuz turganligi sababli bu ustuvor vazifa yanada dolzarb boʻlib qoldi. Arab davlatlari rahbarlari 2015-yilning mart oyida Sharm-al-Shayxda boʻlib oʻtgan sammit chogʻida qoʻshma arab harbiy kuchlari tamoyiliga kelishib olishgan edi. Ammo bu kuchlar hajmi, yetakchiligi va maqsadlari boʻyicha kelishmovchiliklar tufayli amalga oshmadi. qo'shma harbiy tuzilma. Tashqi yordam mamnuniyat bilan Misr mintaqa davlatlarining ichki ishlariga aralashish holatlarini tez-tez rad etgan bo'lsa-da, mintaqaviy mojarolarni hal qilishda tashqi yordamni olqishlaydi. Misrning fikricha, mojarolarni faqat mintaqaviy kuchlar ixtiyoriga topshirish ularni hal qilishdan ko'ra yanada murakkablashtiradi. 
2017-yil noyabr oyida CNBC telekanaliga bergan intervyusida El-Sisi AQSh va Rossiya kabi tashqi kuchlar mintaqada diplomatik tashabbuslarni rivojlantirishda faol bo‘lishini qabul qildi. El-Sisining ta'kidlashicha, mintaqaviy va tashqi kuchlar o'rtasida muloqot yoki tushunish bo'lmasa, oqibat Yaqin Sharqda barqarorlik yo'qoladi.
Misol uchun, Misr Turkiya va Eronning Suriyadagi ishtirokini tanqid qilgan bo'lsa, El-Sisiy hukumati inqirozni hal qilish uchun Rossiya-Amerika birgalikda harakat qilishga chaqirdi va Jenevada Birlashgan Millatlar Tashkiloti homiyligidagi muzokaralarni qo'llab-quvvatladi. Misr ham Rossiyaning Suriyada deeskalatsiya zonalarini tashkil etish tashabbusini qoʻllab-quvvatladi va 2017-yil 31-iyul kuni Qohirada Rossiya Mudofaa vazirligi vakillari va moʻtadil suriyalik muxolifat oʻrtasida muzokaralar boʻlib oʻtdi. Qohira yig'ilishida Suriyada Homs shahri shimolidagi uchinchi deeskalatsiya zonasi bilan bog'liq kelishuvga erishildi. 

Misr 2017-yil 23-yanvarda Rossiya homiyligida boʻlib oʻtgan Suriya boʻyicha Ostona muzokaralarining ikkinchi bosqichida ham qatnashdi va Al-Gʻad muxolifat harakati va Suriya hukumati oʻrtasida Sharqiy Gʻuta boʻyicha oʻt ochishni toʻxtatish kelishuviga vositachilik qildi.

Donald Trampning prezident etib saylanishi ortidan Misr Amerikaning mintaqaga yangidan qiziqishini olqishladi. El-Sisi Qo'shma Shtatlar mintaqa xavfsizligini saqlashdagi o'z vazni va rolini tiklaganiga ishondi va prezidentlikka kelganidan beri qat'iy antiterror siyosatini taklif qilgan Trampning chuqur qarashlari uchun o'z minnatdorchiligini bildirdi.
Misr Suriya hukumati va Al-Gad muxolifat harakati o'rtasida o't ochishni to'xtatish to'g'risidagi kelishuvni muvaffaqiyatli imzolaganidan so'ng, Al-G'ad raisi Ahmad Jarba Qohirada matbuot anjumani o'tkazdi va unda u Misrni vositachi sifatida tanlash sabablarini keltirdi. 
Birinchisi, Misr Suriya tomonlari bilan hech qanday to'qnashuvda ishtirok etmagan va Suriyaning hech qanday qurolli guruhini qo'llab-quvvatlamagan. 
Ikkinchidan, Misr o‘t ochishni to‘xtatish kelishuvi homiysi bo‘lgan Rossiya bilan yaxshi munosabatlarga ega. 
Uchinchidan, Misrning roli faqat vositachi bo'lish bilan chegaralangan edi. Oldingi bayonot Misr qanday qilib yana bir bor mintaqaviy o'yinchiga aylana olganini ko'rsatadi.
Misr Suriya inqirozida vositachilik qilishdan tashqari, Liviyadagi mojaroga diplomatik yechim topishga urinishlarda ham muhim rol oʻynadi. Qohirada Liviyadagi ko'p sonli fraksiya vakillari ishtirokida mojaroni siyosiy yo'l bilan hal qilish tafsilotlarini muhokama qilish uchun bir necha uchrashuvlar bo'lib o'tdi. 2016 yilning avgustida va Liviya masalasining Misr uchun ahamiyatini ta'kidlash uchun El-Sisi o'sha paytda qurolli kuchlar bosh shtab boshlig'i bo'lgan general Mahmud Xegazini Liviya bo'yicha Misr qo'mitasi rahbari etib tayinladi.
Misr general Xalifa Xaftar va uning Liviya Milliy armiyasini (LNA) qo‘llab-quvvatlashda davom etdi, biroq u Liviya Prezidentlik Kengashi (PC) rahbari Fayiz Al-Sarraj bilan ham aloqaga chiqdi va 2017-yil fevral oyida Qohiraga tashrifi chog‘ida ikki dushman o‘rtasida vositachilik qildi. Misr, shuningdek, Liviyada ko'plab guruhlar olqishiga sazovor bo'lgan Liviya armiyasini birlashtirish tashabbusini taklif qildi. Bundan tashqari, Misr Liviyadagi barcha tomonlar o'rtasida kelishuvga erishish uchun Tunis va Jazoir bilan hamkorlik qildi.
Misr, shuningdek, bir-biriga qarama-qarshi bo'lgan XAMAS va Fath guruhlari o'rtasida Falastinni yarashtirishga qaratilgan sa'y-harakatlarini yangiladi. 2017-yilning 12-oktabrida ikki fraksiya Misr vositachiligida Qohirada yarashuv bitimini imzolagan edi. El-Sisi ma'muriyati, shuningdek, Livan va Saudiya Arabistoni o'rtasidagi keskinlikni yumshatishga yordam berdi va 2017 yil 4 noyabrda Saudiya Arabistonidan iste'foga chiqqanini e'lon qilgan Bosh vazir Saad Haririyning Bayrutga qaytishiga yordam berdi.
Ushbu muvaffaqiyatlar bilan birga Misrning mintaqaviy roli ham bir qancha muammolarga duch keldi. Birinchisi, uy tashvishlari. Misr muhim ichki muammolarga, jumladan, aholi sonining tez ko'payishi, iqtisodiyot hali ham sekin tiklanish jarayonida va Sinay yarim oroli va G'arbiy cho'lda xavfsizlik muammolarining davom etishi bilan to'qnash kelishda davom etmoqda. Misr rahbariyatining ustuvor yo'nalishlari va ushbu ichki muammolar bilan shug'ullanishi Misrning shuhratparast mintaqaviy rolni egallashga tayyorligi va qobiliyatini cheklab qo'ydi.
Yana bir cheklov Misr va uning arab hamkorlari, xususan Saudiya Arabistoni o'rtasidagi ba'zi mintaqaviy masalalar bo'yicha kelishmovchilik bilan bog'liq. Masalan, Saudiya Arabistoni Suriya inqirozini hal qilishning dastlabki sharti sifatida Bashar Asadning Suriyadan ketishini talab qilgan bo‘lsa, Misr Suriya prezidentini yechimning bir qismi deb hisoblagan va uning hokimiyatdan chetlatilishidan qo‘rqib, uning hokimiyatda qolishi tarafdori edi. davlatning qulashini tezlashtirish va Suriyani terrorchilik faoliyati o'chog'iga aylantirish. Saudiya Arabistoni Misrni 2016-yil 10-oktabrda BMTda Suriyada sulh tuzish bo‘yicha Rossiya taklifini qo‘llab-quvvatlagani uchun tanqid qildi.

Saudiyaning BMTdagi elchisi Abdulloh Al-Muallimi Misrning Rossiya rezolyutsiya loyihasini qo‘llab-quvvatlashini “og‘riqli” deb baholadi va Saudiya Arabistoni jazolandi. Misr mamlakatga neft yetkazib berishni vaqtincha toʻxtatib qoʻydi.

Qohira ham Eronga nisbatan boshqacha yo'l tutgan. Saudiya Arabistonidan farqli ravishda Misr Eronni mintaqadagi asosiy tahdid deb hisoblamaydi. Misr Eronning arablarning ichki ishlariga aralashuvini tanqid qilib, Saudiya Arabistonini qo‘llab-quvvatlashga va’da berdi. El-Sisi esa vaziyatni yumshatish muhimligini ta'kidladi. U Eron yoki Tehron tomonidan qo‘llab-quvvatlangan Livanning Hizbulloh guruhiga harbiy zarba berishga qarshi bo‘lib, Yaqin Sharqda yetarlicha tartibsizliklar borligini qo‘shimcha qildi. Misr ham Eron bilan 5+1 yadroviy kelishuviga Saudiya Arabistonidan kamroq shubha bilan qaradi va kelishuv Yaqin Sharqda yadro qurolidan xoli hudud yaratish uchun yangi imkoniyat yaratishiga umid bildirdi. Yana bir bahsli nuqta Misrning qo‘shma arab harbiy kuchlarini tashkil etish taklifi bo‘lib, Saudiya Arabistoni bu borada o‘z e’tirozlariga ega edi.
Biroq so‘nggi paytlarda bir qancha ko‘rsatkichlar Misr va Saudiya Arabistoni o‘rtasidagi kelishmovchiliklar bartaraf etilganini ko‘rsatdi. Saudiya Arabistoni valiahd shahzodasi Muhammad bin Salmon yaqinda “Musulmon birodarlar” guruhini terrorchilar uchun inkubator deb ta’rifladi. 
Shuningdek, valiahd shahzoda Misr Saudiya Arabistoni, Birlashgan Arab Amirliklari, Bahrayn va Ummonni o'z ichiga olgan mo''tadil davlatlar ittifoqining bir qismi ekanligini aytdi. Bu ittifoq Eron, Musulmon birodarlar va sunniy terror guruhlaridan iborat Salmon "yovuzlik o'qi" deb atagan narsaga qarshi turadi.
Misrning mintaqaviy roliga uning Yaqin Sharqqa tartibsiz mintaqa sifatida qarashi ta'sir ko'rsatdi. El-Sisining hukumati xavfsizlik choralari va Yaqin Sharq va Shimoliy Afrikadagi davlatlar yaxlitligiga katta ahamiyat beradi. Aslini olganda, ma'muriyat radikal islomiy terrorchilik tarmoqlariga qarshi, chunki bu institutlar milliy davlatni yo'q qilishga intiladi. 
Shu maqsadda Misr davlat va uning institutlarini tiklashga qaratilgan mintaqaviy inqirozlarni siyosiy jihatdan hal qilishga e'tibor qaratdi. Misr Fors ko'rfazi arab davlatlari bilan ham hamkorlikda ishlagan.
As-Sisi Misrni yangi yo'lga solib qo'ydi, chunki u hozirda Yaqin Sharq va Shimoliy Afrika mintaqasi bo'ylab davlat xavfsizligi va terrorizmga qarshi faoliyatning chempioni hisoblanadi. Bu ko'p yillar davomida Misrning Yaqin Sharqdagi siyosatining traektoriyasi bo'lishi mumkin.

2.