Мундарижа. Илк ёшдаги болалар психологияси

Ўсмирлик психик ривожланишдаги янгиланишлар
Ўсмирлик даврида асосан билиш жараёнлари юқори даражада ривожланади. Бу йилларда ўсмирларга хаёт давомида керак бўладиган асосий шахсий ва тадбиркорлик хусусиятлари очиқ кўрина бошлайди. Хотира механик хотира даражасидан мантиқий хотира даражасига кўтарилади. Нутқ асосан юқори даражада ривожланган, хилма-хил ва бой тафаккур эса ўзининг барча кўринишлари: харакатли, образли, мантиқий даражасида ривожланади. Ўсмирлиарни энди турли амалиёт ва ақлий фаолиятларга ўргатиш мумкин. Шунингдек, бу даврда умумий ва махсус лаёқатлар шаклланади ва ривожланади.
Ўсмирлик даврига жуда кўп зиддиятлар ва қарама-қаршиликлар хос. Мактаб дастури ва бошқа ишлар билан боғлиқ турли масалаларни ечишда кўзга ташланадиган ўсмирларнинг интелектуал ривожланганлиги катталарни улар билан бирга жиддий муаммолар бўйича фикрлашга ундайди, ўсмирларнинг ўзлари хам бунга харакат қиладилар. Бошқа томондан эса айниыса,келажак касб,хулы атвор этикаси, щз мажбуриятларга мажбуриятларига маoсуллик каби муаммолар мухокамасида инфантилликни (ёш боларларга хос жисомний ва психологик холат) кузатиш мумкин.
5-6 синф ўқувиларига синфдаги ўзи эгаллаган мавқеига катта эътибор бериш хусусияти хос. Айниқса 6 синфдан бошлаб ўқувчилар ўз ташқи кўринишларига, шунингдек қарама-қарши жинсдаги болалар ва улар билан ўзаро муносабатларига эътибор бера бошлайдилар.
7-синф ўқувчиларида эса ўз лаёқатларини ривожлантиришга хос қизиқиш юзага келади. 8 синф ўқувчилари эса мустақиллик, ўзига хослик, дўстлик ва ўртоқлик билан боғлиқ бўладиган шахсий хислатлар юқори бахоланади. Ўсмирларнинг ана шу кетма-кет юзага келадиган қизиқишларига асосланаг холда фаол равишда иродавий ишбилармонлик ва бошқа фойдали сифатларни ривожлантириш мумкин.
Ўсмирлик даврида турли фанларни турли хил ўқитувчилар ўқитиш муносабати юзага келади. Катталар шахси ва фаолиятни бахолашнинг янги мезонлари хам уларда шакллана бошлайди. Ўсмирлик асосан билимли, талабчан, хаққоний, ув материалини қизиқарли ва тушунарли йўл билан етказа оладиган ўқувчиларни ажратмайдиган, ўқитувчиларни кўпроқ хурмат қиладилар ва яхши кўрадилар. Улар ўқитувчи билан муносабатларига хам катта эoтибор берадилар.
10-15 ёшли болаларнинг фаолият мотивларида хам қуйидагича ўзгаришлар амалга ошадилар. Илк ўсмирлик даврида кўпчилик ўсмирлар асосан ўзларига салбий шахсий характеристка берадилар. Катта бўлган сари ўсмирнинг ўз-ўзига берган бахоси дифференциал характерда (хулқ-атворига, ижтимоий вазиятларда ўзини тутишга ва айрим хатти харакатларига бўла бошлайди)