Mundarija: Kirish 1 Har XIL turdagi bojlarni hisoblash tartibi

Bojxona bojlarini hisoblash va undirish tartibi

Mundarija:

Kirish
1 Har xil turdagi bojlarni hisoblash tartibi.
2 Yuridik shaxslarga davlat boji hisoblanish tartibi.
3 Jismoniy shaxslar uchun yagona bojxona to’lovi.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
O‘zbekiston Respublikasining “Bojxona xizmati to‘g‘risida (https://lex.uz/docs/-67566)”gi, “Tashqi iqtisodiy faoliyat to‘g‘risida (https://lex.uz/docs/-67345)”gi va “Muhofaza choralari, antidemping va kompensatsiya bojlari to‘g‘risida (https://lex.uz/docs/-62843)”gi qonunlari (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 2004-yil, № 1-2, 4-modda), O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2005-yil 19-maydagi “Muhofaza choralari, antidemping va kompensatsiya bojlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining Qonunini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 129-sonli qaroriga (https://lex.uz/docs/-598068)(O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2005-yil, 21-son, 149-modda) muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasi, Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi, Moliya vazirligi qaror qiladi.

11) xalqaro jamoat tashkilotlarini ro‘yxatga olganlik, nodavlat notijorat tashkilotlarini, shu jumladan diniy tashkilotlar, xalqaro va chet el nodavlat notijorat tashkilotlarining vakolatxonalari va filiallari xodimlarini, shuningdek ularning qaramog‘ida bo‘lgan oila a’zolarini akkreditatsiya qilganlik, maxsus ro‘yxatga olinishi kerak bo‘lgan mol-mulkni boshqa shaxsga berish shartnomalarini tasdiqlaganlik, baholanishi lozim bo‘lgan boshqa shartnomalarni tasdiqlaganlik, O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarining chet ellik fuqarolari bilan nikohlarini, shuningdek chet ellik fuqarolarning o‘zaro nikohlarini ro‘yxatdan o‘tkazganlik, O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarining chet ellik fuqarolar
NIZOM
Umumiy qoidalar

1. Ushbu Nizom O‘zbekiston Respublikasi bojxona chegarasi (keyingi o‘rinlarda — bojxona chegarasi) orqali tovarlarni jismoniy shaxslar tomonidan olib o‘tish maqsadini aniqlash borasida ushbu jismoniy shaxslarni bojxona chegarasini kesib o‘tishida bojxona nazoratidan o‘tkazish tartibotlarini soddalashtirish, bojxona organlarining o‘z xizmat vazifalarini bajarishida qonuniylik, ochiqlik, shaffoflikni, fuqarolarning huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilish kafolatlarini ta’minlashning huquqiy mexanizmlarini yanada takomillashtirishni nazarda tutuvchi tartibni belgilaydi.

2. Mazkur Nizomda quyidagi asosiy tushunchalardan foydalaniladi:

shaxsiy ehtiyojlar uchun tovarlar — jismoniy shaxslar tomonidan bojxona chegarasi orqali olib o‘tiladigan shaxsiy, oilaviy (ota-onasi, turmush o‘rtog‘i va farzandlari) ehtiyojlari uchun mo‘ljallangan hamda tadbirkorlik yoki boshqa tijorat faoliyatini amalga oshirish bilan bog‘liq bo‘lmagan tovarlar;

tijorat maqsadlar uchun tovarlar — bojxona chegarasi orqali olib o‘tiladigan ishlab chiqarish, tadbirkorlik yoki boshqa tijorat faoliyati uchun mo‘ljallangan tovarlar.

3. Jismoniy shaxslar tomonidan bojxona chegarasi orqali olib o‘tiladigan tovarlar shaxsiy ehtiyojlar uchun tovarlar toifasiga jismoniy shaxs (o‘n olti yoshga to‘lmagan jismoniy shaxslar tomonidan olib o‘tiladigan tovarlarni ularni kuzatib borayotgan shaxs) tomonidan deklaratsiyalash yo‘li orqali kiritiladi.

4. Ushbu Nizom qoidalari ma’lum toifadagi shaxslar (xalqaro tashishlar bilan band bo‘lgan haydovchilar, xizmat safari bo‘yicha harakatlanayotgan shaxslar va delegatsiya a’zolari), shuningdek, xorijiy davlatlardan O‘zbekiston Respublikasiga doimiy yashash uchun ko‘chib kelayotgan shaxslar tomonidan olib o‘tiladigan tovarlarga nisbatan tatbiq etilmaydi.

2-bob. Jismoniy shaxslar tomonidan bojxona chegarasi orqali tovarlarni olib o‘tish maqsadini aniqlash

5. Jismoniy shaxslar tomonidan bojxona chegarasi orqali tovarlarni olib o‘tish maqsadini aniqlash bojxona organining mansabdor shaxsi tovarlarning miqdori, xususiyati va olib o‘tilishining takroriyligi hamda safarning holatlari, shuningdek, bojxona chegarasi orqali olib o‘tiladigan tovarlar jismoniy shaxs va uning oila a’zolari shaxsiy ehtiyojlari uchun mo‘ljallanganligini inobatga olib, xavfni boshqarish tizimi qo‘llanilgan holda aniqlaydi.

6. Bojxona organi mansabdor shaxsi tovarning olib o‘tish maqsadini aniqlash to‘g‘risida qaror qabul qilishda quyidagi mezonlarga asoslanadi:

a) chegara bojxona postlari orqali tovarlarni olib o‘tishda:

tovar xususiyati — tovarning iste’mol xususiyatlari, uning tijorat maqsadida foydalanish bilan bog‘liq bo‘lmagan, shaxslarning shaxsiy, oilaviy va maishiy ehtiyojlarini qondirish uchun mo‘ljallanganligi inobatga olinadi;

tovarlarning miqdori — tovarlarni olib o‘tayotgan jismoniy shaxs va uning oila a’zolari ehtiyojlaridan ortiq miqdordagi bir turdagi (bir nomda, bir o‘lchamdagi, bir shakl hamda rangda va boshqalar) tovarlarga, agar tovarlarni olib o‘tayotgan shaxs aksini isbotlab bermasa, tijorat maqsadida foydalanish uchun olib kirilayotgan tovarlar deb e’tirof etiladi;

tovarlarni olib o‘tishning takroriyligi — ayni bir shaxs tomonidan bir turdagi tovarlarning oz miqdorda bo‘lsada bir necha bor olib kirilishiga, agar tovarlarni olib o‘tayotgan shaxs aksini isbotlab bermasa, tadbirkorlik faoliyatida foydalanish uchun tovarlarni olib kirish deb e’tirof etiladi. Chegara xizmati organlari tomonidan fuqarolik pasportiga qo‘yiladigan belgi (shtamp) O‘zbekiston Respublikasi Davlat chegarasidan o‘tkazish punktidan o‘tish takroriyligini aniqlash uchun asos hisoblanadi;

safarning holatlari — safarning maqsadi va davomiyligi, kelish davlati inobatga olinadi;

huquq-tartibot organlaridan tovarlar va ularni olib o‘tayotgan shaxslar to‘g‘risida kelib tushgan ma’lumotlar.

Tovarning olib o‘tish maqsadini aniqlash to‘g‘risida qaror qabul qilishda oila tarkibi (tovarlarni olib o‘tayotgan shaxs tomonidan tasdiqlangan taqdirda), ko‘rsatib o‘tilgan tovar turlariga shaxsning odatiy ehtiyoji va olib o‘tiladigan tovarlar

Bojxona bojlarini hisoblash va undirish tartibida bir qancha o'zgarishlar kiritish kerak, masalan: bu kabi ishlarda inson ancha vaqt hujjat to'plashi va uzundan-uzun navbatlarda turishi lozim. Bunday vaziyatlar nafaqat insoning vaqtini bekorga sovurishiga balkim sog'ligiga ham ta'sir etmay qo'ymaydi. Bu kabi vaziyatlarni ham boshqa bir qancha narsalardek yengilashtirish kerak masalan qandaydir platformalarni yo'lga qo'yish kerak nafaqat Ingliz tili, Rus tili, O'zbek tili balkim boshqa tillarni ham qo'shish kerak bu ham har bir fuqaroga juda katta yordam bo'ladi.
1. Alohida bojxona bojlari O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining maxsus, antidemping va kompensatsiya bojlarini qo‘llash to‘g‘risidagi qarorlari asosida bojxona organlari tomonidan undiriladi.
Alohida hollarda, vakolatli organning tekshiruvi tugallangunga va u tomonidan alohida bojxona bojlarining qo‘llanilishi maqsadga muvofiqligi to‘g‘risidagi xulosasi taqdim etilgunga qadar O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi vaqtinchalik alohida bojxona bojlarini qo‘llash to‘g‘risida qaror qabul qilishi mumkin.
Vaqtinchalik alohida bojxona bojlari O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining alohida bojxona bojlarini qo‘llash to‘g‘risidagi yakuniy qarori qabul qilingunga qadar qo‘llaniladi.
2. Alohida bojxona bojlari (vaqtinchalik alohida bojxona bojlari) stavkalari va qo‘llash muddatlari, zarur hollarda esa qaytarish shartlari O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Muhofaza choralari, antidemping va kompensatsiya bojlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 2005-yil 19-maydagi 129-son qaroriga muvofiq (https://lex.uz/docs/-598068) vakolatli organ tomonidan o‘tkazilgan tekshiruvlar natijalariga ko‘ra O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
3. Alohida bojxona bojlarini (vaqtinchalik alohida bojxona bojlari) hisoblash va undirish O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorida ko‘rsatilgan kundan e’tiboran boshlanadi.
4. Alohida bojxona bojlarining miqdorini belgilashda advalor, xos va aralash stavkalar qo‘llanilishi mumkin.

5. Alohida bojxona bojlarini (vaqtinchalik alohida bojxona bojlarini) hisoblash uchun asos bo‘lib quyidagilar hisoblanadi:

advalor stavkalar va aralash stavkalarning advalor qismi uchun qonunchilik hujjatlariga muvofiq belgilangan boj undiriladigan tovarning bojxona qiymati;
(5-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i

O‘zbekiston Respublikasi TIF TNga muvofiq boj undiriladigan tovarning tegishli o‘lchov birligi — xos stavkalar va aralash stavkalarning xos qismi uchun.

6. Alohida bojxona bojlari (vaqtinchalik alohida bojxona bojlari) import tovarlari uchun belgilangan bojxona to‘lovlari bilan bir qatorda undiriladi va soliqqa tortiladigan summa miqdoriga qo‘shilmaydi.

7. Alohida bojxona bojlari (vaqtinchalik alohida bojxona bojlari) import qilingan tovarlar bo‘yicha advalor stavkalarda quyidagi formula asosida hisoblanadi:

Abs = Bq x AB/100%, bunda:

Abs — alohida bojxona bojlari (vaqtinchalik alohida bojxona bojlari) summasi;

Bq — import qilinayotgan tovarning bojxona qiymati;

AB — o‘tkazilgan tekshiruv natijalariga yoki dastlabki xulosaga ko‘ra O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan alohida bojxona bojlarining tegishli stavkasi.

8. Agar alohida bojxona bojlari (vaqtinchalik alohida bojxona bojlari) har qanday mamlakat tovarlariga nisbatan qo‘llanilsa, ular ushbu tovarlarning kelib chiqish mamlakatidan qat’i nazar, belgilangan miqdorda undiriladi.
9. Agar alohida bojxona bojlari (vaqtinchalik alohida bojxona bojlari) biror-bir alohida mamlakatning tovarlariga nisbatan qo‘llanilsa, ko‘rsatilgan mamlakatning tovarlari bilan bir qatorda, tovarning kelib chiqish mamlakati noma’lum bo‘lgan tovarlardan ham belgilangan miqdorda undiriladi.
Oldingi (https://lex.uz/docs/-1250208?ONDATE=30.09.2007%2000#-1250363) tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasining qonunchilik hujjatlariga muvofiq, alohida bojxona bojlari joriy qilingan tovarga nisbatan uning kelib chiqish mamlakatini aniqlash maqsadida, bojxona organlari tovarning kelib chiqish mamlakatini tasdiqlovchi sertifikatning taqdim etilishini talab qilishga haqli. Tovarning kelib chiqish mamlakatini tasdiqlovchi hujjatlar mavjud bo‘lmagan holda ham, alohida bojxona bojlari undiriladi.
(9-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari 8-son, 347-modda)
Antidemping bojlarini qo‘llash tartibi

18. Antidemping bojlari bojxona hududiga eksport narxi normal qiymatidan past bo‘lgan tovarlarni import qilish hollarida, agar bunday import iqtisodiyot tarmog‘iga jiddiy zarar yetkazayotgan yoki jiddiy zarar yetkazish xavfini tug‘dirayotgan bo‘lsa qo‘llaniladi.

19. Antidemping bojlari O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga binoan, agar vakolatli organning tekshiruvi natijalariga ko‘ra demping narxlar bo‘yicha tovarlar importi iqtisodiyot tarmog‘iga jiddiy zarar yetkazayotganligi yoki jiddiy zarar yetkazish xavfini tug‘dirayotganligi aniqlanganda qo‘llaniladi.

20. Antidemping bojlari bir yoki bir nechta tovar yetkazib beruvchilarga nisbatan qo‘llanilishi mumkin.

21. Antidemping bojlari turlari:

a) individual — har bir ma’lum chet el eksportyori yoki chet el tovar ishlab chiqaruvchisiga nisbatan qo‘llaniladi;

b) yagona — barcha ma’lum chet el eksportyorlari yoki chet el tovar ishlab chiqaruvchilariga nisbatan qo‘llaniladi.

22. Amal qilish muddatlari:

vaqtinchalik antidemping bojlari uchun — olti oygacha, keyinchalik O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan to‘qqiz oygacha bo‘lgan muddatga uzaytirilishi mumkin;

antidemping bojlari uchun — besh yilgacha (vaqtinchalik antidemping bojlarining amal qilish muddati qo‘shilgan holda), keyinchalik O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga binoan uzaytirilishi mumkin.

23. Agar antidemping bojlari vaqtinchalik antidemping bojlaridan ko‘p miqdorda qo‘llanilgan bo‘lsa, oradagi farq to‘lovchidan undirilmaydi.

Oldingi (https://lex.uz/docs/-1250208?ONDATE=30.09.2007%2000#-1250386) tahrirga qarang.
24. Agar antidemping bojlari vaqtinchalik antidemping bojlaridan kam miqdorda qo‘llanilgan bo‘lsa, oradagi farq O‘zbekiston Respublikasi Bojxona kodeksining 353-moddasiga asosan (https://lex.uz/docs/-2876354#-2885253) to‘lovchiga qaytariladi yoxud dastlabki pul mablag‘lari hisobiga o‘tkaziladi.
(24-band O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasi, Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi, Moliya vazirligining 2016-yil 28-iyundagi 01-02/8-38, 2, 116, 47-sonli (ro‘yxat raqami 1718-1, 14.07.2016-y.) qarori tahririda (https://lex.uz/docs/-3004629?ONDATE=18.07.2016%2000#-3005334) — O‘R QHT,2016-y., 28-son, 347-modda)
25. Agar vakolatli organning tekshiruv natijalariga ko‘ra demping narxlar bo‘yicha tovarlar importi oqibatida iqtisodiyot tarmog‘iga jiddiy zarar yetkazilmaganligi yoki jiddiy zarar yetkazish xavfi yo‘qligi aniqlangan bo‘lsa, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan vaqtinchalik antidemping bojlarining undirilishi to‘xtatiladi, ilgari to‘langan summalar O‘zbekiston Respublikasi Bojxona kodeksining 353-moddasiga asosan (to‘lovchiga qaytariladi yoxud dastlabki pul mablag‘lari hisobiga o‘tkaziladi.
(25-band O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasi, Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi, Moliya vazirligining 2016-yil 28-iyundagi 01-02/8-38, 2, 116, 47-sonli (ro‘yxat raqami 1718-1, 14.07.2016-y.) qarori tahririda Fuqarolik ishlari bo‘yicha sudlarga beriladigan da’vo arizalaridan, davlat boshqaruvi organlarining, ma’muriy-huquqiy faoliyatni amalga oshirishga vakolatli bo‘lgan boshqa organlarning, fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining va ular mansabdor shaxslarining qarorlari, harakatlari (harakatsizligi) ustidan berilgan arizalardan (shikoyatlardan), alohida tartibda yuritiladigan ishlarga doir arizalardan, fuqarolik ishlari bo‘yicha sudlarning hal qiluv qarorlari, ish yuritishni tugatish to‘g‘risidagi, da’voni ko‘rmasdan qoldirish to‘g‘risidagi, sud jarimalarini solish to‘g‘risidagi ajrimlar ustidan beriladigan apellatsiya, kassatsiya shikoyatlaridan va nazorat tartibidagi shikoyatlardan, hakamlik sudining hal qiluv qarorlari yuzasidan nizolashish haqidagi arizalardan, hakamlik sudining hal qiluv qarorlarini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasi berish to‘g‘risidagi arizalardan, hakamlik sudining hal qiluv qarorlari yuzasidan nizolashish haqidagi, hakamlik sudining hal qiluv qarorlarini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasi berish to‘g‘risidagi ishlar yuzasidan fuqarolik ishlari bo‘yicha sud ajrimlari ustidan beriladigan apellatsiya, kassatsiya shikoyatlaridan va nazorat tartibidagi shikoyatlardan, chet davlat sudining hamda chet davlat hakamlik sudining (arbitrajining) hal qiluv qarorini tan olish va ijroga qaratish haqidagi arizalardan, chet davlat sudining hamda chet davlat hakamlik sudining (arbitrajining) hal qiluv qarorini tan olish va ijroga qaratish to‘g‘risidagi ishlar yuzasidan fuqarolik ishlari bo‘yicha sud ajrimlari ustidan beriladigan apellatsiya, kassatsiya shikoyatlaridan va nazorat tartibidagi shikoyatlardan, shuningdek fuqarolik ishlari bo‘yicha sudlar tomonidan hujjatlarning dublikatlarini va ko‘chirma nusxalarini berganlik uchun;
2) iqtisodiy sudlarga beriladigan da’vo arizalaridan, tashkilotlarni va fuqarolarni bankrot deb topish to‘g‘risidagi arizalardan, nizo predmetiga nisbatan mustaqil talablar bilan arz qiluvchi uchinchi shaxs sifatida ishga kirishish haqidagi arizalardan, iqtisodiyot sohasida yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlarning huquqlari yuzaga kelishi, o‘zgarishi yoki bekor bo‘lishi uchun ahamiyatga ega bo‘lgan faktlarni aniqlash to‘g‘risidagi arizalardan, iqtisodiy sudning hal qiluv qarorlari, ish yuritishni tugatish haqidagi, da’voni ko‘rmasdan qoldirish to‘g‘risidagi, sud jarimalarini solish haqidagi ajrimlar ustidan beriladigan apellatsiya, kassatsiya va nazorat shikoyatlaridan, hakamlik sudining hal qiluv qarorlari yuzasidan nizolashish to‘g‘risidagi, arbitrajning hal qiluv qarori ustidan shikoyat qilish to‘g‘risidagi, hakamlik sudining hal qiluv qarorlarini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasi berish haqidagi arizalardan, hakamlik sudining hal qiluv qarorlari yuzasidan nizolashish to‘g‘risidagi, arbitrajning hal qiluv qarori ustidan shikoyat qilish to‘g‘risidagi, hakamlik sudining hal qiluv qarorlarini majburiy ijro etish uchun ijro varaqasi berish haqidagi ishlar bo‘yicha iqtisodiy sud ajrimlari ustidan beriladigan apellatsiya, kassatsiya va nazorat shikoyatlaridan, chet davlat sudining, arbitrajning hal qiluv qarorini tan olish va ijroga qaratish to‘g‘risidagi arizalardan, chet davlat sudining, arbitrajning hal qiluv qarorini tan olish va ijroga qaratish haqidagi ishlar bo‘yicha sud ajrimlari ustidan beriladigan apellatsiya, kassatsiya va nazorat shikoyatlaridan, shuningdek iqtisodiy sudlar tomonidan hujjatlarning dublikatlarini va ko‘chirma nusxalarini berganlik uchun;
(5-moddaning 2-bandi O‘zbekiston Respublikasining 2022 yil 16-maydagi O‘RQ-769-sonli Qonuni (tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 17.05.2022-y., 03/22/769/0421-son)

3) ma’muriy sudlarga beriladigan idoraviy normativ-huquqiy hujjatlar yuzasidan nizolashish to‘g‘risidagi arizalardan, davlat boshqaruvi organlarining, ma’muriy-huquqiy faoliyatni amalga oshirishga vakolatli bo‘lgan boshqa organlarning, fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining va ular mansabdor shaxslarining qarorlari, harakatlari (harakatsizligi) yuzasidan nizolashish to‘g‘risidagi, sa

BB, [26.09.2022 10:09]

saylov komissiyalarining harakatlari (qarorlari) yuzasidan nizolashish haqidagi, notarial harakatni sodir etishni, fuqarolik holati dalolatnomalarining yozuvlarini qayd etishni rad etganlik yuzasidan nizolashish yoxud notariusning yoki fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish organi mansabdor shaxsining harakatlari (harakatsizligi) yuzasidan nizolashish to‘g‘risidagi, davlat ro‘yxatidan o‘tkazishni rad etganlik yoxud belgilangan muddatda davlat ro‘yxatidan o‘tkazishdan bo‘yin tovlaganlik ustidan beriladigan shikoyatlardan, ma’muriy sudlarning hal qiluv qarorlari, ish yuritishni tugatish to‘g‘risidagi, da’voni ko‘rmasdan qoldirish haqidagi, sud jarimalarini solish to‘g‘risidagi ajrimlar ustidan beriladigan apellatsiya, kassatsiya va nazorat shikoyatlaridan, shuningdek ma’muriy sudlar tomonidan hujjatlarning dublikatlarini va ko‘chirma nusxalarini berganlik uchun;

4) notariuslar va O‘zbekiston Respublikasining konsullari tomonidan notarial harakatlarni amalga oshirganlik uchun;

5) fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etganlik uchun, shuningdek fuqarolarga fuqarolik holati dalolatnomalari qayd etilganligi to‘g‘risida takroriy guvohnoma berganlik uchun hamda fuqarolik holati dalolatnomalari yozuviga o‘zgartishlar, qo‘shimchalar, tuzatishlar kiritilishi va uning qayta tiklanishi munosabati bilan guvohnoma berganlik uchun;

6) O‘zbekiston Respublikasi fuqarosining identifikatsiyalovchi ID-kartasi, O‘zbekiston Respublikasi fuqarosining xorijga chiqish uchun biometrik pasporti, shuningdek fuqaroligi bo‘lmagan shaxsning harakatlanish hujjati berilganligi uchun, chet eldan O‘zbekiston Respublikasiga kirish huquqini beruvchi hujjatlarni, O‘zbekiston Respublikasiga taklif qilish to‘g‘risidagi hujjatlarni berganlik uchun, chet el fuqarosining yoki fuqaroligi bo‘lmagan shaxsning identifikatsiyalovchi ID-kartasini berganlik uchun, shuningdek O‘zbekiston Respublikasining fuqaroligiga qabul qilish, uni tiklash va undan chiqish to‘g‘risidagi iltimosnomalarni hamda O‘zbekiston Respublikasining fuqarosi deb tan olish to‘g‘risidagi arizalarni ko‘rib chiqqanlik uchun, O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarini doimiy yashash va vaqtincha turgan joyi bo‘yicha ro‘yxatga olganlik uchun, shuningdek chet el fuqarolarini hamda fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarni doimiy yashash joyi bo‘yicha ro‘yxatga olganlik uchun;
(5-moddaning 6-bandi O‘zbekiston Respublikasining 2022-yil 14-martdagi O‘RQ-759-sonli Qonuni

7) yuridik shaxslarni va yakka tartibdagi tadbirkorlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazganlik uchun;

saylov qilish huquqiga doir ruxsatnoma berganlik uchun;
9) ixtirolar, foydali modellar, sanoat namunalari, seleksiya yutuqlari, tovar belgilari, xizmat ko‘rsatish belgilari, geografik ko‘rsatkichlar, tovar kelib chiqqan joy nomlari, integral mikrosxemalar topologiyalari, elektron hisoblash mashinalari uchun yaratilgan dasturlar va ma’lumotlar bazalarini huquqiy himoya qilish uchun;
(5-moddaning 9-bandi O‘zbekiston Respublikasining 2022-yil 3-martdagi O‘RQ-757-sonli Qonuni tahririda 10) chet ellik yuridik shaxslardan ko‘rgazma yuklarini rasmiylashtirganlik, chet ellik yuridik shaxslarga bojxona yuk deklaratsiyasi blanklarini realizatsiya qilganlik uchun;

0. Kelib chiqish mamlakati noma’lum bo‘lgan tovarlarga to‘langan alohida bojxona bojlari summasi, to‘lovchi tomonidan bojxona rasmiylashtiruvi amalga oshirilgan kundan boshlab bir yildan kechiktirmasdan tovarning kelib chiqishi to‘g‘risidagi sertifikat taqdim etish sharti bilan (tovarlariga alohida bojxona bojlari joriy qilingan mamlakatlar bundan mustasno), O‘zbekiston Respublikasi Bojxona kodeksining 353-moddasiga muvofiq (https://lex.uz/docs/-2876354#-2885253) qaytariladi yoxud dastlabki pul mablag‘lari hisobiga o‘tkaziladi.

(10-band O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasi, Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi, Moliya vazirligining 2016-yil 28-iyundagi 01-02/8-38, 2, 116, 47-sonli (ro‘yxat raqami 1718-1, 14.07.2016-y.) qarori tahririda (https://lex.uz/docs/-3004629?ONDATE=18.07.2016%2000#-3005330) — O‘R QHT,2016-y., 28-son, 347-modda)
II. Maxsus bojlarni qo‘llash tartibi

11. Maxsus bojlar zarur miqdorda va muddatlarda tovarlar importining o‘sishi natijasida iqtisodiyot tarmog‘iga yetkazilgan jiddiy zararni yoki jiddiy zarar yetkazilishi xavfi tug‘ilishini bartaraf etish uchun qo‘llaniladi.

12. Maxsus bojlar O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga ko‘ra, agar tekshirish natijasida vakolatli organ tomonidan O‘zbekiston Respublikasi bojxona hududiga import qilinishi ortib ketgan hajmda (mutlaq ifodada yoki O‘zbekiston Respublikasida uning ishlab chiqarilishiga nisbatan) va iqtisodiyot tarmog‘iga zarar yetkazayotgan yoki jiddiy zarar yetkazish xavfini tug‘diradigan sharoitlarda amalga oshirilayotganligi aniqlangan bo‘lsa qo‘llaniladi.

13. Amal qilish muddatlari:

vaqtinchalik maxsus bojlar uchun — O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorida ko‘rsatilgan kundan e’tiboran ikki yuz kalendar kun;

maxsus bojlar uchun — to‘rt yilgacha (vaqtinchalik maxsus bojlarning amal qilish muddatini qo‘shgan holda). O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga binoan, maxsus bojlarning amal qilish muddati uzaytirilishi mumkin, ammo bunda uning amal qilishining umumiy muddati sakkiz yildan oshmasligi lozim.

14. Agar maxsus bojlar vaqtinchalik maxsus bojlardan ko‘p miqdorda qo‘llanilgan bo‘lsa, oradagi farqi to‘lovchidan undirilmaydi.

15. Qonunchilik hujjatlarida belgilangan hollarda, vakolatli organning iltimosnomasiga binoan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi maxsus bojlar miqdorini kamaytirishi mumkin.
(15-band O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i
16. Agar maxsus bojlar vaqtinchalik maxsus bojlardan kam miqdorda qo‘llanilgan bo‘lsa, oradagi farqi O‘zbekiston Respublikasi Bojxona kodeksining 353-moddasiga asosan (https://lex.uz/docs/-2876354#-2885253) to‘lovchiga qaytariladi yoxud dastlabki pul mablag‘lari hisobiga o‘tkaziladi.
(16-band O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasi, Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi, Moliya vazirligining 2016-yil 28-iyundagi 01-02/8-38, 2, 116, 47-sonli (ro‘yxat raqami 1718-1, 14.07.2016-y.) qarori tahririda

17. Agar tekshirish natijalariga ko‘ra vakolatli organ tomonidan tovar importi ko‘payganligi oqibatida iqtisodiyot tarmog‘iga jiddiy zarar yetkazilmaganligi yoki jiddiy zarar yetkazilishi xavfi yo‘qligi aniqlangan bo‘lsa, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga ko‘ra, vaqtinchalik bojni undirish to‘xtatiladi, oldin to‘langan vaqtinchalik maxsus bojlar summalari esa O‘zbekiston Respublikasi Bojxona kodeksining 353-moddasiga asosan (https://lex.uz/docs/-2876354#-2885253) to‘lovchiga qaytariladi yoxud dastlabki pul mablag‘lari hisobiga o‘tkaziladi.

(17-band O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasi, Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vazirligi, Iqtisodiyot vazirligi, Moliya vazirligining 2016-yil 28-iyundagi 01-02/8-38, 2, 116, 47-sonli (ro‘yxat raqami 1718-1, 14.07.2016-y.) qarori tahririda (https://lex.uz/docs/-3004629?ONDATE=18.07.2016%2000#-3005333) — O‘R QHT,2016-y., 2
bilan hamda belgilangan tartibda bedarak yo‘qolgan yoki aqliy zaiflik yoki ruhiy kasallik tufayli muomalaga layoqatsiz deb topilgan shaxslar bilan yoki jinoyati uchun kamida uch yil muddatga ozodlikdan mahrum qilishga hukm qilingan shaxslar bilan nikohini bekor qilishni ro‘yxatdan o‘tkazganlik uchun;
Oldingi (https://lex.uz/docs/-4680944?ONDATE=07.01.2020%2000#-4682385) tahrirga qarang.
12) chet el fuqarolariga va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarga chiqish yoki kirish-chiqish vizalarini berganlik va ularning amal qilish muddatini uzaytirganlik, chet el fuqarolariga va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarga ko‘p martalik kirish-chiqish vizalarini rasmiylashtirganlik, chet el fuqarolarini va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarni kirish vizasining amal qilish muddati davriga vaqtincha turgan joyi bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tkazganlik va vizaning amal qilish muddati uzaytirilgan davrda vaqtincha turgan joyi bo‘yicha ro‘yxatga olingan muddatini uzaytirganlik uchun, MDHga a’zo davlatlar fuqarolarini, shuningdek fuqarolik haqida belgilari mavjud bo‘lmagan sobiq SSSR pasportlari bilan MDHga a’zo davlatlaridan kelgan shaxslarni vaqtincha turgan joyi bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tkazganlik, chet el fuqarosining, shu jumladan MDHga a’zo davlatlar fuqarosining yoki fuqaroligi bo‘lmagan shaxsning O‘zbekiston Respublikasida doimiy yashashga oid hujjatlarini ko‘rib chiqqanlik va rasmiylashtirganlik, chet el fuqarosiga yoki fuqaroligi bo‘lmagan shaxsga pasport yoki uning o‘rnini bosuvchi hujjat yo‘qolganligi haqida ma’lumotnomalar berganlik uchun;

13) chet el tijorat tashkilotlari vakolatxonalarini akkreditatsiya qilganlik uchun;

14) faoliyatning ayrim turlarini amalga oshirishga doir litsenziyalar va ruxsatnomalar berganlik uchun.

11. Ushbu Nizomning buzilganligi uchun aybdor bo‘lgan shaxslar qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda javobgar bo‘ladilar.

(11-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 4-apreldagi 153-sonli qarori (https://lex.uz/ru/docs/-5936929?ONDATE=05.04.2022%2000#-5940796) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 05.04.2022-y., 09/22/153/0266-son)

(Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 13.05.2020-y., 09/20/281/0576-son; Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 05.04.2022-y., 09/22/153/0266-son)

b) xalqaro pochta va xalqaro kuryerlik jo‘natmalari orqali, shu jumladan xorijiy davlatlarning internet-do‘konlarida xarid qilingan tovarlarni olib o‘tishda:

xalqaro pochta va xalqaro kuryerlik jo‘natmalari oluvchining yoshi uning manziliga jo‘natilgan tovarlarning xususiyatlari bilan muvofiqligi;

bir manzil bo‘yicha yashovchi bir yoki bir necha jismoniy shaxs tomonidan olib o‘tiladigan bir xil turdagi tovarlarni olib o‘tishning takroriyligi;

deklaratsiyada ko‘rsatilgan tovarlarni qabul qiluvchi manzilning jismoniy shaxs haqiqatda ro‘yxatdan o‘tgan joyi bilan farqliligi.

Yuqorida ko‘rsatilgan mezonlardan birining mavjudligi, bojxona chegarasi orqali jismoniy shaxs va uning oila a’zolari tomonidan olib o‘tiladigan tovarlar belgilangan me’yorlardan ortiq bo‘lganda, ular shaxsiy ehtiyojlari uchun mo‘ljallanmaganligiga (shaxsiy foydalanish yoki iste’mol maqsadida emasligi) taxmin qilishga asos bo‘ladi.

Jismoniy shaxslar tomonidan olib o‘tilayotgan bojxona to‘lovlari undirilmaydigan va tadbirkorlik yoki boshqa tijorat faoliyati uchun mo‘ljallanmagan tovarlar respublikaga olib kirishning cheklangan me’yorlaridan ortganda, O‘zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy faoliyat tovar nomenklaturasi kodidan va kelib chiqish mamlakatidan qat’iy nazar ushbu tovarlarning bojxona qiymatidan kelib chiqqan holda, cheklangan me’yorlardan ortiq qismiga nisbatan yagona bojxona to‘lovi undiriladi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Jismoniy shaxslar tomonidan bojxona chegarasi orqali tovarlarni olib o‘tishni yanada tartibga solish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2018-yil 6-fevraldagi PQ-3512-son qaroriga 1-ilovada nazarda (https://lex.uz/ru/docs/-http://cli.lex.uz/ld/lps/doc/3551264#-4461474) tutilgan bojxona to‘lovlari undirilmaydigan ayrim turdagi tovarlar olib o‘tilganda, shu bilan birga, jismoniy shaxslar tomonidan tadbirkorlik yoki boshqa tijorat maqsadlarida tovarlar bojxona chegarasi orqali olib o‘tilganda ularning miqdori olib kirish me’yorlardan ortgan taqdirda, ularga nisbatan bojxona qonunchilik hujjatlarida belgilangan bojxona rasmiylashtiruvining umumiy qoidalari olib o‘tilayotgan tovarlarning umumiy miqdoriga nisbatan qo‘llaniladi.

(6-bandning o‘n beshinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 4-apreldagi 153-sonli qarori (https://lex.uz/ru/docs/-5936929?ONDATE=05.04.2022%2000#-5940796) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 05.04.2022-y., 09/22/153/0266-son)

7. O‘zbekiston Respublikasi bojxona hududiga kuzatib borilayotgan va (yoki) kuzatib borilmayotgan bagajlarda shaxsiy ehtiyojlar uchun bo‘lgan tovarlarning olib kirish cheklangan normalari, yo‘nalish va yetib borish manzilida zarur hamda ilgari foydalanishda bo‘lgan shaxsiy ehtiyojlar uchun mo‘ljallangan tovarlarni hisobga olmagan holda quyidagi mezonlar asosida aniqlanadi:

yo‘nalish va (yoki) yetib borish manzilida an’anaviy (odatda) tartibda foydalanish amaliyoti, shu bilan birga mavsumiyligini, sayohat maqsadini, transport turini, bojxona chegarasidan o‘tish takroriyligi;

eskirish va boshqa ishlatilganlik belgilari (qirilish, bukilish va boshqa mexanik shikast) mavjudligi;

birkalar, yorliqlar, ishlab chiqaruvchi o‘rovi yo‘qligi;

tovarlarni odatiy tartibda foydalanish uchun yetarli bo‘lgan darajada bitta yoki boshqa miqdorda, shu jumladan mavsumiyligini, sayohat maqsadini, transport turini, yo‘nalish davomida yoki yetib borish manzilida obyektiv zaruratliligi.

8. Jismoniy shaxs bojxona organi mansabdor shaxsining bojxona chegarasi orqali tovarlarni olib o‘tish maqsadini aniqlash bo‘yicha qabul qilgan qarori yuzasidan qonunchilikda belgilangan tartibda yuqori turuvchi mansabdor shaxsga hamda sudga shikoyat bilan murojaat qilishi mumkin.

3-bob. Yakunlovchi qoidalar

9. Mazkur Nizom qoidalari jismoniy shaxslar tomonidan shaxsiy ehtiyojlari uchun tovarlarni olib o‘tishda ikki yo‘lakli tizimdan foydalanganda ham qo‘llaniladi.

10. Jismoniy shaxslar tomonidan shaxsiy ehtiyojlari uchun tovarlarni “yashil” yo‘lak orqali olib o‘tilishining qonuniyligi nazorati bojxona organlarining mansabdor shaxslari tomonidan tanlov asosida (obyektlar tanlovi va (yoki) ularni nazorat qilish usullari) va ushbu Nizomda

Xulosa
Bojxona bojlarini hisoblash va undirish tartibida bir qancha o'zgarishlar kiritish kerak, masalan: bu kabi ishlarda inson ancha vaqt hujjat to'plashi va uzundan-uzun navbatlarda turishi lozim. Bunday vaziyatlar nafaqat insoning vaqtini bekorga sovurishiga balkim sog'ligiga ham ta'sir etmay qo'ymaydi. Bu kabi vaziyatlarni ham boshqa bir qancha narsalardek yengilashtirish kerak masalan qandaydir platformalarni yo'lga qo'yish kerak nafaqat Ingliz tili, Rus tili, O'zbek tili balkim boshqa tillarni ham qo'shish kerak bu ham har bir fuqaroga juda katta yordam bo'ladi.