Mundarija: kirish bob. Ta’lim tizimlarining xarakteristikalari

1.2 Germaniya
Germaniyadagi ta'lim tizimi boshlang'ich, o'rta va oliy ta'limdan iborat klassik uch bosqichli tuzilmadir. Ushbu tuzilmaning barcha darajalarida ham davlat, ham xususiy ta'lim muassasalari mavjud, ammo ularning soni unchalik katta emas. Germaniya davlati barcha fuqarolarga majburiy o'rta ta'lim olishni kafolatlaydi, shuning uchun davlat boshlang'ich va o'rta maktablarida ta'lim bepul. Aksariyat hollarda davlat universitetlarida o'qish ham bepul.
Germaniyada zamonaviy taʼlim tizimining asosiy xususiyatlari Veymar respublikasi davrida (1920-yillar) shakllangan boʻlib, oʻrta maktab toʻliq davlat maktabi, real maktab va gimnaziyaga boʻlingan. 1950-yillarning boshlarigacha real maktab va gimnaziyada ta’lim pullik edi [37, 25].
Germaniyada maktabgacha ta'lim muassasalari tarmog'i sust rivojlangan. Asosan xususiy bo'lgan oz sonli bolalar bog'chalari 3-5 yoshli bolalarga xizmat ko'rsatadi.
Maktabda ta'lim 6 yoshdan boshlanadi va 9 yoshda, ba'zi shtatlarda esa 10 yil davomida majburiydir.
Maktab tizimidagi birinchi bosqich - bu boshlang'ich maktab: I-IV sinflar, ba'zi mamlakatlarda I-VI sinflar. Boshlang'ich maktabda, ayniqsa, dastlabki 2 yilda keng qamrovli ta'limdan foydalaniladi. Majmuada nemis tili, arifmetika, o‘lkashunoslik, musiqa, jismoniy tarbiya, din fanlari o‘qitilmoqda. Faqat III va IV sinflarda alohida fanlar alohida ajratilgan, garchi majmuada til, o‘lkashunoslik va musiqa fanlari o‘qitilishi davom etmoqda.
Toʻliq xalq maktabida taʼlim IX yoki X sinfgacha davom etadi. Ushbu turdagi ta'lim muassasasi birinchi navbatda kasbga ega bo'lishga qaratilgan: umuman olganda, o'quvchilar boshqa fanlar bo'yicha darslarga qaraganda kasbiy mahorat darslariga osonroq qatnashadilar.
Germaniya ta’lim tizimi uzluksiz ta’lim olishda boshi berk ko‘chaga olib kelmaydi va to‘liq davlat maktabini bitirganlar qator shartlar (darslarga qo‘shimcha qatnashish, imtihonlarni topshirish) sharti bilan real maktabdan sertifikat olishlari mumkin. Haqiqiy maktab G'arbiy Germaniya pedagoglari tomonidan "nazariy va amaliy" sifatida tavsiflanadi. To'liq xalq maktabidan farqli o'laroq, haqiqiy maktabda fizika, kimyo, biologiya va ingliz tili majburiy fanlar sifatida o'qitiladi. Matematika yuqori saviyada o‘qitiladi. Haqiqiy maktablarda yaxshi o'qigan o'quvchilar gimnaziyalarga o'tishlari mumkin.
Gimnaziyalar oliy ta’lim olish imkoniyatini beruvchi yagona ta’lim muassasasidir. Tegishli yoshdagi o'smirlarning 16% dan ko'prog'i uning quyi darajasida o'qimaydi. O'qish jarayonida maktab o'quvchilarining tark etishi kuzatiladi, bu ayniqsa o'ninchi sinfdan keyin, shuningdek, gimnaziyaning o'rta bosqichidan yuqori bosqichga o'tish davrida (XI-XIII sinflar). Unga kirganlarning yarmigina gimnaziyani o‘n uchinchi sinfda tamomlaydi.
Sobiq GDRda qayta birlashgandan soʻng oʻrta taʼlim tizimini yangi ish sharoitlariga oʻtishdagi birinchi qadam uch turdagi: toʻliq xalq, real va gimnaziya maktablarini yaratish boʻldi. Biroq, hozircha ular bir-birining ustiga, go‘yo bir-birining ustiga qo‘yilgan: 10-sinfning tugashi to‘liq xalq maktabining tugashiga tenglashtiriladi, 9-sinf esa to‘liq xalqning bitiruvchi sinfiga bo‘linadi. maktab va haqiqiy maktabning IX sinfi (boshlang'ich). X sinf bitiruvchisi real maktabni tamomlaganligi to‘g‘risidagi guvohnoma oladi, XI-XII sinflar esa gimnaziya darajasidagi ta’lim maqomiga ega. 10-sinfning birinchi yarmi sinov davri hisoblanadi va bu davrda sezilarli darajada o'qishni tark etish mavjud, shuning uchun gimnaziyada o'qiyotgan haqiqiy maktab bitiruvchilari soni taxminan 16% ni tashkil qiladi.
Davlat kasb-hunar ta'limi tizimi to'liq xalq maktabi bitiruvchilari uchun majburiydir. Uning barcha tinglovchilarining katta qismi ish joyida quyi turdagi kasb-hunar maktabida mashg'ulotlarga qatnaydi va u erda shogirdlik kursini o'taydi. Maktabda darslar 3 yil davomida haftasiga 6-8 soat davom etadi.
Ilg'or kasb-hunar maktablari tizimi juda xilma-xildir. U ko'plab "mutaxassislik maktablari" ni o'z ichiga oladi - o'qish muddati 1 - 4 yil bo'lgan uy xo'jaligi, tibbiyot, qishloq xo'jaligi va boshqalar. Bu o‘quv yurtlari asosan xizmat ko‘rsatish sohasi uchun malakali kadrlar tayyorlaydi.
Germaniya oliy taʼlim tizimi 326 ta taʼlim muassasasini birlashtirgan boʻlib, ularning katta qismi davlatga tegishli (nodavlat universitetlar davlat oʻqituvchilik litsenziyasiga ega boʻlishi shart).
Shuni ham ta'kidlash kerakki, federal hukumatning siyosati universitetlarning sanoat firmalari bilan hamkorligini mustahkamlashga qaratilgan. 50-yillardan boshlab. "Qo'shma tadqiqot"ning keng tarqalgan shakli - ma'lum bir sanoatdagi kichik va o'rta firmalarning universitet (yoki ilmiy-tadqiqot instituti) bilan a'zo firmalar hal qilishdan manfaatdor bo'lgan muammolar ustida ishlash uchun ittifoq tuzishi.
Universitetlarda nafaqat firma xodimlarining amaliyot o‘tashi, balki talabalar va yosh olimlarning firmalarda mehnati ham amaliyotga tatbiq etilishi muhim. Bu, ayniqsa, maxsus (professional) universitetlar uchun to'g'ri keladi, bu erda hatto o'qituvchilar vaqti-vaqti bilan firmada amaliyot o'tashlari kerak.
Germaniya taʼlim tizimining, jumladan, oliy taʼlimning istiqbolli xususiyatlaridan biri bu “Taʼlimni ragʻbatlantirish toʻgʻrisida”gi qonundir. Talabalar uchun har oyda taxminan 600 ball to'lash ko'zda tutilgan bo'lib, mablag'larning yarmi bepul grantlar, ikkinchisi esa kredit sifatida o'tkaziladi (maktab o'quvchilari faqat grant shaklida to'lanadi, ammo bunday talablarga ega bo'lish uchun. stipendiya olish uchun ular ota-onalari ularni boqishga qodir emasligini tasdiqlovchi hujjatlarni taqdim etishlari kerak).
Zamonaviy nemis maktabi o'ziga xos pedagogik makon bo'lib, uning ichida nemis millatining ma'naviy, mafkuraviy rivojlanishi kabi hududiy birlashish emas. Shu bilan birga, eng yaxshi milliy an’analarni saqlab qolgan holda “yagona Yevropa maktabi”ga a’zo bo‘lish hozirgi kundagi ustuvor vazifalardan biridir. Shu munosabat bilan Germaniya o‘rta ta’limning maqsad va vazifalarini qayta ko‘rib chiqmoqda, uning mazmunini kelajak dunyo talablarini hisobga olgan holda modernizatsiya qilmoqda.