Mundarija: Kirish I. bob. Korxonada innovatsion faoliyatni moliyalashtirish manbalariga umumiy yondashuvlar

1.2 Investitsiya resurslarini shakllantirish manbalarining tarkibi va tarkibi

Struktura - bu butun, tizimning qismlari va elementlarining tabiiy, barqaror aloqasi va munosabatlari.
Qismlarning va butunning o'zi doimiy o'zgarishiga qaramay, struktura o'zgarishsiz qoladi va faqat butun sifat sakrashiga uchraganda o'zgaradi. Boshqa tomondan, butunning barcha elementlari mohiyatan uning tuzilishiga bog'liq bo'lib, ularning bog'lanish usuli va tizimiga qarab sifat jihatidan boshqacha rol o'ynaydi.
Investitsiyalarning iqtisodiy mohiyatini tushunish uchun ular turli shakldagi kapitalni o'z ichiga olishini yodda tutish kerak. Investitsiyalar jalb qilingan mablag'lar (ulushlar), qarz mablag'lari, o'z mablag'lari, shuningdek, aniq moddiy elementlar ko'rinishidagi pul mablag'larini o'z ichiga oladi, masalan, binolar, inshootlar, jihozlar, intellektual mulk, mulkiy huquqlar shaklida. tadbirkorlik faoliyati ob'ektini yaratish (rivojlantirish, modernizatsiya qilish) uchun investitsiya jarayoni ishtirokchilari. Har qanday holatda, investitsiyalar xarajat xususiyatiga ega bo'ladi.
Investitsiyalarning bu shakllari, birinchidan, ularning barchasi tadbirkorlik faoliyatining yaratilgan ob'ektida mujassamlanishi, uning aktivlarini tashkil etishi, ikkinchidan, mablag'lar va resurslarni ularga ega bo'lganlar va egalari o'rtasida uzoq muddatli qayta taqsimlanishi bilan birlashtirilgan. kimga kerak..
Rejalashtirish va tahlil qilish uchun investitsiyalarni bir qancha usullar bilan tasniflash mumkin, bu esa investitsiyalarning mohiyatini yaxshiroq tushunish imkonini beradi. Eng keng tarqalgani quyidagi tasnifdir[12, 145-bet]:
1. Investitsiya ob'ektlari bo'yicha:
· moliyaviy;
haqiqiy;
nomoddiy aktivlarga investitsiyalar.
Moliyaviy investitsiyalar - pul mablag'larini qimmatli qog'ozlarga, aksiyalarga, obligatsiyalarga, qarz huquqlariga, bankdagi depozit hisobvaraqlariga ma'lum foizda qo'yishdir.
Haqiqiy investitsiyalar - kapitalni ishlab chiqarishga uni yaratish va rivojlantirish uchun qo'yishdir.
Nomoddiy aktivlarga investitsiyalar tadqiqot, kadrlar tayyorlash, reklama va yangi texnologiyalardan foydalanish uchun litsenziyalar olishga investitsiyalardir.
Real va moliyaviy investitsiyalar o'rtasidagi nisbat shunday bo'lishi kerak. Korxona rivojlanishining dastlabki bosqichida investitsiyalarning asosiy qismi real sektorga, kelgusida esa shu korxonaga xizmat ko‘rsatuvchi va uni xomashyo bilan ta’minlovchi korxonalarning aktsiyalarini sotib olishga (moliyaviy qo‘yilmalarga) yo‘naltiriladi.
2. Investitsiya muddati bo‘yicha:
qisqa muddatli (1 yilgacha);
Uzoq muddat.
Qisqa muddatli investitsiyalarning asosiy vositalari bank depozitlari, veksellar, sertifikatlar va yuqori likvidli qimmatli qog'ozlardir.
Uzoq muddatli investitsiyalar (uzoq muddatga) real sektorga qo'yilmalardir. Bularga uzoq muddatli moliyaviy qo'yilmalar kiradi, masalan, sho''ba korxonalarning aktsiyalari, boshqa firmalarning ustav kapitali.
Uzoq muddatli investitsiyalarning maqsadi korxonaning asosiy va aylanma mablag'larini ko'paytirishdan iborat.
3. Real sektorda takror ishlab chiqarish shakllariga ko‘ra:
· tadbirkorlik faoliyati ob'ektini yaratish;
ishlab chiqarishni kengaytirishga;
rekonstruksiya qilish, texnik qayta jihozlash uchun.
Bu sohalardagi investitsiyalar tarkibi korxona joylashgan bosqichlarga bog'liq. Dastlabki bosqichda investitsiyalar ob'ektni yaratishga yo'naltiriladi. Mahsulot bozorda talabga ega bo'lgan sharoitda investitsiyalar ishlab chiqarishni kengaytirishga yo'naltiriladi. Bularning barchasi ishlab chiqarish ko'lami va bozor sharoitlariga bog'liq. Asosiy fondlarning eskirishi ortib borishi bilan ularni rekonstruksiya qilish, texnik qayta jihozlash zarurati tug‘iladi.
4. Yakuniy natijalarga qarab [14, 88-b]:
ishlab chiqarish hajmining o'sishi bo'yicha;
mahsulot sifatini yaxshilash;
resurslarni tejash (oxir-oqibat xarajatlarni kamaytirish uchun);
ish o'rinlari sonini ko'paytirish.
5. Mulkchilik shakli bo‘yicha:
· xususiy;
davlat.
Xususiy investitsiyalar - xususiy, korporativ korxona va tashkilotlar, fuqarolar mablag'lari, shu jumladan o'z va qarz mablag'lari hisobidan shakllantirilgan investitsiyalar.
Davlat investitsiyalari - bu davlat byudjeti va boshqa davlat moliyaviy manbalari hisobidan shakllantiriladigan investitsiyalar.
6. Moliyalashtirish manbalari bo‘yicha:
o'z (amortizatsiya, foyda);
Qarzga olingan (kreditlar);
jalb qilingan (aksiyalarni chiqarish orqali).
O'z va qarz mablag'lari o'rtasidagi nisbat moliyaviy barqarorlik ko'rsatkichini tashkil qiladi. Odatda, investitsiya qilishda o'z mablag'lari taxminan 70% bo'lsa, qarz mablag'lari - 30%. Turli manbalar korxona uchun har xil qiymatga ega. Investitsiyalar manbalari o'rtasidagi nisbat optimal bo'lishi kerak. Asosiy vazifa - investitsiya bilan bog'liq xarajatlarni kamaytirish.
7. Investitsiya jarayoni ishtirokchilari tarkibiga, loyihani ishlab chiqish va amalga oshirishga qo‘shgan hissasiga ko‘ra:
korxonalar;
Aksiyadorlar
tijorat banklari;
loyihaga nisbatan yuqori darajadagi tuzilmalar (kompaniyalar, xoldinglar);
turli darajadagi byudjetlar (respublika, mahalliy).
Intellektual nomoddiy investitsiyalar ham mavjud - bular patentlar, litsenziyalar, nou-xau, kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash, tadqiqot va ishlanmalarga investitsiyalar, reklama va boshqalarni sotib olish xarajatlari.
Bundan tashqari, loyiha asosida yoki korxona (kompaniya) sotib olayotganda amalga oshirilgan dastlabki investitsiyalar yoki sof investitsiyalar mavjud. Qayta investitsiyalar bilan birgalikda ular yalpi investitsiyalarni tashkil qiladi.
Qayta investitsiyalar - bu yangi ishlab chiqarish vositalarini sotib olish yoki ishlab chiqarish va boshqa maqsadlarda foydalaniladigan yangi chiqarilgan investitsiya resurslari. Bunday investitsiyalar mavjud quvvatlarni yangilari bilan almashtirish, texnologik uskunalar yoki jarayonlarni ratsionalizatsiya va modernizatsiya qilishga yo'naltirilishi mumkin. Mahsulot (ishlab chiqarish) hajmining o'zgarishi, assortimentning o'zgarishi bilan bog'liq diversifikatsiya; yangi turdagi mahsulotlarni yaratish va yangi sotish bozorlarini tashkil etish, kelajakda korxona (firma)ning omon qolishini ta'minlash [12, 178-b.].
Asosiy kapital hajmini oshiruvchi va uni modernizatsiya qilishga (qoplashga) yo‘naltirilgan yangi investitsiyalar summalari (asosiy kapitalning eskirishini qoplash uchun ajratilgan mablag‘lar) yalpi investitsiyalarni tashkil etadi.
Investitsiya resurslarini shakllantirish manbalarini optimallashtirish ishlab chiqilgan investisiya siyosatiga muvofiq amalga oshiriladi.
Investitsion faoliyatning asosiy maqsadi korxonaning iqtisodiy salohiyatini kengaytirishga qaratilgan kapital qo'yilmalarning eng samarali shakllarini amalga oshirishni ta'minlashdan iborat. Shu maqsadni hisobga olgan holda korxonaning investisiya siyosatining mazmuni shakllantiriladi.
Korxonaning investitsiya siyosatini ishlab chiqish quyidagi asosiy bosqichlarni qamrab oladi.
1. Korxonaning iqtisodiy va moliyaviy rivojlanish strategiyasiga muvofiq investitsiya faoliyatining alohida yo'nalishlarini shakllantirish.
2. Tashqi investitsiya muhiti va investisiya bozori konyunkturasini tadqiq qilish va hisobga olish. Bunday o'rganish jarayonida investitsiya faoliyatining huquqiy shartlari umumiy va alohida investitsiya shakllari kontekstida o'rganiladi; investitsiya bozorining hozirgi kon'yunkturasi va uni belgilovchi omillar tahlil qilinadi; eng yaqin investitsiya bozori kon'yunkturasi korxona faoliyati bilan bog'liq uning alohida segmentlari kontekstida bashorat qilinadi.
3. Alohida investitsiya ob'ektlarini qidirish va ularning korxona investitsiya faoliyati yo'nalishlariga muvofiqligini baholash. Investitsiya siyosatining ushbu yo'nalishini amalga oshirish jarayonida investitsiya bozoridagi joriy taklif o'rganiladi, o'rganish uchun korxonaning investitsiya faoliyati yo'nalishlariga (uning tarmoq va mintaqaviy diversifikatsiyasiga) to'liq mos keladigan individual real investitsiya loyihalari va moliyaviy vositalar tanlanadi. ); ularning mavjud turlari tarkibini yangilash uchun individual aktivlarni (uskunalar, texnologiyalar va boshqalar) sotib olish imkoniyatlari va shartlari ko'rib chiqiladi; tanlangan investitsiya ob'ektlarini har tomonlama ekspertizadan o'tkaziladi.
4. Investitsiyalarning yuqori rentabelligini ta'minlash. Dastlabki bosqichda tanlangan investitsiya ob'ektlari iqtisodiy samaradorligi nuqtai nazaridan tahlil qilinadi. Ceteris paribus, amalga oshirish uchun eng yuqori samaradorlikni ta'minlaydigan investitsiya ob'ektlari tanlanadi.
5. Investitsiya faoliyati bilan bog'liq risklar darajasini minimallashtirishni ta'minlash. Investitsiya siyosatining ushbu yo'nalishini amalga oshirish jarayonida birinchi navbatda har bir aniq investitsiya ob'ektiga xos bo'lgan risklarni aniqlash va baholash kerak.
6. Investitsiyalarning likvidligini ta'minlash. Investitsion faoliyatni amalga oshirishda shuni nazarda tutish kerakki, tashqi investitsiya muhiti, investitsiya bozori konyunkturasi yoki korxonaning kelgusi davrdagi rivojlanish strategiyasidagi sezilarli oʻzgarishlar tufayli alohida investitsiya obʼyektlaridan kutilayotgan daromad keskin kamayishi mumkin. risklar ortishi va korxona uchun investitsiya jozibadorligining boshqa ko'rsatkichlarining qiymati kamayishi mumkin.
7. Investitsiya resurslarining zarur hajmini aniqlash va ularning manbalari tarkibini optimallashtirish. Investitsion resurslarni shakllantirish manbalari tuzilmasini optimallashtirish jarayonida moliyaviy barqarorlik va toʻlov qobiliyatining pasayishiga yoʻl qoʻymaslik uchun alohida kreditorlar uchun oʻz va qarzga olingan moliyalashtirish manbalari va boʻlajak toʻlovlar oqimining oqilona nisbati taʼminlanadi. kelgusi davrda korxona.
8. Korxonaning investitsion portfelini shakllantirish va baholash. Investitsion resurslar hajmining mumkin bo'lgan jalb etilishini, shuningdek, alohida investitsiya ob'ektlarining investitsiya jozibadorligini (investitsion sifatlarini) baholashni hisobga olgan holda, korxonaning jami investitsiya portfeli (real yoki moliyaviy investitsiyalar portfeli) shakllantiriladi.
9. Investisiya dasturlarini amalga oshirishni jadallashtirish usullarini taqdim etish. Amalga oshirish rejalashtirilgan investitsiya dasturlari quyidagi fikrlardan kelib chiqqan holda imkon qadar tezroq amalga oshirilishi kerak: birinchi navbatda, har bir investitsiya dasturini amalga oshirishning yuqori sur'atlari butun korxonaning iqtisodiy rivojlanishini jadallashtirishga yordam beradi; bundan tashqari, investitsiya dasturi qanchalik tez amalga oshirilsa, foyda va amortizatsiya shaklida qo'shimcha sof pul oqimi tezroq shakllana boshlaydi; investitsiya dasturlarini amalga oshirishni jadallashtirish qarz mablag'laridan foydalanish shartlarini qisqartiradi (xususan, qarz mablag'lari hisobidan moliyalashtiriladigan real investitsiya loyihalari uchun); nihoyat, investitsiya dasturlarini tezkorlik bilan amalga oshirish tizimli investitsiya xavfi darajasini pasaytirishga yordam beradi;
Haqiqiy va moliyaviy investitsiyalarni amalga oshirishning o'ziga xos xususiyatlari ularni boshqarishning xususiyatlarini aniqlaydi, bu alohida e'tiborni talab qiladi.