Mundarija kirish

Himoyaga olib chiqiladigan holatlar:

IX-XV asrlarda O’rta Osiyoda tarbiya va ijtimoiy hayotning o’ziga xos xususiyatlari

XI-XV asrlarda O’rta Osiyoda maktab va madrasalarda o’quv mashg’ulotlari

Temuriylar davri ta’limi va tarbiya tizimining zamonaviy ta’lim tizimi bilan o’zaro bog’liqligi

Temuriylar davri ijtimoiy pedagogik qarashlarini darsdan tashqari mashg’ulotlar jarayonida o’rganish.

Ilmiy yangiligi:

– IX-XV asrlarda ijtimoiy pedagogik g’oyalarning rivojlanishi o’rganildi;

– XI-XV asrlarda O’rta Osiyoda maktab va madrasalarda o’quv mashg’ulotlari mazmuni qiyosiy tahlil qilindi;

– pedagogika kasb-hunar kollejlarida o’quvchilarning tarbiyalashda pedagogika tarixi o’quv fani mazmunida mujassamlashtirilgan ajdodlar merosidan foydalanishga oid tavsiyalar ishlab chiqildi;

- temuriylar davri ta’limi va tarbiya tizimini darsda o’rganish mazmunini belgilashda tarixiy-pedagogik, psixologik va uslubiy ta’minoti aniqlandi, pedagogik tajriba-sinovdan o’tkazildi.

10

Tadqiqotning ilmiy-nazariy ahamiyati: «Pedagogika tarixi» kursi yangi

materiallar bilan boyitilganligi; tadqiqot mohiyatini yorituvchi tarixiy manbalar va Sharq mutafakkirlarining pedagogik ta’limoti va asarlarida bayon etilgan ijtimoiy pedagogik g’oyalar, ularning tasnifi, mohiyatining yoritilganligi; dars jarayonida, sinfdan va maktabdan tashqari ishlar jarayonida IX-XV asrlardagi ijtimoiy pedagogik g’yaoalarda foydalanishning nazariy asoslari yaratilganligi va ilmiy-uslubiy tavsiyalarning ishlab chiqilganligi bilan tavsiflanadi.

Tadqiqotning amaliy ahamiyati: Zamonaviy pedagogik va texnologik yondashuv asosida pedagogika tarixini o’qitishda o’quvchilarning ma’naviy sifatlarini tarbiyalashga ta’sir etuvchi omillar aniqlandi; oliy ta’lim muassasalarida «Pedagogika», «Pedagogika tarixi», «Etnopedagogika», «Ma’naviyat asoslari» fanlarini o’qitishga oid nazariy-uslubiy mazmunda materiallar tayyorlandi. Tadqiqot natijalaridan pedagogika tarixini o’qitishda o’quvchilarning ma’naviy sifatlarini tarbiyalash amaliyotini yangilash, o’quv-uslubiy majmualar tayyorlash, shuningdek, metodik tavsiyalardan o’qituvchilar malakasini oshirish va qayta tayyorlash kurslarida ma’ruzalar sifatida foydalanildi.

Dissertasiya kirish, uch bob, umumiy xulosalar va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat.

11

I BOB. IX-XV ASRLARDA IJTIMOIY PEDAGOGIK G’OYALAR

RIVOJLANISHINI O’RGANISH-DOLZARB PEDAGOGIK MUAMMO SIFATIDA

1.1. IX-XV asrlarda O’rta Osiyoda tarbiya va ijtimoiy hayotning o’ziga xos xususiyatlari.

O’zbekiston o’z mustaqilligini qo’lga kiritgach, pedagogik ta’lim tizimi respublikamizda amalga oshirilayotgan ijtimoiy–siyosiy, iqtisodiy va ma’naviy islohotlar sharoitida rivojlanish davriga kirdi. Zero, hozirgi kunda iqtisodiy madaniyati, ma’naviy va moddiy qadriyatlarini insonparvarlik, yuksak axloqiy ideallar ruhida rivojlantirayotgan mustaqil demokratik davlatni barpo etish jarayoni amalga oshmoqda.

O’zbekiston mustaqilligini mustahkamlashning muxim vazifalaridan biri milliy ma’naviyatni yuksaltirish, milliy mafkurani shakllantirishdan iboratdir. Bu murakkab va dolzarb vazifani hal etish uchun bosib o’tilgan tarixiy yo’lni tahlil qilish, ijobiy va salbiy jihatlarini aniqlash, shu asosda tarbiya, ayniqsa bo’lajak mutaxassislarning ma’naviy sifatlarini tarbiyalashga yo’naltirilgan pedagogik vositalar tizimini yaratish zaruriyati mavjud. Ma’lumki, jamiyat hayoti va unda yashovchi kishilarning ijtimoiy-ma’naviy yuksalishi milliy mafkura, talabalar ta’lim-tarbiyasi hamda bo’lajak mutaxassislarning keng ko’lamda intellektual salohiyatga ega bo’lishini talab qilmoqda. Tarixiy tajribalar shundan dalolat beradiki, har qanday davlat tizimi o’zining asosiy maqsadi sifatida yoshlarga ajdodlardan meros bo’lib qolgan ma’naviy boyliklar, ta’lim-tarbiyaviy qadriyatlarni singdirishni taqozo qiladi. Ta’lim-tarbiyaviy qadriyatlar yosh avlodning ijtimoiy-ma’naviy rivojlanishida zamin bo’lib xizmat qiladigan moddiy, ma’naviy boylik.