Muqaddima

7.10. Pnevmatik flotatsion mashinalar
Pnevmatik (aerolift) flotatsion mashinalar sodda tuzilishga ega, ishlatish 
vaqtida tejamli, mineral tarkibi bo‘yicha uncha murakkab bo‘lmagan rudalarni 
boyitishda ishlatiladi. Bu mashinalar aerolift printsipi bo‘yicha (havo yordamida 
ko‘tarilishi) ishlaydi va shuning uchun aerolift mishanalar deb ataladi.
Vannaning chuqurligiga qarab, aerolift mashinalar 2 ga bo‘linadi:
1) mayda (vannaning chuqurligi 0,9m) 
2) chuqur (vannaning chuqurligi 2,4 m dan 3 m gacha).
Chuqur aerolift mashina vanna, aerolift, aeratordan iborat. Aerolift vannaning 
markaziy bo‘limi hisoblanib, mashinaning tubiga etmagan 2 ta vertikal to‘siq 
orqali hosil qilingan. Aerator po‘latdan payvandlangan quticha holida tayyorlanib, 
pastki qismida aeroliftga havo kiradigan teshik bilan tamomlanadi. Aeratorga havo 
markaziy kollektordan ikkita havo o‘tkazuvchi quvurlar orqali berilib, teshikning 
butun kengligi bo‘yicha tarqaladi. Havo o‘tkazuvchi quvur yuqorida (kanal) zulfin 
(surma qopqoq) ga ega. Bo‘tana mashinaning bosh tarafida joylashgan qabul 
qiluvchi cho‘ntak orqali vannaga beriladi. Havo aeroliftga ikki tomondan beriladi. 
Mashinaning yonbosh bo‘lmalaridagi bo‘tana havo bilan kam to‘yingani uchun 
markaziy bo‘lmadagi bo‘tanaga nisbatan kattaroq zichlikka ega bo‘ladi va u 
aerolift kameraga tomon intiladi. 

---

108 
36–rasm. Chuqur aerolift flotatsion mashina 
Aerolift 
kamerada 
havo 
pufakchalarining 
maydalanishi 
bo‘tana-havo 
aralashmasining turbulent xarakati tufayli yuzaga keladi. Minerallashgan xavo 
pufakchalari aerolift kamerada yuqoriga ko‘tariladi va yo‘naltiruvchi to‘siqlar 
yordamida yonbosh bo‘lmalarga otiladi. Bu maqsadda aerokamera ustiga otboynik 
(ushlovchi) o‘rnatiladi. Butanani aralashtirish, tashish, bo‘tana-havo aralashmasini 
aerolift kameradan chiqarish uchun kerak bo‘lgan havo teshik orqali atmosferaga 
chiqarib yuboriladi. 
Pnevmatik flotatsion mashina FP-100 rangli, nodir, kamyob va qora metallar 
rudalarini, hamda ko‘mir va shu kabi foydali qazilmalarni boyitishda ishlatiladi. 
Hozirgi vaqtda qo‘llanilayotgan mexanik va pnevmatik flotatsion mashinalardan 
tuzilishining soddaligi, xarakatlanuvchi va tez ishdan chiquvchi qismlarining 
yo‘qligi, kam metal va elektrenergiya ishlatilishi, kam joy egallashi bilan ajralib 
turadi. 
37-Pnevmatik flotatsion mashina FP–100 

---

109 
Mashina konus shaklidagi asosli (30-55
0
burchak ostida) po‘lat listdan 
tayyorlangan vertikal tsilindrik kameradan iborat. Mashina konus qismining 
pastida mashinaning o‘qi bo‘ylab yordamchi shaybali aerator o‘rnatilgan. Bu 
aerator rezinadan tayyorlanib, mashina devoriga mahkamlanadi va mashina uzoq 
vaqt ishlamay turib qolganda uni ichidagi mahsuloti bilan birga ishga tushirishga 
xizmat qiladi.
Konus qismining yuqorisi tsilindrik qism bilan ulangan joyda teshik-teshik 
elastik naydan yasalgan asosiy aerator kronshteynga tayanadi. 
Aeratorning karkasi (qobirga) metal trubadan uni geometrik tarzda 
ushlaydigan nippel bilan tayyorlanib, ularga elastik teshik-teshik trubalar 
mahkamlanadi. 
Mashinaning yuqori qismida taxminan 4 m balndlikda ikkinchi aerator 
o‘rnatilgan. Ikkala aerator xam uzlarini mashina balandligi bo‘ylab yo‘naltiruvchi 
va ko‘taruvchi moslamalar bilan ta’minlangan. Bu esa flotatsiya mahsulotlariga 
qo‘yiladigan talabga qarab, flotatsiyani boshqarish imkonini beradi. 
Naysimon aerator butanadagi havo pufakchalarini samarali maydalaydi va 
ularni muallaq holda ushlab turishni ta’minlaydi. 
Naydagi har bir teshik jajji qopqoq (klapan) dan iborat bo‘lib, u ma’lum 
havo bosimida ochiladi. Havo berish tuxtatilishi bilan teshikcha yopiladi va 
naysimon aeratorga butana okimi kirish tuxtaydi. 
Mashinani dastlabki mahsulot (butana) bilan tuldirish uning yonboshidagi 
(yuqori qismida) tuynuk orqali amalga oshiriladi. 
Kupikli mahsulot (kontsentrat) tarnovchaga oqib tushadi. Chiqindi 
bo‘shatuvchi moslama orqali chiqariladi. 
Aeratorga berilayotgan havoning sarfi va bosimini o‘zgartirib ko‘pikni 
minerallashtirish, kontsentratning sifatini va chiqishini boshqarish mumkin. 
Yuqori qismda ko‘pik ushlovchi moslama o‘rnatilgan bo‘lib, u ko‘pikni 
markazdan chetga yo‘naltiradi. Mashinani ko‘zdan kechirish uchun uning ostki 
qismida lyuk o‘rnatilgan.