Murtak, urug` va mevaning tuzilishi va rivojlanishi

• TOSHKENT FARMATSEVTIKA INSTITUTI FARMATSIYA FAKULTETI
• 203-A GURUH TALABASI XUDOYQULOV ABBOSNING
• BOTANIKA FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI

BAJARDI : XUDOYQULOV. ABBOS TEKSHIRDI: YOʻL HIYEVA . MAVJUDA

• TOSHKENT FARMATSEVTIKA INSTITUTI FARMATSIYA FAKULTETI
• 203-A GURUH TALABASI XUDOYQULOV ABBOSNING
• BOTANIKA FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI

Meva xillari va urugʻ tuzilishi. Oʻsimliklarni urugʻ va mevalar orqali tarqalishi

• .Mevalash
• . Urug’ mahsuldorligi
• . Dissiminatsiya
• . Ururg’larni tinim holati va unishi
• . Tetrokarpiya va getrospermiya
• . Urug’ banki va urug’dan tiklanish piramidasi

Odatda gullash jarayoni o’tgandan keyin ginetseyning tugunchasi kattalashib, meva hosil qila boshlaydi. Meva hosil bo’la boshlagandan boshlab to uning to’la pishishigacha bo’lgan faza mevalash deb ataladi. Mevalash fazasi 2 davrga bo’linadi:

• . mevaning shakllanishi;
• . mevaning pishishi.

Mevaning shakllanishi- mevani pishishiga qaraganda uzoqroq davom etib, uning davomiyligi va tezligi turli o’simlikllarda turlichadir. Meva ma’lum kattalikka yetgandan keyin o’smay qoladi. Bu mevani shakllanib bo’lganini bildiradi. Endi mevaning pishish davri boshlanadi. Pishish davri shakllanish davriga nisbatan kamroq davom etib, mevaning rangi o’zgara boshlaydi va shu tur uchun xarakterli bo’lgan rangga kiradi.
Mevaning asosiy funksiyasi o’zidagi urug’ni himoya qilish va tarqalishiga yordam berishdir. Bir tup o’simlikda hosil bo’lgan urug’lar miqdori urug’ mahsuldorligi deb nomlanadi. Hozirgi kunda potensial va real urug’ mahsuldorligi ajratiladi.
Potensial urug’ mahsuldorligi (PUM) shu o’simlikda shakllanayotgan jami urug’ kurtaklari soni bilan belgilanadi. PUM ni hosildorligini aniqlash uchun urug’ mahsuldorligi elementlari aniqlanadi.

• O’simlikdagi to’pgullar soni
• To’pguldagi g’unchalar soni
• G’unchadagi urug’kurtaklar soni

Disseminatsiya-o’simlik ko’payish elementlari- diasporalarning tarqalishi jarayoniga aytiladi. Diasporalar o`simlik elementi bo’lib, o’simliklarning turli qismlarida xizmat qilishi mumkin. Diasporalar qaysi organlardan hosil bo’lishiga qarab 2 guruhga ajratiladi:

• vеgеtаtiv diаspоrаlаr (tugаnаklаr, piyozlаr, kurtаklаr)
• gеnеrаtiv diаspоrаlаr (spоrаlаr, mеvа, urug, mеvа bo’lаklаri, to’pmеvа)

Diаspоrа tаrqаlishidа bir qаnchа аgеntlаr ishtirоk qilаdi. Bu аgеntlаr chumоlilаr,sudrаlib yuruvchilаr, qushlаr, qоrаmоllаr vа hаttо insоn bo’lishi mumkin. Hоzirgi vаqtdа o’simlik diаspоrаsini tаrqаlishidа qаysi fаktоr yoki qаysi аgеnt ishtirоk qilishi, u qаndаy mехаnizmdа yuz bеrishini hisоbgа оlgаn hоldа dissеminаtsiyaning quyidаgi turlаri аjrаtilаdi: