«musiqa nazariyasi» kafedrasi

Nazorat savollari:
1. Dargomijskiy rus musiqa madaniyatida egallagan o`rni.
2. Asosiy mavzular va obrazlar.
Adabiyotlar:
1. Tekelis M. «A.S.Dargomijskiy»
2. «Russkaya musiqalnaya literatura» 2-vipusk.


A. S. Dargomijskiy.
«Suv parisi» operasi
( psixologik maishiy drama )
Reja:
1. Yaratilish tarixi
2. Qisqacha mazmuni
3. Kompozitsiya
4. Novatorligi
5. Qaxramonlarga xarakteristika
6. Dramaturgiya
7. Xar saxnalarning axamiyati
Bayoni: Yaratilish tarixi.
1845 yilda Dargomijskiy (ijodining yetuk davri) yangi turdagi operaning - psixologik maishiy dramani -yozishga kirishadi. Pushkinning tugallamagan dramasi o`zining kuchli ijtimoiy kelishmovchiiiklari bilan kompozitorni o`ziga jalb qildi. Mavzuning xalq ijodidan kelib chiqqanligi asarda ertak elementlarini kiritilishiga sabab bo`ldi.
Shu bilan birga drama nixoyat realistik xususiyatlariga ega. Libritani Dargomijskiy Pushkin yaratgan drama rejaga va uslubiga iloji boricha yaqinlashtirishga xarakat qildi. Opera 1856 yilda Peterburgda saxnalashtirildi. Shinavandalarning operaga bo`lgan munosabati turlicha bo`ldi: arestokratiya tabaqasi opera rus milliy operasi bo`lganligi uchun uni nazar-pisan qilmadilar. Demokratik kayfiyatdagi ziyolilar esa uni yaxshi baxoladilar. Mashxur rus musiqa tanqidchisi Serov «Rusalka maktab yozgan».
2. Qisqacha mazmuni: Dnepr daryosi bo`yidagi tegirmon. Natasha sevimli knyazni kutmoqda. Knyaz Natasha bilan xayrlashgani keladi, chunki u boy tabaqaga mansub qizga uylanmoqchi. Knyaz qimmatbaxo sovg`alar bilan qiz va uning otasini yupatmoqchi bo`ladi. Natasha farzand kutayotganligini aytadi. Knyaz ketadi. Natasha o`zini daryoga tashlab g`arq bo`ladi.
Knyaz uylanmoqda. Tu'y avjiga chiqqanda g`ark bo`lgan qizning mungli qoshig`i eshitiladi. To`y buziladi.
Oradan 12 yil o`tadi. Tun. Dnepr yoqasidagi vayrona tegirmon. Suv parilarimng qo`shig`i eshitiladi. Knyaz keladi. Juldur kiyingan, telba tegirmonchi chol -Natashaning otasi xam paydo bo`ladi. Kichik suv parisi knyazni suvga yakin keltiradi. Tegirmonchi chol knyazni suvga itaradi.3. KOMPOZITSIYA: Opera 4 pardadan iborat: 1 Pardadanoq asosiy mazmuni yoritiladi. Bu yerda asosiy obrazlarni ko`rsatish (ekspozitsiya), dramani bog`lanishi, unSng rivoilanishi va ma'lum xolda yechilishi mavjud (Natashaning o`z-o`zini oldirishi). 3.Parda - Oradan 12 yil otdi. 1 - ko`rinishda knyaginyaning obrazi tashlab ketilgan, ruxan ezilgan oshiq sifatida. Uning taqdiri qisman Natasha taqdiriga o`xshaydi. Knyaginya ijrosidagi yakka nomerlar asosan lirik xarakterga ega. Ularni yaratishda kompozitor rus romanslariga xos bo`lgan xususiyatlar: intonatsiyalar Operadagi xorlar («Zapletisya pletin», «Svadebniy xor», «Tanun i xori rusalen») voqeaning xayotiy sharoitini ifodalash rolini bajaradi. Operadagi orkestr ijro etgan nomerlar (uvertyuradagi 2-raqs slovyancha va sigancha 4-parda suv parilari raqsi) dramaning rivojlanishiga Glinkadagi kabi kuchli ta'sir qilmaydi, aloxida musiqiy mazmunga ega emas. Uvertyurada kompozitor operaning asosiy g`oyasi ko`rsatib bera olmaydi. «Suv parisi» operasi rus musiqasi tarixida birinchi psixologik musiqali dramasidir.