«musiqa nazariyasi» kafedrasi

Aleksandr L’vovich Gurilyov 1803 yil Moskvada krepastnoy (dehqon) musiqachi oilasida tug’ilgan. Uning otasi Lev Stepanovich Gurilyov kompozitor va dirijyor graf Orlovning teatrida krepastnoy orkestriga boshchilik qilgan. Ushbu orkestrda Gurilyov skripka chalgan. Musiqa saboqlarini Uu otasidan o’rgangan.
1831-yildan boshlab Gurilyov asarlar yozib Varlamov darajasiga yetgan. U mohir pianist, sozanda va pedegog sifatida tanilgan va fortepiano uchun asarlar yozgan. Hayotining oxirgi yillarida Gurilyov asab kasali bilan qiynalgan va 1858- yil Moskvada vafot etgan.
Vokal ijodi:
Kompozitorning eng yaxshi yuksak qadr topgan rus qo’shiqlari va uzoq yillik tarixga ega bo’lgan xalq qo’shiqlarining qayta ishlanganligidir.gurilyov tomonidan yig’ilgan ko’plab qo’shiqlar bizga XVIIIasrda chiqarilgan qo’shiqlar to’plami bilan bizga ma’lum.
Matushka golobushka. Nirkomskiy so’zlariga yozilgan bu qo’shiqning yaratilishiga Shubxasiz Varlamovning “Krasniy sarafan” asari sabab bo’lgan? Lekin Varlamivning yorqin musiqasiga nisbatan Gurilyovning kuyi bosiq xarakterga ega. Gurilyov toza intonatsiya , nafas olish, kadans aylanmasi xar bir taktning kuchli xissasiga qo’shiladi.
Nazorat savollari:

1. 
   XIX asr birinchi yarmi rus musiqasida qaysi janrlar rivoj topdi?
   
2. 
   A.A.Alyabev yaratgan vocal asarlarini sanab bering.
   
3. 
   Kompozitor A.E.Varlamov xayoti davomida qaysi janrlarda ijod qilgan?
   
4. 
   A.L.Gurilyov romanslarini sanab bering.
   

Topshiriqlar:
1. Berilgan ma’ruza bo’yicha konspekt yozing.
2. Matnda berilgan romanslarni kuylang.
Adabiyotlar:
1. Русская музыкальная литература Вып-1 - Э.Л.Фрид 1979 г.
Mavzu: MIXAIL IVANOVICH GLINKA
hayoti va ijodi
(1804-1857)
Reja:

1. 
   M.I.Glinkaning musiqa san’atiga kirib kelishi va ilk asarlari
   
2. 
   Musiqa merosi
   

Bayoni:
Buyuk Pushkin singari Glinka M.I xam yangi rus madaniyatining asoschisi u birinchi bo`lib o`z asarlarida xalq ruxini ko`taradi. Unda rus xalq qo`shig`i vatanparvarlik va fojeali obrazlarda seziladi. Unga qadar kompozitorlar psixolog xolatini fojeali mavzularni yoritishda Garbiy Yevropa musiqasiga talpinardi. Glinka esa xalq milliy falklorini xalq musiqasini va bu ruxda o`zi yaratkan musiqalari orqali o`z fikrlarini va dunyo qarashlarini ifodalab beradi. Glinkaning san'atida oqimlarning ta'siri yorkin seziladi.
Klassitsizm oqimini - ideal qaxramon obrazlarni yaratishda - Glyuk va Betxovin ta'sirida qaxramonaviy va fojeali orazlarni vatanparvarligi Motsartni operadagi ansabllarni ustaligi musiqa tilini sharafligi shaklini aniqligi seziladi.
Milliy maishiy xayotga qiziqishi tarixiy voqealar fantastik obrazlarga ertak afsonalarga e'tibor berishi Glinkani romantizm oqimiga yaqinlashtiradi. Xaqiqiy real voqealarni insonni ruxiy xollatini tuyg`ularini yoritishi kompozitorni Realizm oqimi bilan bog`laydi. Real uslubni ta'siri seziladi. Glinka rus klassik operasini simfoniyasini asoschisi-rus milliy musiqa tili adabiyotni va rus tarixini musiqada yoritib bergan kompozitordir. Glinkaning dunyo qarashiga milliy rux vatani kelajagi o’z ta’sirini o’tkazadi ( 1812 yili vatan urushi dekabristlar xarakati va Pushkin singari erk kuychisi unga ta'sir qildi). Glinkaning butun ijodida vatanparvarlik uzulmas xalqchilik asos bo`lib qoldi. Glinka san'ati rus musiqa madaniyatida o`zining tarixiy boyligi va rus musiqasining kelajagi uchun xar lomonlama tayyor asarlar edi. U xalq ijodi bilan sug`orilgan qadimgi xor ansambllari bilan kirib kelgan Glinka asarlari birinchi bo`lib rus musiqasi mutaxassisligida katta qadam tashladi yuqoridagi fikr va badiiy xususiyatlariga ega bo`lgan shakllarda ko`rindi. Glinkadagi xalqchilik xalq xayotini chuqur va xar tomonlama ko`rsatish va uning dunyoqarishi xarakterini va uning tarixiy malakasini yuzaga chiqarish. Glinka birinchi bo`lib o`z asarlarida xalq ruxini ko`taradi uning operalarida rus xarakteri xar tomonlama ko`rsatiladi. Qaxraonlik, vatanga muxabbat, xalq kelajagining yorqinligiga ishonchi. Glinka ijodida xalq nafasi bor. Musiqa olg`a olib boruvchilikka aylanadi. Uni Shuningdek boshqa xalqaro milliy xayoti tili ana'nalari qiziqtirardi. Uning musiqasida sharq qo`shiqlari Ispan, Polsha raqslari, Italiya ohangi belkontasi o`z aksini topdi. Glinkani ijodida xaqqoniylik muxim o`rni tutdi Shu asosda uning ijodida realistik uslub o`z aksini topa oldi. Realistik uslub bilan bir qatorda Glinka ijodida romantik san'at belgilari xam paydo bo`la boshladi. Pushkin singari Glinkani xam xaqqoniylik shoiri deb atash mumkin.
Kompozitorning ijodiy uslubida badiiy shakl kompozitsiyadagi ustalik muximdir. Uning ijodidagi asosiy belgilari klassik aniqlik nafislik detallarni ravshanligi musiqali ifodaning aniq va taniqligi Glinkaning simfonik ijodi hajm jihatdan katta bo’lmagani bilan uning merosini (ilodiy) madaniy boylik ahamiyatga egadir.