Mustaqil echish ucun masalalar 1 Masala

Savdo hajmi va muomala harajatlari o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanishni o‘rganish maqsadida do‘konlarni savdo hajmi bo‘yicha teng oraliqqa ega bo‘lgan 4 ta guruhga ajrating.

Har bir guruh bo‘yicha hisoblang:

a) do‘konlar sonini;

b) savdo hajmini - jami va o‘rtacha bir do‘konga nisbatan;

v) muomala harajatlari - jami va o‘rtacha bir do‘konga nisbatan:

Natijalarni guruh jadvali ko‘rinishda ifodalang. Jadvaldagi ma’lumotlarni tahlil qiling.

3.8 - Masala. 3.7 - masala ma’lumotlari asosida muomila harajatlari va savdo hajmi o‘rtasidagi bog‘lanishni o‘rganish maqsadida do‘konlarni muomila harajatlari bo‘yicha teng oraliqqa ega bo‘lgan guruhlarga ajrating. Guruhlash belgisi sifatida zavoddagi do‘konlarni muomila harajatlarini olib, teng oraliqqa ega 3 ta guruh tuzing. Har bir guruh bo‘yicha hisoblang:

a) do‘konlar sonini;

b) savdo hajmini - jami va o‘rtacha bir do‘konga nisbatan;

v) muomala harajatlari - jami va o‘rtacha bir do‘konga nisbatan:

Natijalarni guruh jadvali ko‘rinishda ifodalang. Jadvaldagi ma’lumotlarni tahlil qiling.

3.9-masala. Joriy yil uchun shahardagi bir guruh yuk tashish bilan shug‘ullanuvchi avtokorxonalar bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Korxona tartib raqami	Yuk oboroti, mln. t/km	Jami tashish xarajatlari, mln. dollar	Korxona tartib raqami	Yuk oboroti, mln. t/km	Jami tashish xarajatlari, mln. dollar
1	62	1550	9	47	1245
2	40	1080	10	24	724
3	38	1033	11	18	579
4	25	750	12	58	1444
5	15	472	13	44	1145
6	30	840	14	23	699
7	52	1310	15	32	889
8	27	804	16	20	612

Yuk tashuvchi avtokorxonalarni yukoboroti miqdori bo‘yicha guruhlarga ajratish talab qilinadi. Bunda quyidagi guruhlarni tashkil qiling: 20 mln. t/km gacha, 20-40; va 40 mln. t/km va undan yuqori.

Har bir korxona bo‘yicha aniqlang: korxonalar sonini, umumiy kyu oborotini, tashishga qilingan umumiy xarajatlarni va 10 t/kmga o‘rtacha xarajatlar miqdorini. Masala echimini jadval ko‘rinishida ifodalang. Xulosalar qiling.

3.10-masala. Viloyatdagi bir turdagi mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar yillik hisoboti bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar olingan:

Korxona tartib raqami	Mahsulot hajmi, mln. dollar	O‘rtacha yillik asosiy vositalar qiymati, mln.dollar	O‘rtacha ro‘yxatdagi xodimlar soni, kishi	Korxona tartib raqami	Mahsulot hajmi, mln. dollar	O‘rtacha yillik asosiy vositalar qiymati, mln.dollar	O‘rtacha ro‘yxatdagi xodimlar soni, kishi
1	134,4	7,2	700	11	586	21	1425
2	264	11,6	1100	12	338	14	1208
3	372	15,6	1285	13	480	19	1400
4	145	7,6	705	14	240	11	900
5	427	16	1300	15	362	14,8	1300
6	585	22	1450	16	603	23	1480
7	170	8,4	800	17	375	15,6	1295
8	464	18,8	1380	18	216	10	895
9	180	9,2	825	19	572	19,8	1440
10	308	13,2	1210	20	277	12,4	1180

Korxonalarnio‘rtachayillikasosiyvositalarqiymatiboyicha10mln.dollargacha, 10-15 mln. dollar, 15-20 mln. dollar, 20 mln. dollarvaundanyuqoribo‘lganguruhlargaajrating. Har bir guruh bo‘yicha korxonalar sonini, mahsulot miqdorini, o‘rtacha xodimlar sonini va fondlar qiymatini aniqlang. Xulosalar qiling.

3.11-masala. 3.10-masala ma’lumotlari asosida sanoat korxonalarini mahsulot hajmi bo‘yicha 3 ta teng oraliqga ega bo‘lgan guruhga ajrating. Har bir guruh bo‘yicha korxonalar sonini, mahsulot miqdorini, o‘rtacha xodimlar sonini va fondlar qiymatini aniqlang. Xulosalar qiling.

3.12-masala. Joriy yil uchun bir guruh sanoat korxonalari bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Korxonalar tartib raqami	Mahsulot hajmi, mln.dollar	Asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymati, mln. dollar	Hodimlarning o‘rtacha ro‘yxatdagi soni, kishi
1	197,7	10	900
2	592	22,8	1500
3	465,5	18,4	1412
4	296,2	12,6	1200
5	584,1	22	1485
6	480	19	1420
7	578,5	21,6	1390
8	204,7	9,4	817
9	466,8	19,4	1375
10	292,2	13,6	1200
11	423,1	17,6	1365
12	192,6	8,8	850
13	360,5	14	1290
14	208,3	10,2	900

Korxonalarni mahsulot hajmi bo‘yicha quyidagi intervallarga ajrating: 1) 200 mln. dollargacha; 2) 200-400 mln.dollar, 3) 400-600 mln. dollar. Har bir guruh va barcha korxonalar bo‘yicha korxonalar sonini, mahsulot hajmini, o‘rtacha xodimlar sonini, bir xodimga nisbatan ishlab chiqarilgan mahsulot hajmini. Guruhlash natijalarini statistik jadval ko‘rinishida bayon qiling. Xulosalar chiqaring.

3.13-masala.3.12-masala ma’lumotlari asosida korxonalarni asosiy vositalar bo‘ycha guruhlang. Guruhlashni quyidagi intervallar bo‘yicha amalga oshiring: 1) 12 mln. dollargacha; 2) 12-18 mln.dollar; 3) 18 mln. dollar va undan yuqori. Har bir guruh va jami korxonalar bo‘yicha aniqlang: korxonalar sonini, asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymatini, mahsulot hajmini va fondlar qaytimini. Natijalarni jadval ko‘rinishida ifodalab, xulosalar qiling.

3.14-masala.3.10-masala ma’lumotlari asosida korxonalarni xodimlar soni bo‘yicha quyidagi intervallarga ajrating: 1) 1000 kishigacha; 2) 1000-1300 kishi; 3) 1300 kishi va undan ortiq. Har bir guruh va jami korxonalar bo‘yicha aniqlang: korxonalar sonini, asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymatini, mahsulot hajmini va fondlar qaytimini. Natijalarni jadval ko‘rinishida ifodalab, xulosalar qiling.
3.15 - Masala.Joriy davrda bir tarmoqdagi 23 ta zavodning ishlab chiqarish faoliyati quyidagilar bilan ifodalanadi.

Zavodlar tartib raqami	Asosiy ishlab chiqarish fondlarning o‘rtacha yillik qiymati (mln.dollar)	Ishchilarning o‘rtacha yillik soni, kishi	Ishlab chiqarilgan mahsulot (mln.dollar.)
1	2	3	4
1	100	339	360
2	230	269	290
3	450	435	560
4	490	505	540
5	280	283	280
6	650	581	940
7	160	200	190
8	200	274	250
9	470	341	350
10	170	201	230
11	300	360	320
12	1000	381	860
13	200	227	150
14	250	267	320
15	390	468	420
16	530	395	340
17	330	253	130
18	300	312	340
19	710	411	200
20	310	235	250
21	350	406	490
22	310	311	360
23	560	450	600

Yuqorida berilgan ma’lumotlar asosida zavodlarning asosiy ishlab chiqarish fondlari o‘rtacha yillik qiymati va ishlab chiqarilgan mahsulot qiymati o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanishni o‘rganish maqsadida guruhlashni amalga oshiring. Guruhlashbelgisisifatidazavodlarning asosiy ishlab chiqarish fondlari o‘rtacha yillik qiymatiniolib, 3 guruhgaajrating. Har bir guruh uchun: 1) zavodlar soni; 2) ishchilarning o‘rtacha yillik soni; 3) asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymati (jami va bir zavodga nisbatan); 4) ishlab chiqarilgan mahsulot qiymati (jami va bir zavodga nisbatan); 5) bitta ishchiga to‘g‘ri kelgan mahsulot qiymatlarini hisoblang.

Guruhlash natijalarini yakuniy jadvalda ifodalab - tegishli xulosalar qiling.

3.16 - Masala.3.15 - masala ma’lumotlaridan foydalanib bir zavodga va bar ishchiga nisbatan ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori bilan zavodlardagi ishchilar soni o‘rtasidagi bog‘lanishni ko‘rsating. Guruhlashbelgisi sifatida zavoddagiishchilarning o‘rtacha yillik soni olib, teng oraliqqa ega 4 ta guruh tuzing. Har bir guruh uchun: 1) zavodlar soni; 2) ishchilarning o‘rtacha yillik soni; 3) asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymati (jami va bir zavodga nisbatan); 4) ishlab chiqarilgan mahsulot qiymati (jami va bir zavodga nisbatan); 5) bitta ishchiga to‘g‘ri kelgan mahsulot qiymatlarini hisoblang.

Guruhlash natijalarini yakuniy jadvalda ifodalab - tegishli xulosalar qiling.

3.17 - Masala.3.15 - masala ma’lumotlaridan foydalanib korxonadagi mehnat unumdorligi darajasi bilan ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi o‘rtasidagi bog‘lanishni o‘rganing. Guruhlash belgisi sifatida zavoddagi ishlab chiqarilgan mahsulotniolib, teng oraliqqa ega 5 ta guruh tuzing. Har bir guruh uchun: 1) zavodlar soni; 2) ishchilarning o‘rtacha yillik soni; 3) asosiy ishlab chiqarish fondlarining qiymati (jami va bir zavodga nisbatan); 4) ishlab chiqarilgan mahsulot qiymati (jami va bir zavodga nisbatan); 5) bitta ishchiga to‘g‘ri kelgan mahsulot qiymatlarini hisoblang.

Guruhlash natijalarini yakuniy jadvalda ifodalab - tegishli xulosalar qiling.

3.18 - Masala. Ishbay ish haqi oluvchi ishchilarning ish staji va ish haqi to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Ishchining tartib raqami	Ish staji, yil	Oylik ish haqi, dollar
1	2	3
1	1,0	14500
2	6,5	14620
3	9,2	14950
4	4,5	14640
5	6,0	14700
6	2,5	14520
7	2,7	14620
8	16,0	14180
9	13,2	14040
10	14,0	14100
11	11,0	15000
12	12,0	14960
13	10,5	14880
14	1,0	14550
15	9,0	14870
16	5,0	14820
17	6,0	14650
18	6,0	14900
19	10,2	14780
20	5,0	14750
21	5,4	14850
22	8,0	14900
23	8,5	14980

Oylikishhaqivaishstajio‘rtasidagio‘zarobog‘lanishnio‘rganishmaqsadida, guruhlashbelgisisifatidaishbayishhaqioluvchiishchilarniishstajibo‘yichatengoraliqqaegabo‘lgan 5 taguruhgaajrating. Har bir guruh bo‘yicha hisoblang:

a) ishchilar sonini;

b) o‘rtacha ish stajini;

v) o‘rtacha oylik ish haqini;

Natijalarni guruh jadvalida aks ettiring va ularni tahlil qiling.