Mustaqil ish bajardi: 1B-2022 Konchilik ishi talabasi O’rozmatov Akmal Nukus-2022

Zamonaviy shaxta – foydali qazimalarni qaziydigan va tashiydigan, kon lahimlarini, suv chiqarib tashlashni, lahimlar bo‘ylab havo aylanishini o‘tkazadigan ishlab chiqarish mashinalari hamda mexanizmlari bilan jihozlangan yuqori darajada mexanizatsiyalashgan korxona. Foydali qazilmalar koni o‘lchamlariga bog‘liq holda uni qazib olish uchun bitta yoki bir nechta shaxta qurilgan bo‘lishi mumkin. Oxirgi holatda Foydali qazilmalar koni (FQK) qismlarga bo‘linadi. Bitta shaxtani qazish uchun ajratilgan kon qismi shaxta maydoni deyiladi. SHaxta maydoni gorizontal joylashmalar uchun uzunligi va kengligi bo‘yicha; qiyalama, nishab va tik joylashmalar uchun cho‘ziqligi va chuqurligi bo‘yicha o‘lchamlar bilan tavsiflanadi. SHaxta maydoni chegaralari va foydali qazilma zaxiralari SHaxta maydonining balansli zaxiralari boshlang‘ich ma’lumotlarga muvofiq belgilanadi bunda, S – cho‘ziqligi bo‘yicha shaxta maydoni o‘lchami, m; 6000 H –yotiqligi bo‘yicha shaxta maydoni o‘lchami, m; 2500 t – qatlamlarning jamlangan qalinligi, m; 5,2  - ko‘mirning o‘rtacha zichligi, t/m . 1,38 Σmℽ = 6000 · 2500 · 1,38 · (1,8+1,4+2) = 107640000 ≈ 107,64mln Umumshaxta talafoti – bu to‘siqli va saqlovchi seliklarda (ishlanmagan massivlarda) qoldiriladigan foydali qazilma (ko‘mir yoki ruda) zaxiralari: 107,64mln t · 0,02 = 2,1528mln bunda, - umumshaxta talafoti koeffitsienti; Foydalanish talafotini quyidagicha aniqlash mumkin: ) · = (107640000 – 2152800) · 0,1 = 10548720t bunda, - foydalanish talafoti koeffitsienti. Foydali qazilmaning sanoat zaxirasi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi: = 107640000-2152800-10548720 = 94938480

Zamonaviy shaxta – foydali qazimalarni qaziydigan va tashiydigan, kon lahimlarini, suv chiqarib tashlashni, lahimlar bo‘ylab havo aylanishini o‘tkazadigan ishlab chiqarish mashinalari hamda mexanizmlari bilan jihozlangan yuqori darajada mexanizatsiyalashgan korxona. Foydali qazilmalar koni o‘lchamlariga bog‘liq holda uni qazib olish uchun bitta yoki bir nechta shaxta qurilgan bo‘lishi mumkin. Oxirgi holatda Foydali qazilmalar koni (FQK) qismlarga bo‘linadi. Bitta shaxtani qazish uchun ajratilgan kon qismi shaxta maydoni deyiladi. SHaxta maydoni gorizontal joylashmalar uchun uzunligi va kengligi bo‘yicha; qiyalama, nishab va tik joylashmalar uchun cho‘ziqligi va chuqurligi bo‘yicha o‘lchamlar bilan tavsiflanadi. SHaxta maydoni chegaralari va foydali qazilma zaxiralari SHaxta maydonining balansli zaxiralari boshlang‘ich ma’lumotlarga muvofiq belgilanadi bunda, S – cho‘ziqligi bo‘yicha shaxta maydoni o‘lchami, m; 6000 H –yotiqligi bo‘yicha shaxta maydoni o‘lchami, m; 2500 t – qatlamlarning jamlangan qalinligi, m; 5,2  - ko‘mirning o‘rtacha zichligi, t/m . 1,38 Σmℽ = 6000 · 2500 · 1,38 · (1,8+1,4+2) = 107640000 ≈ 107,64mln Umumshaxta talafoti – bu to‘siqli va saqlovchi seliklarda (ishlanmagan massivlarda) qoldiriladigan foydali qazilma (ko‘mir yoki ruda) zaxiralari: 107,64mln t · 0,02 = 2,1528mln bunda, - umumshaxta talafoti koeffitsienti; Foydalanish talafotini quyidagicha aniqlash mumkin: ) · = (107640000 – 2152800) · 0,1 = 10548720t bunda, - foydalanish talafoti koeffitsienti. Foydali qazilmaning sanoat zaxirasi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi: = 107640000-2152800-10548720 = 94938480