Mustaqil ish mavzu: Elektron taxeometrlar xarakteristikasi

.TaZM taxeometrning vertikal doirasidan sanoq olish sistemasi.
1-yorug‘lik diodi, 2-kandensor; 3-podshipnik; 4-yopqichli prizma; 5-vertikal doira ko‘prigini linzalari; 6-pentaprizma; 7-vertikal doira; 8-buriluvchi prizma; 9-fotopriyomniklar; 10-kompensator mayatniki.
Asbobning mikro EXM yordamida, tuzatmani hisobga olib vertikal burchak qiymatinihisoblash uchun quyidagi formula qo‘llaniladi.
Vk =V0 +i + SZa,
bu yerda V0 - vertikal doiradan olingan tuzatilmagan sanoq; i -indeks
tuzatmasi.
Oxirgi tekshirish jarayonida olingan va asbobning xotirasida saqlanib qolingan asbobning aylanish vertikal o‘qining shovun holatida va qarash turabasining vizir o‘qining gorizontal holatida vertikal doira bo‘yicha sanoqlarning nolga teng emasligi uchun tuzatma; SZa-vizirlash yo‘nalishi bo‘yichaasbobning qiyalanish burchagi, datchik yordamida o‘lchanilgan.
Gorizontal yo‘nalishini hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi:
HZk =HZ0 +HZ1 +HZ2 +A, bu yerda
НZ 0- gorizontal doiradan olingan tuzatilmagan sanoq;
HZ1 = c/cos(Vk) - kollimatsion xatolik uchun tuzatma;
HZ2 = SQatg(Vk) - gorizontal o‘q yo‘nalishi bo‘yicha asbobning qiyaligi uchun tuzatma;
SQa-taxeometrning gorizontal o‘qi yo‘nalishi bo‘yicha vertikal o‘qining qiyalik burchagi;
Vk -vertikal burchak;
A -taxeometrni orientirlashda gorizontal doiraning siljishi. Optik teodolitlarda nuqtaga vizirlashda, nolga yaqin sanoqni o‘rnatish, limbni siljitish orqali amalga oshiriladi. Elektron taxeometrlarda limb qo‘zg‘almas, bo‘lib sanoqni nol qilish A tuzatmani kiritish yo‘li bilan amalga oshiriladi.

Elta (Carl Zeiss) seriyasidagi taxeometriklarda bir o‘qli va xuddi shunday ikki o‘qli qiyalik datchiklaridan foydalaniladi 67. Ular alidada bilan bog‘langan, vertikal sanoq olish blokidan alohida bo‘lgan tizimlar shaklida bo‘ladi. Yuqorida takidlanganidek, bu holda asbobning qiyaligi uchun tuzatma algebraik yo‘l bilan kiritiladi va o‘lchash paytida hisobga olinmasligi mumkin, ya’ni qiyalik datchigini asbob klaviaturasidagi komandalar yordamida o‘chirish mumkin. Elta 4, taxeometrida bir o‘qli datchik sifatida elektrolitli adilak qo‘llaniladi. Elta 2 va Elta 3 taxeometrlaridaq o‘llaniladigan ikki o‘qli qiyalik datchigining sxemasi 2.3-rasmda ko‘rsatilgan. Bu datchikda 5 shisha idishga joylashtirilgan 4 suyuqlikni to‘liq ichki akslantirish xususiyatlaridan foydalanilgan bo‘lib, uning yordamida alidada qiyalik burchagi o‘lchaniladi. Suyuqlik sifatida silikonli moydan foydalanilgan.Yorug‘lik manbaidan chiquvchi nurlar (yorug‘lik dastlakning diametiri 100MKMga teng) 6 ob’ektiv, 3 prizma orqali o‘tadi va 4 suyuqlik yuzasidan qaytadi va 8 nurlarni qabul qiluvchi to‘rt elmentli sezuvchan maydonning 7 obektivida fokuslanadi va 2 ta’svirni shakllantiradi.

• Elta (Carl Zeiss) seriyasidagi taxeometriklarda bir o‘qli va xuddi shunday ikki o‘qli qiyalik datchiklaridan foydalaniladi 67. Ular alidada bilan bog‘langan, vertikal sanoq olish blokidan alohida bo‘lgan tizimlar shaklida bo‘ladi. Yuqorida takidlanganidek, bu holda asbobning qiyaligi uchun tuzatma algebraik yo‘l bilan kiritiladi va o‘lchash paytida hisobga olinmasligi mumkin, ya’ni qiyalik datchigini asbob klaviaturasidagi komandalar yordamida o‘chirish mumkin. Elta 4, taxeometrida bir o‘qli datchik sifatida elektrolitli adilak qo‘llaniladi. Elta 2 va Elta 3 taxeometrlaridaq o‘llaniladigan ikki o‘qli qiyalik datchigining sxemasi 2.3-rasmda ko‘rsatilgan. Bu datchikda 5 shisha idishga joylashtirilgan 4 suyuqlikni to‘liq ichki akslantirish xususiyatlaridan foydalanilgan bo‘lib, uning yordamida alidada qiyalik burchagi o‘lchaniladi. Suyuqlik sifatida silikonli moydan foydalanilgan.Yorug‘lik manbaidan chiquvchi nurlar (yorug‘lik dastlakning diametiri 100MKMga teng) 6 ob’ektiv, 3 prizma orqali o‘tadi va 4 suyuqlik yuzasidan qaytadi va 8 nurlarni qabul qiluvchi to‘rt elmentli sezuvchan maydonning 7 obektivida fokuslanadi va 2 ta’svirni shakllantiradi.