Mustaqil ish mavzulari Urug’mevali daraxtlarning monolioz kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari

Kurash choralari. Zararkunandaning birinchi yoshdagi “daydi” lichinkalariga qarshi Bagira, 20% s.e.k. (0,3 ga/1) va boshqa fosforganik preparatlar qoilaniladi.


5.Sitrus g’ovaklovchi kuyasi.
(shiraxo„r) kuyasi - Phyllocnistis citrella Stainton. Sitrus g'ovaklovchi kuyasi Lyonetiidae oilasiga mansub boiib, ichki karantin ob‟ekti hisoblanadi. U 1990-yillarga qadar tashqi karantin ob‟ekti boigan, ya‟ni mamlakatimiz hududida uchratilmagan. MDHning Kavkaz va Kavkazorti mamlakatlarida, shu jumladan, Ozarbayjonda alohida ahamiyatli zararkunanda hisoblangan va hozirda ham shunday boiib qolmoqda.
Sitrus g„ovaklovchi kuyasi mayda kapalak, amalda qishki diapauzaga tushmaydi, yil davomida rivojlanadi, ya‟ni yozgi nasli issiqxona sharoitidagi qishki nasllari bilan qo„shilib ketadi. U faqat sitrus 0„simliklami zararlaydi. Kapalaklari tuxumlarini yosh novdalarning o„suv nuqtasi yaqiniga qo„yadi. Qurtlar bilan zararlangan (to„qimalari g„ovaklangan) barglar o„sgan sari majmagil boiib, o„sishdan to„xtaydi.
Bitta urg„ochi kapalakning serpushtligini kuzatishda aniqlandiki, u bahorgi naslida 39 dona; yozgi davrda - 95 dona va kuzgi davrda -171 donagacha tuxum qoiadi.
Tuxumning embrional rivojlanishi yuzasidan oikazilgan kuzatuvlardan maiumki, embrional bahorgi davrda 15-16 kun, yozgi davrda 10-12 kun, kuzgi davrda esa 8-10 kun rivojlanadi. Demak, tuxumning embrional rivojlanishi bahorgi davrda uzoqroq davom etadi. Bu holat iqlim sharoitlariga bogiiq boiishi mumkin, ya‟ni bir kecha-kunduzlik o„rtacha haroratning pastligi. Embrional rivojlanish nasllar bo„yicha o„rtacha 11-13 kunni tashkil etdi. Qurtlaming rivojlanishini bahorda 16-27, yozda 15-22, kuzgi davrda esa 12-18 kunni tashkil etdi.
Kurash choralari. Vertimek (0,4-0,5 ga/1), Siperfos (1,5 ga/1), Konfidor (0,25 ga/1) va Endjeo (0,2 ga/1) yuqori va davomli samaradorlik namoyon etdi.


6.G’ovaklovchi pashsha.
(Liriomyza sativae Blanch.) Amerika qit‟asida, Fransiya, Gollandiya va Belgiyada tarqalgan.
Bu tur respublikamizning Toshkent shahri va Toshkent viloyati issiqxona va ochiq dalalarida tarqalgan.
Imagosi mayda, oichami 1,3-2 mm, qoramtir-sargish. Urg„ochisini erkagidan qorin segmentida, teleskopik tuxum qo„ygichi bilan yengil ajratish mumkin.
Tuxumi oqish, ellipssimon, shaffof, oichami 0,18-0,21 mm.
Lichinkasi 2,5-3 mm, 3 yoshni oiaydi. Lichinkalar bargning mezofxl qavatida oziqlanib, g„ovak hosil qiladi. Oziqlanib boigan g„ovaklami teshib barg yuzasiga chiqadi, ba‟zan tuproqqa tushib g„umbakka aylanadi.
G„umbagi qizg„ish-qo„ng„ir, oichami 1,5-0,75 mm, to„gii burchakli ovalsimon.
G„ovaklovchi pashshaning tuxumi, lichinkasi va pupariysining rivojlanishi uchun eng past harorat 9-10°C. 25-30°C haroratda tuxumi va lichinkasining rivojlanishi uchun 7-9 kun, xuddi shu holatlarda pupariysining rivojlanishi uchun 8-9 kun kerak boiadi.
Pashsha o„simlik bargini tuxum qo„ygichi bilan teshib zararlaydi va ekskrementi bilan ifloslantiradi. Urg„ochi pashsha kamida 20-40 ta, ko„pi bilan 200-300 tagacha tuxum qo'yadi.
G„ovaklovchi pashsha lichinkalari bodring, pomidor barglarini zararlab, bir necha nasi beradi.