Mustaqil ishi Tekshirdi: Yusupov Rustam Topshirdi: Primov Burhoniddin Mavzu: Kompyuterda ma’lumotlarni uzatilishi, qurilmalarning o‘zaro ma’lumot almashinish standartlari va protokollari

Ma'lumotlarni uzatish: 
• Bit ko'rinishidagi ma'lumotlarning bir qurilmadan ikkinchisiga o'tishi sifatida 
ta'riflanishi mumkin. 
• Ma'lumotlarni uzatish uchun vositaning qandaydir shakli talab qilinadi, masalan. 
optik tolali, kabelli va boshqalar. 
• Ma'lumotlarni qisqa masofaga, ya'ni kompyuterdan printerga yoki uzoq masofaga, 
ya'ni telefonlar orqali xorijga qo'ng'iroq qilish orqali uzatish mumkin. 
• Ma'lumotlarni uzatishda uchta asosiy omilni hisobga olish kerak: 
1. Ma'lumotlarni uzatish yo'nalishi (bir yoki ikki tomonlama). 
2. Etkazish usuli, ya'ni bitlar. bir vaqtning o'zida uzatiladigan bitlar. 
3. Sinxronizatsiya usuli. 
Ma'lumotlarni uzatish turlari
• Ma’lumotlarni uzatishning ikki turi mavjud: 
1. Serial (Ketma-ket)
2. Parallel 

---

 
Seriyali ma'lumotlarni uzatish 
Ketma-ket – ma’lumotlar bitlarini ketma-ket, sinxron uzatish. Ma’lumotlar uchun 
faqat bitta liniya talab etiladi.
Ketma-ket interfeyslar parallelga qaraganda sodda va arzon. 
Ketma-ket interfeyslarning ishlashini yaxshilash uchun bir nechta ketma-ket kanallar 
orqali so’z razriyadlar guruhini bir vaqtda, parallel uzatilishi qo’llaniladi. 

---

Seriyali(Ketma-ket) aloqa tizimlarida ma'lumotlar bitlari birma-bir uzatiladigan bitta 
sim mavjud bo’ladi. 
• Bu ketma-ket uzatish sifatida tanilgan, chunki bitlarni kanal orqali yuborishdan 
oldin ularni tartibga solish kerak. 
Shunday qilib, qabul qiluvchi ma'lumotlarni qabul qilishi va tartiblashi va ularni 
xatosiz deb hisoblashi mumkin. 
Ushbu ma'lumotlarni uzatish uzoq masofalarda aloqa qilish kerak bo'lganda eng 
yaxshi tarzda qo'llaniladi. 
• Seriyali aloqa tizimlarida ma'lumotlarni uzatish tezligi parallel aloqa tizimlariga 
nisbatan sekinroq. 
• Ma'lumotlarni ketma-ket uzatishda sinxronizatsiya muammosi yo'q. 
Misol: ma'lumotlarni ketma-ket uzatishga misol sifatida telefon orqali uzatish uchun 
bitlarni kompyuterdan modemga o'tkazish mumkin.