Mustaqil ishlash uchun savollar

Oʻzbekistonda korrupsiya dinamikasi 
Oʻzbekiston korrupsiyaga qarshi kurashda uzoq muddatli ijobiy dinamikani namoyish 
etuvchi 16 ta davlat qatoriga kiradi. 
Transparency International xalqaro tashkilotining korrupsiyani idrok etish indeksi 
boʻyicha, 2010-yildan beri Oʻzbekiston har yili oʻz mavqeyini yaxshilab kelmoqda. 2019-
yilda Oʻzbekiston 25 ball bilan 180 davlat ichida 153-oʻrinni egallagan, 2010-yilda esa u 
16 ball bilan 172-oʻrinda turgan edi. 
Transparency International xalqaro korrupsiyaga qarshi barometrining 2016-yildagi 
maʼlumotlariga koʻra, Oʻzbekistondagi respondentlarning atigi 18 foizi pora bergani 
haqida xabar bergan va ularning atigi 23 foizi korrupsiyani mamlakatdagi uchta eng jiddiy 
muammolardan biri sifatida qayd etgan. Aholi soʻrovlariga koʻra, eng korrupsiyalashgan 
soha vakillari – yoʻl-patrul xodimlari (respondentlarning 17 foizi ularga pora berganligini 
tan olgan), taʼlim va tibbiyot xodimlari (respondentlarning 16 foizi buni tan olgan). 
Respondentlarning korrupsiya toʻgʻrisida xabar berishiga nima toʻsqinlik qiladi degan 
savolga, 39% ular bu savolga javobni bilmasliklarini aytishgan va ikkinchi eng keng 
tarqalgan javob “Salbiy oqibatlardan qoʻrqish tufayli” boʻlgan (17%). 
Jahon banki korxonalar oʻrtasida oʻtkazgan soʻrovida firmalarga oltita turli bitimlar, 
jumladan soliqlarni toʻlash, ruxsatnomalar yoki litsenziyalar olish va davlat xizmatlariga 
ulanish boʻyicha pora berish taklif qilingan vaziyatni baholashga urinadi. Ushbu tadqiqot 
natijalariga koʻra, Oʻzbekistondagi vaziyat dunyo va Yevropa va Markaziy Osiyo 
mintaqasidagi oʻrtacha koʻrsatkichlarga qaraganda yaxshiroq. Masalan, Oʻzbekistonda 
soʻrovda qatnashgan barcha firmalarning atigi 6 foizi oʻz amaliyotida pora talab qilinishi 
bilan duch kelganligini taʼkidlagan, dunyoda bu koʻrsatkich 17 foizni, Yevropa va 
Markaziy Osiyo mintaqasida esa 11 foizni tashkil etadi. 

---

Jamoatchilik fikrini oʻrganish natijalariga koʻra, “Ijtimoiy fikr” markazi baʼzi joylarda 
korrupsiya va poraxoʻrlik darajasi yuqori darajada ekanligini aniqlagan. Masalan, 
fuqarolar fikriga koʻra, 2018-yilda sogʻliqni saqlash va tibbiyot sohasi korrupsiya va 
poraxoʻrlikka eng koʻp moyil boʻlgan – buni respondentlarning 43,7 foizi qayd etgan. 
Keyingi yoʻnalishlar taʼlim (39,4%) va soliq sohasi (12,2%). 
Xuddi shu markaz tomonidan oʻtkazilgan “Jamoatchilik fikri koʻzgusida korrupsiyaga 
qarshi kurashish” soʻrov natijalariga koʻra, 2018-yilda sogʻliqni saqlash tizimi, ishga qabul 
qilish jarayoni, oliy va xalq taʼlimi tizimi Oʻzbekistondagi eng korrupsiyalashgan sohalar 
qatoriga kiritildi. Soʻng quyidagi sohalar: sudlar, prokuratura organlari, Ichki ishlar 
vazirligi, soliq organlari va sanitariya-epidemiologiya nazorati. 
Oʻzbekistonda aniqlangan korrupsion huquqbuzarliklar davlat korxonalari va 
muassasalari, ichki ishlar organlari va banklar eng korrupsiyalashgan sohalar ekanligidan 
dalolat beradi. Ushbu joylarning aksariyati aholi tomonidan soʻrov davomida aniqlangan 
joylarga toʻgʻri keladi. Shu bilan birga, mansabdor shaxslar tomonidan 2013-yildan 2017-
yilgacha sodir etilgan korrupsiyaga oid jinoyatlar 43 foizga kamaygan, aynan prokuratura 
organlari tomonidan 2015-yildan 2017-yilgacha turli korrupsion jinoyatlar uchun 14 171 
shaxsga (2015-yil – 6853, 2016-yil – 4524, 2017-yil – 2794) qarshi 8572 ta jinoyat ishi 
qoʻzgʻatilgan (2015-yil – 3778, 2016-yil – 2860, 2017 – 1934).