N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili
Download 4.68 Mb. Pdf ko'rish
|
Neft vf gaz mahsulotlarininu fizik-kimyoviy tahlili. Fozilov S.F, Mavlonov B.A va boshqalar
|
Kislota amidlari
G u m h v, sm 1 X, mk Jadallik (ea) E slatm a a ) N H valentli tebranishlari B irlam chi am idlar: N H 2 erkin guruhi N H 2 bog'langan guruhi 3 5 4 0 -3 4 8 0 3 4 2 0 -3 3 8 0 3 3 6 0 -3 3 2 0 3 2 2 0 -3 1 8 0 2 ,8 3 - 2 ,8 8 2 ,9 2 - 2 ,9 6 2 ,9 7 -3 ,0 1 3 ,1 1 - 3 ,1 5 kuchli kuchli o 'rta c h a o 'rta c h a Ikkilam chi am idlar: erkin N H (sis-) erkin N H (trans-) bog‘langan N H (sis-) bog'langan N H (trans-) bog‘langan N H (sis- va trans-) 3 4 4 0 -3 4 2 0 3 4 6 0 -3 4 4 0 3 1 8 0 -3 1 4 0 3 3 3 0 -3 2 7 0 3 1 0 0 -3 0 7 0 2 ,9 1 - 2 ,9 3 2 ,8 9 -2 ,9 1 3 ,1 5 - 3 ,1 9 3 ,0 0 - 3 ,0 6 3 ,2 3 - 3 ,2 6 kuchli kuchli o 'rta c h a o 'rta c h a kuchsiz • b) «A m id I» soha ( C = 0 yutilish sohasi) B irlam chi am idlar: q attiq suyultirilgan eritm alar -1 6 5 0 -1 6 9 0 -6 ,0 6 -5 ,9 2 kuchli kuchli Ikkilam chi am idlar: qattiq suyultirilgan eritm alar 1 6 8 0 -1 6 3 0 1 7 0 0 -1 6 6 5 5 ,9 5 -6 ,1 4 5 ,8 8 -6 ,0 1 kuchli kuchli U chlam chi am idlar (qattiq va suyulti rilgan eritm alar) 1 6 7 0 -1 6 3 0 5 ,9 9 -6 ,1 4 kuchli M onohalqali p-lak tan lar 1 7 6 0 -1 7 3 0 5 ,6 8 -5 ,7 8 kuchli Suyultirilgan eritm alar uohun 210 / 2-jadvalning ila vomi G u ru h v, sm 1 X, m k Jadallik (e") lislatm a K ondensirlangan halqali (3-laktanlar 1 7 8 0 -1 7 7 0 5 ,6 2 - 5 ,6 5 kuchli Suyultirilgan eritm ala r uchun M onohalqali y-laktanlar -1 7 0 0 -5 ,8 8 kuchli K ondensirlangan halqali y-laktanlar 1 7 5 0 -1 7 0 0 5 ,7 1 - 5 ,8 8 kuchli K atta halqali laktanlar -1 6 8 0 -5 ,9 5 kuchli Suyultirilgan eritm alar u chun M ochevina hosilalari: - N H - C O - N H - - C O - N H - C O uretan lar karbom atlar 1660 1 7 9 0 -1 7 2 0 1 7 1 0 -1 6 7 0 1 7 3 5 -1 7 0 0 1 7 1 0 -1 6 9 0 6,02 5 ,5 9 -5 ,8 1 5 .8 5 - 5 ,9 9 5 ,7 6 - 5 ,8 8 5 .8 5 - 5 ,9 2 kuchli kuchli kuchli kuchli kuchli d) «Amid II» soha ( N H ning deformatsion tebranishlari va C— N ning tebranishlari tarkibli chastotalari) B irlam chi am idlar: qattiq suyultirilgan eritm alar 1 6 5 0 -1 6 2 0 1 6 2 0 -1 5 9 0 6 ,0 6 - 6 ,1 7 6 ,1 7 -6 ,3 1 kuchli kuchli Ikkilam chi halqasiz am idlar: q attiq suyultirilgan eritm alar 1 5 7 0 -1 5 1 5 1 5 5 0 -1 5 1 0 6 ,3 7 - 6 ,6 0 6 ,4 5 - 6 ,0 2 kuchli kuchli e) Boshqa sohalar B irlam chi am idlar 1 4 2 0 -1 4 0 0 7 ,0 4 - 7 ,1 4 o ‘rtacha Ikkilam chi am idlar 1 3 0 5 -1 2 0 0 7 7 0 - 6 2 0 6 3 0 - 5 3 0 7 ,6 7 - 8 ,3 3 1 3 ,6 0 -1 6 ,1 3 1 5 ,8 7 -1 8 ,8 7 o 'rta c h a o 'rta c h a kuchli «Amid III» sohasi 211 13-jadval A m inlar, im inlar va ularning tuzlari G u ru h v, sm 1 X, m k Jadallik (e°) E slatm a a) N H valentli tebranishlari B irlam chi am inlar 3 5 0 0 -3 3 0 0 2 ,8 6 -3 ,0 3 R N H 2 da kuchsiz, A rN H 2 da eff~30 v as v a v s N H 2 ikkita soha Ik kilam chi am inlar 3 5 0 0 -3 3 0 0 2 ,8 6 -3 ,0 3 R N H R da kuchsiz, A rN H R da ea=30—40 B itta soha C = N H im inlari 3 4 0 0 - 3 2 0 0 2 ,9 4 - 3 ,1 3 o ‘zg. Bitta soha. 1 6 9 0 -1 6 4 0 sm ^ 1 da vc= n mavjud A ssotsiyalangan N H guruhi 3 4 0 0 - 3 1 0 0 2 ,9 4 - 3 ,2 3 o ‘rt. b) N H ning deformatsion tebranishlari B irlam chi am inlar 1 6 5 0 -1 5 5 0 6 ,0 6 -6 ,3 3 ort. kuchli Yassi d eform atsion tebranishlar Ik kilam chi am inlar 9 0 0 - 6 5 0 1 1 ,2 - 1 5 ,4 o ‘rt. K eng soha. Y assim as deform atsion teb ran ish lar A ssotsilangan N H 1 6 5 0 -1 5 5 0 6 ,0 6 - 6 ,4 5 kuchsiz D eform atsion tebranishlar sohalari yuqori chastotalar to m o n g a siljiydi d) Boshqa tebranishlar A lifatik am in lar 12 2 0 - 1 0 2 0 8 ,2 0 -9 ,8 0 kuchsiz, o ‘rt. A rom atik am inlar: birlam chi ikkilam chi uch lam ch i C H 3N 1 3 4 0 -1 2 5 0 1 3 5 0 -1 2 8 0 1 3 6 0 -1 3 1 0 2 8 2 0 - 2 7 6 0 7 ,4 6 - 8 ,0 0 7 ,4 1 - 7 ,8 1 7 ,3 5 -7 ,6 3 3 ,5 5 - 3 ,6 2 kuchli kuchli kuchli o ‘zg. VC H 212 13-jadvatning da vo/ni G u ru h v, sm 1 X, m k Jadallik (ea) Eslatma e) A m inlarning tu d a ri + —N H 3 : qattiq eritm alar 3 3 5 0 -3 1 5 0 -3380 -3280 -1600 -1300 -8 0 0 2 ,9 9 -3 ,1 8 -2 ,9 6 -3 ,0 5 -6 ,2 5 -7 ,6 9 -1 2 ,5 0 o ‘rt. o ‘rt. o ‘rt. o ‘rt. o ‘rt. kuchsiz V alentli N H 3 1 keng soha V alentli N H 3+ Asimm . def. N H 3+ Sim m . def. N H 3+ M ayatnikli N H ,+ - n h 2+ 2700—2250 1 6 2 0 -1 5 6 0 -8 0 0 3,70—4,44 6 ,1 7 -6 ,4 1 -1 2 ,5 0 kuchli o ‘rt. kuchsiz V alentli N H 2+ keng soha yoki ensiz sohalar guruhi Def. N H 2+ M ayatnikli n h 2+ + - n h 2 2 7 0 0 -2 2 5 0 3,70—4,44 o ‘rt. K eng soha yoki ensiz sohalar guruhi + C = N H 2 5 0 0 -2 3 2 5 2 2 0 0 -1 8 0 0 4 ,0 0 - 4 ,3 0 4 ,4 5 - 5 ,5 6 kuchli o ‘rt. K eng soha yoki ensiz so h alar guruhi B itta yoki bir n ec h ta sohalar Vc=N+ С + С > N < С С -1680 -5 ,9 5 o ‘rt. Tavsifiy sohalarga ega em as 213 Г N eft va gaz mahsulotlari fizik-kimyoviy tahliliga doir masalalar javoblari 1 . a-naftollar (birikmalarni spektrlari to iiq bir-biriga mos keladi). 2. l-brom -3-m etilbutan. 3. 2,4-dinitrofenol. 4 . Spektrda ikkita keskin sohalar 3485 va 3356 sm - 1 kuzatilgan. Bunday yutilish birlamchi aminlarga xosdir. N H 2 gruppaning deformatsion tebranishiga 1616 s” l dagi yutilish sohasi mos keladi. N H 2 gruppaning yassimas deformatsion tebranishi 900—650 sm - 1 sohada o'rtacha jadallikdagi keng cho'qqini beradi. Bu tebranishga tegishlicha 792 sm - 1 dagi yutilish spektri ham kiradi. Ikkinchi azot atomi yoki har qanday kislorod saqlagan gruppa ( N 0 2, NO) kiradi yoki azot va kislorod atomlari turli gruppalar tarkibiga kiradi. Uglerod va vodorod atom lari m iqdorlari nisbatidan ko'rinadiki, o'rganilayotgan birikma to'yinmagan hisoblanadi. To'yinmagan va aromatik nitrobirikmalar antisimmetrik va simmetrik nitrogruppani valent tebranish sohasiga 1500—1510 va 1365—1335 sm - 1 ega bo'ladi. O'rganilayotgan birikmaning spektrida 1500 va 1335 sm - 1 sohalar mavjud. Demak, moddada nitrogruppa bor. IQ-spektrda o'rinbosarlarning holati isbotlanmaydi, biroq 860—800 sm - 1 sohada yutilishning kuzatilmasligi birikma 1,2,3,4-tetraalmashingan holatda emas ekanligidan dalolat beradi. 890 sm - 1 dagi yutilish bir xil darajada 1,2,3,5- va 1,1,4,5-tetraalmashingan holatlardagi С —H aromatik halqaning yassimas deformatsion tebranishlariga tegishli bo'lishi mumkin. Birikmaning strukturasi 4-nitro-2,6-dixloranilindir. 5. C H 2 = C H C O N H C (C H 3 ) 3 3226 sm ’ 1 - v N 3 1 1660 sm ” 1 — amid I sohasi 1545 sm - 1 — amid II sohasi 720 sm - 1 — ikkilamchi amidlar sohasi Boshqa tebranishlar: 3050 sm - 1 — v = C H 2 2941 sm ” 1 — vCH 1618 sm ” 1 — vc=c 1447, 1380 sm ” 1 — vCH 990 sm ” 1 — 8 =CH 2 6 . N H (C H 2 C H 2 C N ) 2 3330 sm ” 1 - v N H 3 2 2 1 2 sm ” 1 — vc«N , 214 1504 sm - 1 — 6 NM 1236 s r r r 1 da C —N bog‘i qatnashadigan tebranisli C O C ll. 7. C q C ij 3450, 3340 sm 1 - vNH 1680 sm 1 — v c = 0 -N H 2 1630 sm Boshqa tebranishlar: 1600, 1500 s rr r 1 da С —H aromatik halqa tebranishlari 1460 va 1355 s n r ' - 8 CH Benzol halqasidagi almashinish turini aniqlab b o ‘lmaydi, chunki bu sohaga aminogruppa yassimas deformatsion tebranishlari ham to‘g‘ri keladi. 8 . 1030 sm - 1 — v s = = 0 . .------ - Boshqa tebranishlar: 'v>—C H 2 S OCH2— ^ 3010 sm - 1 - vCHarom = / \ = / 1605; 1 5 0 0 s m - ! _ aromatik halqa tebranishlari 775, 702 sm—1 - monoalmashingan benzol uchun xarakterli aromatik halqaning yassi b o ‘lmagan deformatsion tebranishlari 9. 2222 sm " 1 — vCsH C H 3 C O - < ^ \ - O C 2 H 5 S Sm n°h «• 3 X X 2 5 1260 sm 1 — С —О bog l Y o r=14] qatnashgan tebranishlar 2 Boshqa tebranishlar: 2940 sm - 1 — vCH 1585, 1500 sm -' — aromatik halqa tebranishlari 1420, 1350 sm -1 — 8 C H a iif 8 6 8 , 808 sm - 1 — 1,2,4-almashinuv uchun xarakterli b o ‘lgan aromatik halqaning CH bog‘i yassimas deformatsion tebranishlari 10. Spektrda ikkita keskin yutilish sohalari 3509 va 3344 sm - 1 da kuzatilgan. Bu holati va shakli bo‘yicha birlamchi aminogruppaga tegishlidir. Aminogruppaning deformatsion tebranishiga xos 1640 sm - 1 soha ham 215 ishtirok etadi. U ndan tashqari, am inogruppa 900—650 sm " 1 dagi soha bilan bogdangan. Bulardan, bu birikma o‘z tarkibida aminogruppani saqlashi kelib chiqadi. B rutto-form uladan ko'rinadiki, bu birikm a kuchli to ‘yinm agan hisoblanadi. Shuning uchun birikma o ‘zida arom atik halqani saqlashini taxm in qilish mumkin. Benzol halqa uchun 1600, 1500 sm " 1 da yutilish sohalari xosdir va 900—700 sm " 1 da C H bog‘ining yassimas deformatsion tebranish sohalari kuzatilib, ularning soni va holati almashinish turiga bog'liq. 0 ‘rganilayotgan spektrda 1600, 1504 sm " 1 yutilish sohalari va quyi chastotali sohada bir necha chiziqlar kuzatiladi, ulardan bir qismi CH halqaning deform atsion tebranishlariga tegishli bo ‘lishi mumkin. Shunday qilib, m odda benzol halqasiga egaligini ko‘rish mumkin. Kislorod na OH guruhi va na C = 0 guruhi tarkibiga kirmaydi, chunki spektrda tegishli yutilish sohalari yo‘q. Brutto-form uladan kelib chiqib, birikmada SO yoki S 0 2 gruppalaridan biri bo ‘lishi mumkinligi taxmin qilinadi. SO gruppasi sulfoksidlarda 1070—1030 sm " 1 da, R SO O R ' sulfokislotalarning efirlarida esa 1140—1125 sm " 1 da yuqori yutilish bilan xarakterlanadi. Sulfonlarning S 0 2 gruppasi uchun 1350—1300 va 1160—1120 sm " 1 dagi ikki yuqori yutilish sohalari xos, sulfoxloridlar va sulfoamidlarda tegishli sohalar 1375-1300 va 1190—1120 sm " 1 da joylashgan. K o‘rilayotgan spektrda yutilish sohalarida SO gruppasiga tegishli soha vo‘q, demak, bu gruppa mavjud emas. Spektrda mavjud bo ‘lgan 1299 va 1150 sm " 1 dagi kuchli sohalarni S 0 2 gruppasiga qo‘shish m umkin, biroq IQ-spektrga asoslanib tadqiq qilinayotgan birikmani sulfon, sulfoxlorid yoki sulfoamid deb b o ‘lmaydi. Shunday qilib, IQ-spektri va brutto-formulasi bo‘yicha modda tarkibida N H 2, S 0 2 va benzol halqasi borligini aniqlash mumkin. Birikma strukturasi: C l - ^ ~ 3 > - S 0 2^ ^ - N H , И . /? 3 1 2 5 - 2600 sm 1 - v0H COOH u n 2 1680 sm 1 — v c = 0 C H , 1600, 1500 sm " 1 — aromatik halqa tebranishlari 1307, 1263 sm " 1 — C—O bog‘ining mavjudligi bilan bogiiq tebranishlar 216 920 sm " 1 — OH ning deformatsion tebranishlari 735 sm " 1 — ortoalmashinish uchun xos bo'lgan aromatik halqaning CH yassimas deformatsion tebranishlari 1 2 . N 2 H ^ ^ S 0 2 ^ 3 > - N 0 2 3448, 3344 sm " 1 — vNH 1630 sm " 1 — 5Nh 2 2 1600, 1500 sm " 1 — benzol halqaning tebranishlari 1522 sm " 1 - vasNo 2 1350 sm " 1 - vsNO 1300 sm " 1 - vasS0;, 1148 sm " 1 - vsSo 2 Past chastotali chegaralaridagi sohalar halqaning CH bog'i deformatsion tebranishlariga, nitro- va amino-gruppalar tebranishlariga taalluqlidir. 13. C H 3 (C H 2) 14CO O H 3000-2500 sm -1 - v0H 1700 sm " 1 — v c = 0 1466 sm " 1 — 5CH 1300 sm " 1 — COON gruppasi ishtirokidagi murakkab tebranish 940 sm " 1 — OH gruppasi deformatsion tebranishlari 722 sm " 1 — —(C H 2)14— tebranishi Uzun alkil zanjirli qattiq moddalarning spektrlari uchun kam intensivli chiziqlar 1350—1180 sm " 1 sohada xosdir. Chiziqlar soni zanjir uzunligi bilan quyidagicha bog'langan: C H 2 gruppasi soni chiziqlar (C H 2 gruppasi juft sonining 2 ga ko'paytirilganiga) soniga teng. C H 2 gruppasi toq soni miqdori chiziqlar sonini 2 ga ko'paytirib, 1 ni ayrilganiga teng. Tekshiri- layotgan birikma spektrida bu sohada 7 ta chiziq kuzatiladi. Ulardan ikkitasi yelka ko'rinishida 1300 sm " 1 dagi COOH gruppaning jadal yutilish chizig'ida namoyon bo'ladi. Bu berkilishdan qochish uchun kislotalarning bariyli tuzlari spektrlarini olish maqsadga muvofiq. Eritmalarda spektming bunday ko'rinishi saqlanmaydi. Bu soha trans-konformatsiyali metilen gruppasi tebranishini ifodalaydi, u faqat kristall holatda barqarordir. 217 3050 sm 1 - vCHarom 1780 sm 1 — v c = 0 xlorangidridniki 1600, 1585, 1449 sm - 1 — aromatik halqa tebranishi 3340 sm ' 1 — vCH 2940 sm - 1 — v C H 3 1600, 1580, 1515 sm ' 1 — aromatik halqa tebranishlari 1235 sm ' 1 - C - O bog‘i ishtirokidagi tebranish 3030 sm ' 1 — vCH 1610, 1495 sm ' 1 — aromatik halqa tebranishlari 1300, 1125, 1111 sm ' 1 - v S 0 2 3000—2500 sm ' 1 — vOH 1680 sm ' 1 - v c = 0 1620 sm ' 1 — vc=c 1580, 1500, 1450 sm ' 1 — aromatik halqa tebranishlari 980 sm " 1 - trans H C = C H deformatsion tebranishi 935 sm ' 1 — OH deformatsion tebranishi 765, 708 sm - 1 — benzol halqaning CH yassimas deformatsion tebranishi 18. Spektrning tavsifiy sohalariga qarab birikma elementar strukturasini aniqlashga ikki strukturadan biri tanlanadi. K o‘rilayotgan birikma P=S (800—650 sm-1) va P = 0 (1300—1250 s m '1) gruppalarni tavsifiy yutilish sohalari nam oyon bo‘ldi. Spektrdagi 1280 sm - 1 soha va 800—600 sm ' 1 yutilish sohasining yo‘qligi quyidagi strukturani tasdiqlaydi: (C 2 H 5 0 ) 2 P ( f° Cl 19. C = 0 va CO OH , siklik C = C va C = 0 gruppalar saqlagan laktonlar xarakterli yutilishga ega. Spektrda 3260 sm ' 1 (v0H), 1720 sm ' 1 (vc=0keton) va 900 sm - 1 ( 8 OH kislota) s o h a la rn in g b o rlig i le v u lin k islo ta — C H 3 C O C H 2 C H 2COON ning ochiq shaklini tasdiqlaydi,42970, 2930, 2870 Download 4.68 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|