N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili
Ikkinchi, N ^ Q o ‘tishlar
Download 4.68 Mb. Pdf ko'rish
|
Neft vf gaz mahsulotlarininu fizik-kimyoviy tahlili. Fozilov S.F, Mavlonov B.A va boshqalar
- Bu sahifa navigatsiya:
- Uchinchi, N —»R o ‘tishlar.
- Neftdan olingan benzolning geptandagi UB-spektri.
Ikkinchi, N ^ Q o ‘tishlar. n —» a* va n —> я* o ‘tish s h u la r
jum lasidandir. n —» o* o d ish uzoq yoki yaqin ultrabinafsha sohada, o ‘zida getero atom tu tu vch i to ‘yingan birikm alarda uchraydi. n я* 24 o ‘tish esa to ‘lqin uzunligi katta b o ‘lgan yaqin UB va ko'zga k o ‘rina- digan sohaga m os keladi.U lar um um lashm agan juft tutuvchi getero- atom q o ‘shbog‘ bilan b o g ian g a n hollarda kuzatiladi. С = О, С = S, —-N = N — kabi xrom oforlar n -> л* o ‘tishga mos keladigan yutilish maksimumlariga ega. Bundan tashqari, ana shu xromoforlarda n —> a* va n —> тг* kabi o ‘tish kam uchraydi. N-h>Q o ‘tishning eng asosiysi va m uhim i « к* o ‘tishdir. я - » я* o ‘tish tezligi kam (e = 1 0 0 dan kichik). Taqqoslash u c h u n n > n* o ‘tishda e 1000 dan katta b o ‘lishini eslatib o ‘tamiz. M olekulaga elektrondonor o ‘rinbosar kiritilsa va spcktr qutbli erituvchilarda olinsa k max qisqa to iq in uzunligi (yuqori chastota) to m o n siljiydi (gipsoxrom siljish). я —> л* o ‘tishda aksincha effekt kuzatilishini ko ‘rib o ‘tdik. B undan n ^ n * o ‘tishni n - ^ n * o ‘tishdan farqlashda foydalaniladi. 1 -jadvalda eng m u h im xrom oforlarning yutilish m aksim um lari keltirilgan. Uchinchi, N —»R o ‘tishlar. M od d alar m olekulasi yuqori energiya berilsa, elektron und an chiqib ketishi m um kin (fotoionlanish). Bu o ‘tish uzoq, u ltrabinafsha sohada sodir b o ‘ladi va unga spektrda tezlik, ensiz m aksim um m uvofiq keladi. N —>R o ‘tishlar a to m a r yoki R idberg o ‘tishlari ham deyiladi. N e ft m ah su lo tlarid an olingan org an ik m o d d alarn i tuzilish ini o ‘rganishda N -^V va N —>Q o ‘tisblar aham iyatlidir. N~>V o ‘tishlar natijasida yuzaga keladigan m aksim um lar K -chiziq, benzol halqasi tutuvchi birikm alardagi xuddi shunday o ‘tishlardan hosil b o ‘ladigan e yutilish chiziqlari A yoki E chiziqlar deyiladi. K -chiziqlar k o ‘pincha 7 1 ^ 7 1 * o ‘tish lar tufayli kuzatiladi. n -» n* o ‘tish lar tufayli paydo bodadigan yutilish m aksim um lari esa R -ch iziqlar deyiladi. Benzol u ch ta yutilish chizighga ega: A,max = 180 m m k; e = 50000; 200 m m k, e = 70000; 230—260 m m k; e = 200 (9-rasm ). Odatdagi spektrofotom etrlar bilan oxirgi chiziq (K va R) ni kuza- tish m um kin. Benzol halqasiga biror o ‘rinbosarning kiritilishi batoxrom siljishga sabab b o ‘ladi. A yniqsa, q o ‘shb o g ‘ yoki um um lashm agan elek tro n juftlari m avjud b o ‘lgan o ‘rin b o sarlar, shuningdek, N 0 2, C = 0 kabi elektronoakseptor guruhlar bu siljishni kuchaytiradi. Birinchi va ik k in c h i g u ru h o ‘rin b o sa rla ri k o 'r s a ta d ig a n b a to x ro m t a ’sir quyidagicha o ‘zgaradi: - C N < - S 0 2R < - C O O H < —С О С Н з < - C H O < —n o 2 < < Cl < O H < S R - N R 2. 25 I-jadval X rom oform 1 Bog‘lanish >. , ma x ’ M M K I g a ° m a x - Cl CH,C1 173 2,30 - Br C H 3Br 204 2,30 H - C 3H 7B r 208 2,48 - I C H 3L c h , n h 2 259 3,56 - N < ( C H 1) 1N 217 2,78 227 2,45 _ О — C H 3O H 184 2,18 - s ( C H 3)2S 210 3,01 (C 2H s)2S “ 215 3,20 c = с R C H = C H , 175 4,1 S is -R C H = C H R 176 + 4,1 T ra n s-R C H = C H R 179 - 2 4,1 r , c = c h 2 187 3,9 С ее с Siklogeksan 5 183 3,88 R C = CFF 187 2,65 RC = C R 6 191 2,93 и II и II и C ,H 5C H = C = C H 2 225 2,70 C H 3C F I O с = о (C H 3)2C O n 294 1,08 N = 0 T re m -C 4H 9N O 279 1,14 N = 0 C H 3N = N C H 3 265 1,30 C F ,N = N C F 3 340 0,65 C = S C H 2(C H 2)4C = S 360 0,20 504 - 0 ,7 A rom atik c 6 h 6 184, 204, 256 birik m alar C 6H 5C1 210, 265 c 6 h 5 n o 2 200, 300 26 9-rasm. Neftdan olingan benzolning geptandagi UB-spektri. Agar I va II guruhga kiruvchi ikkita o ‘rinbosar benzol halqasida p ara-h o latd a b o ‘lsa, siljish katta b o ‘ladi. M asalan, anilin va nitro- benzol u c h u n A.max muvofiq ravishda 230 va 269 m m k ga teng. Bu qiym at paradinitrobenzol uchu n 266 m m k ni tashkil qilgani holda, p aranitroan ilin da 281 m m k g a c h a ortadi. M etan itro anilin uchun esa Xmax=280 m m k. B enzol hosilalaridagi bato x ro m siljishdan halqadagi o'rinb osarlarn in g joylanishini aniqlashda foydalaniladi. K arbonil gruppa tutuvchi birikm alar (aldegid, keton, m urakkab efir)da intensivlik K -chiziq n ^ n* d a n tashqari, n —> n* o ‘tishga m o s k e la d ig a n k u c h siz c h iz iq (R ) h a m k u z a tila d i. U m u m a n m olekuladagi o ‘tishlar qan eha k o ‘p b o ‘lsa, spektrdagi chiziqlar ham shuncha k o ‘p b o ‘ladi. Lekin kutilgan o ‘tishlarning h am m asi ham am alga oshaverm aydi. Buning b ir n ech ta sababi bon Download 4.68 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling