Nam havo va uning tarkibi. Nam havo parametralarini aniqlash. Psixrometr asbobi

Toshkent irrigasiya va qishloq xo’jaligini

mexanizasiyalash muhandislari instituti

Qarshi filiali

“Qishloq xo‘jalik mahsulotlarini dastlabki

ishlashni mexanizatsiyalash”

F  A  N  I

Amaliy mashg‘ulot - 1

Mavzu

:   NAM HAVO XUSUSIYATLARINI O‘RGANISH. 

NAM HAVO VA UNING TARKIBI. NAM  HAVO 

PARAMETRALARINI  ANIQLASH. PSIXROMETR ASBOBI 

YORDAMIDA NAM HAVO KO‘RSATKICHLARINI ANIQLASH 

VA HISOBLASH

Adabiyotlar ro’yxati

Asosiy adabiyotlar:

1. “Meva –sabzavot mahsulotlarini qayta ishlash va saqlash

shartlari” bo’yicha qo’llanma. Toshkent, “Tafakkur” 2014

(o’quv qo’llanma).

2. A.Sh. Azizov va boshqalar. “Saqlash omborlari va qayta

ishlash korxonalarini loyihalashtirish

asoslari va jihozlari”.

Toshkent, “Navro’z” 2014 (o’quv qo’llanma).

Qo’shimcha adabiyot:

1. Krombhols/Bertram/Wandel. “Land-technik”. Germany,

2008.

1. Nam material nima?

2. Nisbiy namlik nima?

3. Absalyut namlik nima?

4. Nima uchun quritishda vaqt 

birligida namlik materialdan har xil 

miqdorda bug‘lanadi?

5. Havoning nisbiy namligi nima va 

qanday aniqlanadi

?

Mavzu bo’yicha bilim saviyasini baholash

Nisbiy namlik, 

absalyut namlik , 

bug‘lanish, nam

havo, bug‘ning

zichligi

.

Tushunchalar

Nazorat savollari:

Mashg‘ulotning maqsadi:  Qishloq xo‘jalik 

mahsulotlarini saqlashda namlik, issiqlik miqdori va 

boshqa ko‘rsatkichlar haqida tushuncha hosil qilish.

Psixrometr asbobidan foydalanishni o‘rganishdan 

iborat.

Bilaman

(dars boshida yoziladi)

Bilishni hohlayman

(dars boshida yoziladi)

Bilib oldim

(dars oxirida yoziladi)

Umumiy ma’lumotlar 

Havoda har doim u yoki bu miqdorda suv bug‘i

mavjud bo‘ladi. Quruq havoning suv bug‘i bilan bunday

aralashmasi nam havo deyiladi. Havoning absolyut

namligi deb bir kub metr nam havodagi suv bug‘ining

massa

yoki

og‘irlik bo‘yicha miqdoriga aytiladi.

havoning absolyut namligini zichlik



п

yoki solishtirma

og‘irlik



п

ga o‘xshash belgilash qabul etilgan, ya’ni

кг/м

3

Н/м

3

V

m

n

п





V

G

n





%

100







n

j

n

m

m

m

w

Harqanday nam material absolyut quruq jism va

namlikdan iborat bo‘ladi. Namlik massasining

material

umumiy

massasiga

nisbati

bilan

aniqlanadigan ko‘rsatkich nisbiy namlik w, quruq

jism massasiga nisbati esa absolyut namlik w

a

deyiladi, ya’ni

,

bu yerda m

n

– material tarkibidagi namlik massasi, 

kg; m

j

– material tarkibidagi absolyut quruq jism

massasi, kg

MV-4M aspiratsion psixrometrining tuzilishi

• Havoning namligi tajribaviy yo‘l bilan psixrometr yoki gigrometr deb

ataluvchi maxsus asboblar yordamida o‘lchashlar bajarish orqali

aniqlanadi. MV-4M aspiratsion psixrometrining ishlash jarayoni atrof

havoning

namligini

quruq

va

ho‘llangan

termometrlar

ko‘rsatkichlarining farqiga bog‘liq holda aniqlashga asoslangan

MV-4M aspiratsion psixrometrining sxemasi

1-himoyalash trubkasi; 2-

aspiratsion

kosachalar;

3-

havo o‘tkazuvchi trubka; 4-

ikkita bir xil chap va o‘ng

simobli

termometrlar;

5-

issiqlikdan himoyalagich; 6-

aspiratsion kallak; 7-kalit; 8-

shamoldan himoyalagich; 9-

ilgak; 10-pipetka; 11-rezina

trubkalar uchun qisqich; 12-

suvli ballon

.

Psixrometrik grafik asosida nisbiy namlikni

aniqlash

Psixrometrik grafik asosida nisbiy namlikni aniqlash

quyidagi tartibda olib boriladi:

•



vertikal chiziqlarda quruq termometrning ko‘rsatkichlari, qiya

chiziqlarda esa ho‘llangan termometrning ko‘rsatkichlari

belgilanadi;

•



belgilangan chiziqlarning kesishish nuqtasida nisbiy

namlikning % larda ifodalangan qiymati o‘qiladi. 

• Masalan: quruq termometrning ko‘rsatkichi 21,7 

0

C, ho‘llangan

termometrniki esa 14,3 

0

C bo‘lsin. Grafikdan ushbu qiymatlarga

to‘g‘ri keluvchi mos vertikal va qiya chiziqlarni topamiz. Ushbu

chiziqlarning kesishgan nuqtasi 42% dan yuqori va 44% past 

namlikni ko‘rsatadi. Demak, nisbiy namlik taxminan 43% ga

teng.

Texnika va hayot faoliyati xavfsizligi qoidalari.

Umumiy qoidalar

• Texnika va hayot faoliyati xavfsizligi qoidalari

bo’yicha

umumiy qoidalar quyidagicha belgilangan

ushbu ishlarni bajarishdan avval yo’riqnoma bilan

tanishish yoki mutaxassis rahbarligda ish olib borishga

ruxsat etiladi.

• Ish

boshlashdan

oldin

jihozlarning

barcha

mexanizmlari talab darajasida ishlashini tekshirish

lozim.

• Mashg’ulotni o’tkazish davomida maxsus himoya

kiyimi kiyish, ish tugagandan keyin qo’llarni sovunlab

yuvish kerak.

Diqqat!  

Yozib oling va eslab

qoling!

Jismlarni o‘rab turgan

havodagi namlik vaqt davomida

ushbu jismlarga o‘tib ularning

holatini o‘zgartiradi va xossalariga

ijobiy yoki salbiy ta’sir ko‘rsatadi