Namangan davlat universiteti iqtisodiyot kafedrasi

Intensiv usul - bu resurslarni tejab-tergab, ulardan unumli foydalanish hisobida makroiqtisodiy samaradorlikni oshirish usulidir. Bu usul kam resurs sarflangan holda o’sib boradigan talab-ehtiyojni to’laroq qondirishga, binobarin, aholi farovonligini uzluksiz qondirishga qodir bo’ladi.
Intensiv usul:

• 
  YaIMning miqdoran ko’payib borishini;
  
• 
  mahsulot va xizmatlar sifatining oshib borishini bildiradi. Bu usulda ishlab chiqarish omillarining mutloq o’sishi bilan qo’shimcha o’sishi o’rtasidagi nisbatlar quyidagicha bo’lishi kutiladi:
  
• 
  ishchi kuchidan foydalanishda:
  

1  J  J  J  J  1 yoki ^Jсмд  ^СМД

ñì ä ñì ä ì ì

• 
  aktiv (fond)lardan foydalanishda:
  

J_т Т

1  J
 J  J  J  1 yoki ^Jсмд  ^СМД

ñì ä ñì ä àê àê
^Jак
АК

• 
  moddiy xarakat( passiv)lardan foydalanishda:
  

1  J
 J  J  J  1 yoki ^Jсмд  ^СМД

ñì ä ñì ä ì õ ì õ
^Jмх
МХ

Intensiv usulga o’tish uchun mehnat unumdorligini oshirishga va sifatli mahsulot yaratishga qodir bo’lgan yuksak texnologiya ham malakali ish kuchi talab qilinadi. Bu usul tabiatan tejamkorlik usuli bo’lib: fan-texnika yutuqlarini ishlab chiqarishga keng qo’llashni; ishlovchilarning bilim saviyasi va mehnat malakasini oshirib borishni; menejmentning samarali usullarini ishlatishni talab qiladi.
Muayyan iqtisodiy o’sish sharoitida ham ekstensiv, ham intensiv usul birgalikda, bir vaqtning o’zida harakatda bo’ladi. Ammo ulardan qaysi birining makroiqtisodiy samaradorlikni oshirishda ahamiyati kuchli bo’lsa, shunga qarab ekstensiv yoki intensiv usul ustun deb aytish mumkin.
Makroiqtisodiy samaradorlik darajasiga ta’sir qiluvchi omillarni quyidagicha tartiblash mumkin. (15.8-jadval).