Namangan davlat universiteti raxmatova xayrixon ashiraliyevna pedagogik diagnostika

5. O‘quvchining ichki imkoniyatiga tayanish tamoyili. O‘qituvchi va ota-
onalar o‘quvchiga nisbatan insonparvarlik ruhida, hurmat bilan munosabatda 
bo‘lishi, uning fe’l-atvori, xulqidagi salbiy xususiyatlarini o‘z vaqtida anglay olish 
qobiliyatiga ega bo‘lishi lozim. Korreksion jarayonda eng to‘g‘ri yo‘l – 
o‘quvchining salbiy odatlarini uning ijobiy fazilatlariga tayangan holda 
nuqsonlarni bartaraf qilib borish hisoblanadi.
Korreksiyalash jarayonida muvaffaqiyatga erishgan o‘quvchida o‘ziga, o‘z 
kuchiga bo‘lgan ishonch shakllanadi. U quvonch hissini tuyadi, o‘zini o‘zi hurmat 
qila boshlaydi. O‘quvchi ichki qoniqishni his qiladi, muvaffaqiyatga ishonchi 
ortadi. Natija uning oldiga qo‘yiladigan ijtimoiy vazifalarni sidqidildan bajaradi. 
6. O‘quvchining ijtimoiy faolligi tamoyili. Pedagogik tuzatish jarayonining 
muhim bo‘g‘ini o‘quvchining ijtimoiy faolligini oshirishdir. Bordi-yu, o‘quvchi 
ijtimoiy jihatdan faollashsa, xulqidagi nuqsonlarni bartaraf qilish zarurligini o‘zi 
anglab yetadi. Ana shu maqsadda tashkil etilayotgan jarayonni tezlashishini 
istaydi. Korreksiyalash natijasida ijtimoiy faoliyatda, sub’ektlar, xususan, 
sinfdoshlari bilan munosabatning yaxshilanishiga umid qiladi. Natijada o‘quvchi 
ob’ektdan pedagogik faoliyat sub’ektiga aylanadi. Bu jarayon uzoq va 

---

194
murakkabdir. Shunga qaramay, o‘qituvchi korreksion faoliyatda ijobiy natijaga 
erishishni umid qilishi lozim. 
7. Korreksion faoliyat yo‘nalishlarining o‘zaro uyg‘unligi. Mazkur
tamoyil 
ijtimoiy ahamiyatli omillarni yagona nuqtada birlashtirish, barcha imkoniyatlarni 
o‘quvchi xulqidagi nuqsonlarni bartaraf qilishga safarbar etish orqali pedagogik 
jarayonning samaradorligini oshiradi. Zero, korreksiyalash vaqtida o‘qituvchi 
o‘quvchilar jamoasi hamda ota-onalarning tarbiyaviy ta’sirini, jamoatchilik fikrini 
o‘zaro uyg‘unlashtiradi. Buning natijasida ulkan pedagogik ta’sir maydoni 
yaratiladiki, bu maydonda o‘quvchining xulqidagi nuqsonlarni samarali bartaraf 
etish mumkin bo‘ladi. 
Me’yordan xulqiy og‘ish nuqsonlari mavjud o‘quvchilar bilan ishlash 
muayyan bosqichlarda amalga oshiriladi. Ular (34-rasm). 
Shunday qilib, global axborotlashuv, marginallik (“marginalis” – chekkada 
turadigan; turli madaniyatlar qorishmasi)ning keskin rivojlanayotganligi, ijtimoiy 
tarmoqlardagi muloqotga nisbatan qat’iy ijtimoiy-axloqiy talablarning 
belgilanmaganligi, “ommaviy madaniyat” ta’sir ko‘lamining kengayishi umumiy 
o‘rta ta’lim maktablari o‘quvchilari orasida me’yordan xulqiy og‘ish 
ko‘rinishlarining faol kuzatilishiga sabab bo‘lmoqda. Me’yordan xulqiy og‘ishning 
asosiy turlari (jismoniy, ruhiy, ijtimoiy va pedagogik)ning xususiyatlarini 
o‘rganish, ularni tashxislash hamda korreksiyalash “Pedagogik diagnostika va 
korreksiya” fanining tadqiqot predmeti sanaladi. Korreksiyalash jarayonida ustuvor 
tamoyillarning aniqlanishi, pedagogik shartlarning inobatga olinishi kutilgan 
natijani qo‘lga kiritish imkonini beradi.
1-bosqich
4-bosqich
3-bosqich
2-bosqich
5-bosqich