Namangan muhandislik-qurilish instituti «informatika va at» kafedrasi

Nazorat savollari 
1. Suyuqlik manometrlarini ishlash sxemasini keltiring va qisqacha ishlashini yozib 
tushuntiring; 
2. Manometrni struktura sxemasini keltiring; 
3. Struktura sxemasi asosida topilgan uzatish funksiyasini va differensial tenglamasini 
keltiring; 
4. Kuchaytirish koeffitsiyenti va vaqt doimiysi tenglamasini keltiring, ularni qaysi 
kattaliklarga bog‘liqligini yozib tushuntiring. 
5. Manometrni qaysi tipik zvenoga taalluqli to‘g‘risida fikringizni bildiring 

---

18 
6-LABORATORIYA ISHI 
BOSIMNI O‘LCHASH VA NAZORAT QILISHNI O‘RGANISH.
(Membranali manometr) 
 
Ishdan maqsad: Memranali manometrni o‘lchamlarini uni o‘zgartirish koeffitsiyentiga va 
vaqt doimiysiga ta’sirini mashinali eksperimentda chuqur o‘rganish. Manometrni qaysi tipik 
zvenoga xosligini, uni xususiyatlarini o‘rganish. 
Asosiy qism 
 
 
1-rasm. Membranali manometr 
Sezgir elementlari: gofrlangan membrana, membranali korobkalar, membranali 
bloklar bo‘lgan asboblar katta bo‘lmagan ortiqcha bosimni, vakuumni va bosimlar 
farqini o‘lchaydilar.
Membranaga yuqoridan ta’sir etayotgan ortiqcha bosim kamerada shu membranaga 
ta’sir etayotgan kuchga aylanadi, 
M
OPT
S
P
N
*
1

bu yerda 
1
N
kuch;; 
OPT
P
- 
o‘lchanayotgan ortiqcha bosim; 
M
S
- membranani effektiv yuzasi.
Yuqoridan berilayotgan bosim xisobiga xosil bo‘lgan kuch 
1
N
ta’sirida membrana 
pastga suriladi. Membrana elastik bo‘lani uchun, uni markazi
h
masofaga suriladi, 
surilgan sari uni o‘zida surilishga teskari yo‘nalgan elastik kuch paydo bo‘la boshlaydi, 
bu elastik kuch bosim kuchiga teng bo‘lguncha o‘zgaradi.
Demak, membranali manometrlar bosim hisobiga hosil bo‘lgan kuch bilan surilish 
hisobiga membranada hosil bo‘lajak elastik kuchlarning kompensatsiyalanishiga 
asoslanadi.